طرح جمعیت و تعالی خانواده؛ یک بام و دو هوای مجلس

بخش اول طرح جمعیت و تعالی خانواده، پرداخت وام قرض الحسنه به والدین در ازای فرزند آوری را دربرمی‌گیرد، بدین معنا که بر اساس مصوبه کمیسیون فرهنگی، دولت مکلف به اختصاص وام قرض‌الحسنه به ازای تولد هر یک از فرزندان سوم به‌بعد، پرداخت ۵۰ درصد حق اولاد بیشتر برای کارکنان دولت به ازای فرزندان دوم به‌بعد می‌شود.

بخش دیگر این طرح، تشویق جوانان به ازدواج از طریق پرداخت هدیه ازدواج به آنان است که بر اساس آن، هدیه ازدواج - که مبلغ آن مشخص نیست- به پسران زیر ۲۴ سال و دختران زیر بیست سال تعلق می‌گیرد. نکته این طرح، اما در این است که از طرفی گفته می‌شود این هدیه به دختران زیر ۲۰ سال تعلق می‌گیرد و از طرف دیگر، دخترانی که در سن ۱۳ سالگی یا کمتر ازدواج می‌کنند از دریافت این هدیه محروم هستند.

در توضیح این دوگانگی، احد آزادیخواه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفته است در خصوص شمولیت این طرح، حداقل سن برای ازدواج دختران مطرح نشده، اما از آن جا که اگر این هدیه به دختران ۱۳ سال یا کمتر تعلق گیرد ممکن است به عنوان طرح تشویقی کودک همسری قلمداد شود، این گروه سنی از شمول دریافت هدیه ازدواج، خارج می‌شوند.

علیرضا ابراهیمی، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس نیز گفته است اگرچه در مصوبه، ازدواج دختران زیر ۲۰ سال قید شده، اما اینگونه نیست که آن دختر ۱۰ یا ۱۳ ساله هم باشد.

این یک بام و دو هوای مجلس در حالی است که تلاش‌های پیگیر مخالفین کودک همسری برای افزایش سن ازدواج دختران به شانزده سال ناکام ماند و طرح اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی که به طرح کودک‌همسری شهرت پیدا کرده، مهر ۹۷ در مجلس مطرح و یک فوریت آن تصویب شد. براساس تبصره این طرح حداقل سن ازدواج در دختران ۱۶ و پسران ۱۸ سال تعیین شده و ازدواج دختران زیر ۱۳ سال ممنوع اعلام شده بود، اما بعد، کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس به عنوان کمیسیون اصلی بررسی‌کننده، این طرح را رد کرد و حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی در توضیح این اقدام اعلام کرد که این طرح به دلیل کامل نبودن آن رد شده است.

طیفی از نمایندگان مجلس که شدیدترین حملات را نسبت به پیشنهادات مخالفین کودک همسری انجام داده و همه تلاش خود را برای ناکام ماندن طرح افزایش سن ازدواج به کار بستند، حال همان افراد با تعمیم هدیه ازدواج به دختران زیر ۲۰ سال به دختران ۱۴ یا ۱۵ ساله با این استدلال که تخصیص این پول ممکن است دختران را به ازدواج‌های زودهنگام تشویق کند، مخالفت می‌کنند.

 

 

تناقضات و ایرادات این طرح به همین جا ختم نمی‌شود، مشکل اولیه در تعریف دختران زیر ۲۰ سال مشمول هدیه ازدواج است، بدین معنی که در توضیح طرح، به درستی مشخص نیست زیر ۲۰ سالی که هدیه دریافت می‌کند دقیقا کیست.

این مصوبه قرار است به صحن مجلس برود و سرنوشت نهایی آن هنوز معلوم نیست، زیرا طرح، موافقین و مخالفینی دارد. نمایندگانی، چون طیبه سیاووشی ضمن اعتراض به این مطلب که این طرح در زمانی که نمایندگان زن کمیسیون فرهنگی حضور نداشته اند مطرح شده، با کلیت طرح مخالفت کرده و توضیح داده که این طرح، بارمالی سنگینی بر دولت تحمیل می‌کند.

این نماینده مجلس گفته این طرح با اهتمام چند نفر از مردان، مطرح و و از طرف خود آن‌ها نیز حمایت شده و هرچقدر برخی دیگر اصرار می‌کنند که اجازه دهید خانم‌ها حضور داشته باشند، کسی گوش نمی‌کند.

ابراهیمی در پاسخ به این انتقاد گفته است این مصوبه بار مالی برای دولت به همراه نخواهد داشت، چون بار مالی آن در برنامه ششم توسعه دیده شده است. وی اضافه کرده با توجه به اینکه جمعیت کشور در حال پیر شدن است، اجرای چنین طرح‌هایی هزینه نیست و چنین مصوباتی می‌تواند کشور را سرپاتر و سرحال‌تر نگهدارد.

در خصوص طرح تشویقی ازدواج و فرزند آوری، هنوز کف و سقف مبالغ وام قرض الحسنه و هدیه ازدواج مشخص نشده است.

 

 

اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که لازم است بحث‌های کارشناسانه جدی حول این طرح صورت گیرد، زیرا کشور از حیث ذخایر اقتصادی، وضعیت نامطلوبی دارد و بودجه سال ۹۸ نیز پس از کش و قوس‌های فراوان در نهایت با پیش بینی کمبود‌ها و نواقص زیاد تصویب شد، در نتیجه اجرای شتاب زده چنین مصوباتی می‌تواند نه تنها پیامد‌های منفی اقتصادی بلکه نتایج زیان بار اجتماعی داشته باشد، زیرا ممکن است بسیاری از خانواده‌ها به امید تحقق وعده‌های دولت در این طرح اقدام به باروری کنند و پس از آن برای دریافت خدمات وعده داده شده با مشکلات و موانع موجه شوند.

همچنین در خصوص بخش دوم این طرح یعنی دادن هدیه ازدواج به دختران زیر ۲۰ سال باید به این نکته توجه کرد که قانون و مشخصا ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی در خصوص کودک همسری دست را باز گذاشته و حتی افراد زیر ۱۳ سال هم می‌توانند با اذن پدر ازدواج کنند بنابراین و بر اساس این طرح می‌توانند مشمول این هدیه شوند. در نتیجه مجلس باید نخست تکلیف خود را با سن ازدواج دختران و پدیده کودک همسری مشخص کند.