نگاه به شرق نجات‌دهنده مطلق نیست/ راه‌حل خارج از جعبه است

دیدارنیوز: یک دیپلمات بازنشسته گفت: نه نگاه به شرق در این شرایط می‌تواند مفید و نجات‌دهنده مطلق تلقی شود و نه تکیه بر همسایگان پولدارمان و اینکه چه کار می‌توانند بکنند. همسایگان ما هم مسائل خاص خودشان را دارند. این نوع شرایط، شرایط جالبی برای همسایگان ما نیست که بتوانند با عقلانیت و دید فراگیری به منافع منطقه و امنیت منطقه نگاه کنند.

صباح زنگنه، دیپلمات بازنشسته، در گفت‌و‌گو با ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از شرایط حاکم بر روابط ایران و غرب و راهبرد‌های ایران در مواجه با شروط تحمیلی آمریکایی‌ها برای رسیدن به یک توافق گفت: راهبرد‌ها متعدد است. عده‌ای اصرار می‌کنند که با توجه به مشکلاتی که غربی‌ها ایجاد کرده‌اند و در منطقه نیز وجود دارد، همچنین تعدادی از کشور‌ها مانند لبنان، سوریه و فلسطین، اوضاع جالبی ندارند، راهبرد تقابل و پاسخگویی به اقداماتی که عمدتاً غربی‌ها اتخاذ می‌کنند، به ویژه اسرائیل، مد نظر قرار گیرد. عده‌ای هم راهبرد ملایمت و گفت‌و‌گو و تجزیه عوامل فشار را مطرح می‌کنند. عوامل فشار اروپائیان یک طرف، آمریکا یک طرف هستند، البته می‌توان با اروپایی‌ها گفت‌وگوی مثبتی انجام داد و در داخل اروپا، کشور را از هم جدا کرد. یعنی دو دسته آنهایی که خشن‌تر و تهاجمی‌تر هستند و آنهایی که مایلند کار کنند و برای ایران همچنان احترام قائلند و به داشتن روابط مثبت معتقد هستند.

اتخاذ راهبرد در سیاست خارجی نیازمند داشتن مولفه‌های قدرت در داخل است

وی ادامه داد: این دو راهبرد مختلف است، اما هر کدام از این راهبرد‌ها نیازمند داشتن یک توان داخلی و یک قدرت داخلی، امکانات داخلی، تقویت مولفه‌های قدرت و داشتن یک محیط داخلی بین حاکمیت، دولت و مردم است. دنبال کردن روش‌هایی که قدرتمندی ایران را به نمایش بگذارد. قدرت‌نمایی به این معناست که همه با هم متحد و منسجم هستند و مردم حامی نظام باشند.

نامه‌ای که برای بن سلمان ارسال شده هیچ ارتباطی با بحث گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا ندارد

این کارشناس سیاست خارجی ایران در خصوص قطعنامه جدید شورای حکام و گمانه‌زنی‌ها درباره نامه رییس‌جمهور به ولیعهد عربستان تصریح کرد: نامه‌ای که ارسال شده برای بن سلمان، هیچ ارتباطی با بحث گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا ندارد. این نامه معمولی است که پایان حج و معرفی مسئول حج جدید ایران مرسوم بوده و ارسال می‌شد. اینکه در این نامه از بن سلمان چیزی درخواست شده باشد، حرف دقیقی نیست. مسئولین در خصوص ارتباط با آژانس به یک راهکاری دست یافتند و در قاهره به توافقاتی رسیدند.

امکان مذاکره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود دارد

وی افزود: ظاهراً این توافقات از طرف آژانس عملی نشد، بلکه به سمت تندتر شدن روابط و ایجاد تنش‌های جدیدی در روابط پیش رفت، تا حدی که این قطعنامه جدید توسط شورای حکام آژانس صادر کردند شد. البته این قطعنامه به نظرم خیلی محکم نیست؛ یعنی تعداد زیادی یا مخالف هستند یا ممتنع‌اند؛ گرچه اکثریت به آن قطعنامه رأی داده‌اند؛ لذا جای گفت‌و‌گو و مذاکره با کشور‌های مختلف هست تا شرایط آژانس را به نحو بهتری هدایت کنند و برای رابطه مسئولانه‌تر از سوی آژانس به نتیجه برسند.

اروپا در تله اوکراین گرفتار شده است

این دیپلمات بازنشسته کشورمان با اشاره به شرایط کشور‌ها اروپایی عنوان کرد: همه کشور‌ها اروپا دارای یک رأی واحد و یک نظر واحد و یک استراتژی واحد نیستند؛ هر کدام مسائل خاص خودشان را دارند. الان اروپا با مشکلات عظیمی روبه‌روست و مشکل اوکراین همچنان وجود دارد. اوکراین عملاً تمام توان اروپا را مستهلک می‌کند و از بین می‌برد، این موضوع اروپا را به یک قدرت درجه چندم تنزل می‌دهد. اروپا حقیقتاً با شرایطی که در اوکراین دارند، عملاً از سوی آمریکا در تله افتاده است. تله‌ای که توان اروپا را تضعیف می‌کند و اروپا باید فکری برای خود کند تا از این تله خارج شود.

وی اضافه کرد: مسائل اوکراین به طور کامل در اختیار ترامپ قرار گرفته و این واقعیت عملاً به نفع اروپا نخواهد بود. ترامپ به دنبال منافع خاصی است و مذاکراتش با روسیه به سمت منافع خاص آمریکا هدایت می‌شود و اروپا در یک منگنه گرفتار می‌شود و آچمز شدن در این مسیر، اتفاق جالبی نیست و آینده خوبی را نشان نمی‌دهد. بنابراین، اروپا اکنون درگیر است.

روسیه هم در شرایط فعلی تضعیف شده است

زنگنه با تاکید بر اینکه ایجاد یک مشکل جدید در نقطه‌ای دیگر به نفع و به مصلحت اروپا نخواهد بود، بیان کرد: اروپا با توجه به این شرایط، باید با فهم دقیق‌تری از این وضعیت حرکت کند. البته روسیه در اینجا هم خودش یک مطلبی است. اکنون هم روسیه تضعیف شده و هم اوکراین زیان‌های زیادی دیده است؛ و صد‌ها هزار نفر کشته و تعداد زخمی و بسیاری از امکانات اوکراین نیز نابود شده و تأثیراتش را در بازار جهانی مواد غذایی نیز شاهد بوده و هستیم.

نگاه به شرق و تیکه بر همسایگان پولدار نجات‌دهنده مطلق نیست

این تحلیل‌گر مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که در شرایط حال حاضر مقاوت با تکیه بر شرق برای ما کارساز خواهد بود یا باید به سمت توافق با غرب حرکت کنیم، توضیح داد: نه نگاه به شرق در این شرایط می‌تواند مفید و نجات‌دهنده مطلق تلقی شود و نه تکیه بر همسایگان پولدارمان و اینکه چه کار می‌توانند بکنند. همسایگان ما هم مسائل خاص خودشان را دارند. عربستان و امارات اکنون در سودان در حال جنگیدن با یکدیگر هستند. به همین دلیل آقای بن سلمان از ترامپ درخواست کرده که در سودان هم وارد شده و اوضاع را کنترل کند.

عملکرد چین پاسخگوی مشکلات ما نیست

زنگنه عنوان کرد: این نوع شرایط، شرایط جالبی برای همسایگان ما نیست که بتوانند با عقلانیت و دید فراگیری به منافع منطقه و امنیت منطقه نگاه کنند. روسیه هم به هر حال مسائل خاص خودش را دارد، اما اگر اتفاقی بیفتد یا فشاری به ایران بیاید، معلوم نیست تا چه حد می‌توان بر کمک روسیه حساب کرد؟ هنوز من جمع‌بندی خاصی ندارم ولی چین هم با فاصله زیاد و با تأمل و محاسبات بسیار به مسائل ایران نگاه می‌کنند که به سرعت جوابگوی مسائل و مشکلات ما نیست.

اگر سرمایه خارجی هم جذب شود، توان مدیریت آن را نداریم

 نماینده پیشین ایران در سازمان کنفرانس اسلامی با طرح این موضوع که اگر چین اکنون پانصد میلیارد دلار هم در کشور ما سرمایه‌گذاری کند، مسائل داخلی ما هنوز حل نشده‌اند، گفت: به لحاظ ساختاری، مدیریتی و انتخاب راهبرد، هنوز تکلیف‌مان با خودمان مشخص نشده است. اکنون پول بیاید، چه کارش کنند؟ غیر از اینکه دوباره این پول تقسیم شود و تعدادی از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها و هر کدامشان هم به کمبودهایشان بپردازند. یک توان و قدرت مدیریت پول دیده نمی‌شود. نگاه اصلی باید به داخل کشور، به داخل جامعه و توجه به خود مردم و امکاناتی که مردم می‌توانند ایجاد کنند، باشد. 

راه حل خارج از جعبه است

وی خاطرنشان کرد: باید یک راه حلی پیدا کرد که در جعبه‌های قدیمی وجود ندارد و به قول غربی‌ها باید خارج از جعبه اندیشید. روش جدیدی باید برای اینها پیدا کرد. آن وقت هم آمریکا خودش می‌آید دنبالمان و هم کشور‌های شرقی اعم از روسیه و چین می‌دانند که با چه کسی می‌توانند کار کنند و چه چیزی را در کجا قرار دهند و به مدیریت توانمند و آماده برای ایجاد تحول و حل مشکلات اساسی جامعه وارد خواهند شد.