
حمله هوایی اسرائیل به خاک قطر را میتوان حمله به قلب میانجیگری دانست؛ دوحه در حملات اخیر بهخوبی متوجه شد که دستکم نمیتواند بر روی دولت دونالد ترامپ حساب ویژهای باز کند.
دیدارنیوز: حمله اسرائیل به قطر را میتوان حمله به قلب میانجیگری دانست. دوحه سالها بابت اینکه بتواند در خاورمیانه نقش میانجیفعال را ایفا کند، هزینه داده است. برای قطریها گرفتن میدان از دست عمانیها زمان زیادی برد و جنگ غزه این فرصت را در اختیارشان قرار داد تا شانس خود را امتحان کنند.
قطر به شدت رنجیده است
بیش از یک سال است که دوحه میگوید از بنبستهای موجود بر سر پیدا کردن یک راهحل برای جنگ در غزه خسته شده است و میخواهد به دلیل بنبست مذاکرات از میانجیگری کنار بکشد. با وجود تهدید آشکار دوحه به پایان میانجیگری، این امر حتی در سختترین روزهای جنگ منتفی نشد. جلسات گفتوگو و مذاکره تقریبا بیوقفه و در شرایطی که اسرائیل کماکان به بمباران غزه میپرداخت، ادامه داشت.
بسیاری از ناظران معتقدند ایفای نقش میانجیگر برای قطریها یک برد واقعی است. حتی اگر آنها تحتفشار شدید بمانند و تلاشهایشان به نتیجه نرسد، باز هم حامی دیپلماسی باقی میمانند و مشتاقند تا برای نشاندن همه طرفها دور میز گفتوگو قدم جلو بگذارند.
دوحه دیگر نمیتواند به آمریکا اعتماد کند
قطر بهعنوان یکی از کشورهای متحد ایالات متحده طی سالها، هماهنگ با واشنگتن میزبان دفاتر طالبان و حماس بود. این کشور در سایه حمایت روسای جمهور آمریکا در مورد افغانستان عملکرد قابلقبول و در عینحال بسیار قابل انتقادی را از خود به جا گذاشت. در مورد حماس، اما اوضاع پیچیدهتر شد.
دوحه در حملات اخیر بهخوبی متوجه شد که دستکم نمیتواند بر روی دولت دونالد ترامپ حساب ویژهای باز کند. حمله به قلب دوحه برای بر هم زدن جلسه حماس و ترور رهبران این گروه نشانهای روشن از آن داشت که ترامپ در میان متحدی، چون بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل و دولت قطر، بدون لحظهای تردید اولی را انتخاب میکند.
حمله اسرائیل به قطر بر روی روابط دیپلماتیک دوحه اثر منفی بسیاری گذاشت. این کشور برای اینکه بتواند یک بار دیگر اعتماد گذشته را به دست بیاورد، احتمالا به زمان زیادی نیاز دارد. در عین حال، حمله به یک کشور میانجیگر به معنای آن است که دیگر کشورها در خاورمیانه هر لحظه و در هر موقعیتی میتوانند مورد هجوم اسرائیل قرار بگیرند. از این پس نه تنها قطر که هر کشور دیگری در این منطقه برای اینکه بخواهد پای میز میانجیگری بنشیند، تردید خواهد کرد.
مساله غزه بدون حمایت قطر حل و فصل نخواهد شد
مساله اعتماد در موضوعات مرتبط با میانجیگری از اهمیت زیادی برخوردار است. قطر به همراه مصر و ایالات متحده سالهاست که در مذاکرات مربوط به حماس و اسرائیل و حتی تشکیلات خودگردان فلسطین، به ایفای نقش مشغولند. در حال حاضر دوحه بیش از هر زمان دیگری مایل است تا پای خود را کنار بکشد و امنیت را به بلندپروازیهای سیاسی و منطقهای ترجیح دهد. اما چه کسی میتواند تضمین کند که بنیامین نتانیاهو حتی وقتی قطر به میانجیگری پایان دهد، بار دیگر حمله به دوحه را تکرار نکند؟
بهنظر میرسد که در میانمدت، قطر حتی اگر بخواهد میانجیگری را متوقف کند، نمیتواند نقش خود را در مساله غزه نادیده بگیرد. تیم مذاکرهکننده حماس ساکن قطر است و تا زمانی که آنها در دوحه حضور داشته باشند، شاهزادگان قطری ناچارند تا به ایفای نقش خود ادامه دهند. همچنین بعید است که ایالات متحده مایل باشد تا قطر در طولانیمدت از مسائل مرتبط با جنگ غزه کنار گذاشته شود. اگر دوحه، نیت کند تا کمی از ماجرای حماس و اسرائیل کناره بگیرد، این کنارهگیری موقت خواهد بود.
نتانیاهو میخواهد مرد دیوانه باشد
برای بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل مهم است که به هر شیوهای مقابل بارقههای کوچک برای آتشبس بایستد. بهنظر میرسد او حالا دیگر کمترین علاقهای به توقف وضعیت فعلی و بمباران بیوقفه غزه ندارد و حتی جان گروگانها را هم هیچ میشمارد.
نتانیاهو بیش از هر زمان دیگری در جهان تحت فشار برای پایان جنگ غزه قرار دارد. برای بسیاری از کشورها از جمله فرانسه، آنچه نتانیاهو در یک سال گذشته انجام داده و در نهایت به بحران گرسنگی و نسلکشی در غزه انجامیده است، دیگر قابل پذیرش نیست. از سوی دیگر واکنشها به حمله اسرائیل به دوحه نشان میدهد که کمتر کسی در جهان غرب حاضر است پیه حمایت از نتانیاهویی که به یک کشور متحد حمله میکند را به تن بمالد.