دیدارنیوز: رئیس جمهور با بیان اینکه مدارسی که امروز ساخته‌ایم، به‌جای تربیت انسان‌های جامع‌نگر، افرادی تک‌بعدی و مغرور پرورش داده‌اند، کسانی که مملکت و سرزمین خود را باور ندارند و خیال می‌کنند تنها باید در خارج از کشور به جایگاهی برسند، گفت: چنین تربیتی اشتباه است. باید انسان‌هایی تربیت شوند که بدانند از این آب و خاک برخاسته‌اند و مسئولیت دارند کشور و سرزمین خود را آباد کنند.
مسعود پزشکیان صبح امروز پنجشنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۴ در نخستین گام از برنامه‌های سفر استانی به اردبیل، در نشست توسعه عدالت آموزشی، با اشاره به کلیپ پخش‌شده از مشارکت مردمی در ساخت مدارس، اظهار داشت: آنچه در این کلیپ دیدیم، نشان می‌دهد این کار هر جا که اراده شود، شدنی است. اگر در جایی انجام نشده، احتمالاً تیم لازم تشکیل نشده یا شرایط اجرا فراهم نبوده است.
رئیس جمهور افزود: وقتی مردم از مسئله آگاه شوند، همان کاری را انجام می‌دهند که در این کلیپ شاهد بودیم. تفاوتی ندارد، در ۲۰۰ نقطه دیگر هم همین مردم حضور دارند و می‌توان همان کار را با آنان پیش برد. این نکته باید مدنظر قرار گیرد. در ادبیات ترکی ضرب‌المثلی هست که می‌گوید «کافی‌ست بخواهی، هیچ‌چیز جلودارت نخواهد بود.»
رئیس جمهور با اشاره به ظرفیت‌های عظیم نهفته در نسل جوان تصریح کرد: واقعیت این است که بچه‌های ما گنجینه‌هایی از طلا هستند؛ بلکه باارزش‌تر از طلا. هر معدنی که بخواهیم مثال بزنیم، در وجود این انسان‌ها نهفته است. فقط کسی باید بیاید، این معدن را استخراج کند، بکاود و آن را به ظهور برساند.
پزشکیان با بیان اینکه این ما هستیم که باید زمینه شکوفایی این استعداد‌ها را فراهم کنیم، گفت: اگر بتوانیم به‌درستی با این نسل کار کنیم، در عالی‌ترین سطح ممکن جامعه‌ای پیشرفته خواهند ساخت و اگر نتوانیم، در بدترین حالت ممکن همان ظرفیت‌ها به هدر خواهد رفت؛ هر دو حالت در دستان ماست.
رئیس جمهور با انتقاد از برخی نگاه‌های سطحی به پیشرفت اظهار داشت: بسیاری گمان می‌کنند با افتتاح یک جاده یا ساختمان، اتفاق بزرگی رخ داده است، در حالی که خبر واقعی در وجود همین بچه‌ها و جوانان نهفته است؛ همین کودکان آینده کشور را خواهند ساخت، نه ساختمان‌ها.
پزشکیان افزود: امروز در دنیا کشور‌هایی هستند که بدون داشتن منابعی، چون نفت، تنها با خلاقیت و ظرفیت انسانی، بیشتر از نفت کشور ما درآمدزایی می‌کنند. انسان توانمند، اگر به‌درستی از نظر علمی پرورش یابد و فرصت بروز پیدا کند، می‌تواند اقتصاد یک ملت را متحول کند.
رئیس جمهور با استناد به آموزه‌های قرآنی اظهار داشت: به گفته قرآن، رستگار کسی است که نفس خویش را تزکیه کند. اما آنچه کمتر شنیده می‌شود، ادامه این مفهوم در همین آیه است، یعنی رستگار کسی است که توانمندی درون را بیرون بکشد؛ خواب و غفلت ما را از این حقیقت بازمی‌دارد.
او افزود: اگر نتوانستیم توانمندی خود یا دیگران به ظهور برسانیم، به‌دلیل آن است که آموزش‌هایمان کارآمد نبوده‌اند. اگر بتوانیم در مدرسه، محیطی ایجاد کنیم که این توانمندی‌ها در بچه‌ها تبلور یابد، تحول واقعی اتفاق می‌افتد.
پزشکیان تأکید کرد: دیدن یک مهارت است، شنیدن مهارتی دیگر و اینکه چگونه بشنوی و درک کنی، خود مهارتی عمیق‌تر است. عمل کردن و کار کردن نیز مهارت است. یادگیری موثر و عمیق زمانی شکل می‌گیرد که آموزش با دیدن، شنیدن، گفتن، عمل کردن و حتی چانه‌زدن همراه باشد. این نوع یادگیری، هرگز از بین نمی‌رود و خود به خود فرد را توانمندتر می‌سازد؛ یعنی دائماً نو می‌شود و توانمندی را تقویت می‌کند.
رئیس جمهور با تأکید بر اهمیت گفت‌و‌گو و هم‌افزایی در کار جمعی اظهار داشت: وقتی شما حرفی می‌زنید، ممکن است من چیز دیگری بگویم، اما همین گفت‌و‌گو می‌تواند ایده‌ای تازه در ذهن ما ایجاد کند. ما باید بتوانیم به‌صورت تیمی عمل کنیم. اگر امروز تیمی تشکیل داده‌ایم که در آن یا باید صرفاً من حرف بزنم و بقیه بپذیرند، یا برعکس شما صحبت کنید و من بپذیرم؛ این یعنی ما هنوز یاد نگرفته‌ایم از ظرفیت‌های هم استفاده و هم‌افزایی ایجاد کنیم.
دکتر پزشکیان ادامه داد: اگر من تصور کنم هر چه گفتم باید بی‌کم‌وکاست پذیرفته شود، تعامل شکل نمی‌گیرد. چه بسا یکی از شما نکته‌ای مطرح کند که ذهن من را دو پله ارتقا دهد. این کاملاً امکان‌پذیر است و اساساً تعامل یعنی همین.
رئیس جمهور با نگاهی انتقادی به فرهنگ گفت‌و‌گو در جامعه اظهار کرد: من امروز رئیس جمهور هستم، اما همان آدمی هستم که دیروز یا سال گذشته بودم. معنی آن این نیست که اگر اکنون سخنی بگویم، باید کل کشور آن را بپذیرد؟ دیروز که مسئولیتی نداشتم، حتی فرماندار هم حرفم را نمی‌پذیرفت. آیا صرف تغییر عنوان، پذیرش را الزامی ایجاد می‌کند؟ قطعاً این‌طور نیست.
پزشکیان تصریح کرد: مشکل آنجاست که ما یاد نگرفته‌ایم از ایده‌های یکدیگر استفاده کنیم و آنها را به ارتقا و هم‌افزایی برسانیم. به‌جای اینکه جمع ما موجب تغییر شود، متأسفانه گاه باعث تفرقه می‌شود. اگر کسی سخن متفاوتی گفت، بلافاصله یا باید حرفش را بپذیرند یا حذف شود! این فرهنگ نیاز به اصلاح جدی دارد.
رئیس جمهور با تأکید بر نقش کلیدی نهاد‌های آموزشی در شکل‌گیری فرهنگ آینده کشور اظهار داشت: مدرسه، دبیرستان و دانشگاه، محل‌هایی هستند که آینده فرهنگ، تعهد و باور جامعه را می‌سازند. خداوند فرموده است، رشد علمی باید با رشد‌ایمانی و معنوی همراه باشد.
پزشکیان ادامه داد: در مدرسه، تنها گفتن تئوری کافی نیست. دانش‌آموز نباید فقط شنونده باشد. امروز وقتی درباره رشد یک درخت صحبت می‌کنیم، می‌توان این فرایند را به‌صورت عینی نشان داد. وقتی گفته می‌شود ترکیب دو ماده، واکنشی خاص ایجاد می‌کند، باید این فرآیند دیده شود، تجربه شود و توسط خود دانش‌آموز انجام شود تا یادگیری واقعی شکل گیرد.
رئیس جمهور خاطرنشان کرد: همین کار‌ها قابل آموزش هستند و آموزش عملی ماندگارتر است. زمانی که برای سخنرانی در مجلس آماده می‌شدم، برای هفت دقیقه حرف‌زدن باید ساعت‌ها فکر می‌کردم که چه بگویم تا کسی تعبیر نادرستی نکند. همه منتظر بودند تا از یک جمله، برداشت متفاوت کنند، اما وقتی وارد اتاق عمل می‌شوم، نیازی به فکر کردن ندارم. بیمار را می‌شناسم، قفسه سینه را باز می‌کنم، جراحی را انجام می‌دهم و با آرامش بیرون می‌آیم. در آن فضا کسی منتظر نیست تا از کار تو برداشت سیاسی یا ناصواب داشته باشد.
رئیس جمهور با انتقاد از فضای تعامل فکری در کشور گفت: چرا باید برای چند دقیقه حرف‌زدن، این‌قدر محتاط باشیم؟ چون به جای کمک و نقد دوستانه، منتظریم تا یکدیگر را به چالش بکشیم؛ این فرهنگ باید اصلاح شود.
پزشکیان با اشاره به ضرورت عمل‌گرایی در حل مشکلات کشور اظهار داشت: گاهی برخی در تریبون‌ها و رسانه‌ها می‌گویند فلانی بلد نیست، اعلام کرده‌ام و باز هم اعلام می‌کنم، هر کسی در این مملکت می‌تواند مشکل آب، کشاورزی یا ناترازی‌ها را حل کند، این گوی و این میدان.
رئیس جمهور ادامه داد: یکی از دوستان در ایام انتخابات گفت من طرح ارائه داده‌ام. پاسخ دادم طرحت را با تیم همراهش بیاور، من همان افراد را به کار می‌گیرم تا این مشکلات حل شود. مشکل امروز کشور نبود تئوری نیست. برای همه مسایل، روش‌ها و راه‌حل‌های گوناگون وجود دارد، نه یک روش، بلکه ده‌ها روش می‌توان ارائه کرد.
پزشکیان خاطرنشان کرد: فاصله اصلی میان دانستن و توانستن در مهارت اجراست. بین علم، فهم و توانمندی برای عمل، سال‌ها فاصله وجود دارد. فهمیدن یک گام است، توانستن گامی دیگر و خواستن برای عمل گام بعدی. اگر این مسیر طی نشود، هیچ تئوری به نتیجه نمی‌رسد؛ این گوی و این میدان؛ هرکس اراده و توان دارد، وارد شود و مشکلات را حل کند.
پزشکیان با انتقاد از روند توسعه نامتوازن کشور اظهار داشت: توسعه‌ای که تاکنون دنبال کرده‌ایم، نامتناسب بوده و این حقیقتی روشن است. آب و آسمان پیش روی ما، واقعیت را نشان می‌دهد. نیاز به علم پیچیده‌ای نیست، همین‌که تقاضای ما برای آب با ظرفیت موجود متناسب نباشد، فردای ما نابودی خواهد بود.
رئیس جمهور ادامه داد: مسئله اصلی به نوع نگاه ما، نوع گفت‌وگوی ما، کار تیمی ما و برداشت‌ها و تعاملات ما برمی‌گردد. مدارسی که امروز ساخته‌ایم، به‌جای تربیت انسان‌های جامع‌نگر، افرادی تک‌بعدی و مغرور پرورش داده‌اند. کسانی که مملکت و سرزمین خود را باور ندارند و خیال می‌کنند تنها باید در خارج از کشور به جایگاهی برسند.
پزشکیان خاطرنشان کرد: چنین تربیتی اشتباه است. باید انسان‌هایی تربیت شوند که بدانند از این آب و خاک برخاسته‌اند و مسئولیت دارند کشور و سرزمین خود را آباد کنند. قرار نیست کسی از خارج بیاید و مشکلات ما را حل کند. این ما هستیم که باید گره‌های جامعه و مشکلات کشور و محله خود را باز کنیم.
رئیس جمهور با اشاره به خروج نخبگان گفت: در مدارسی که ساخته‌ایم، دانش‌آموزانی تربیت شده‌اند که حتی جوایز آن‌چنانی دریافت کرده‌اند، اما ۹۰ درصد آنها اکنون در ایران نیستند. این چه هنری است؟ این افراد زمانی که با مشکل روبه‌رو می‌شوند، به‌جای ماندن و حل آن، قهر می‌کنند و می‌روند.
پزشکیان با اشاره به ضرورت آموزش مهارت‌های اساسی در مدارس اظهار داشت: امروز در آموزش گفته می‌شود که باید حداقل پنج مهارت کلیدی به دانش‌آموزان منتقل شود. نخست مهارت حل مسئله است، دوم کار تیمی، سوم مهارت ساختار یا سیستم‌سازی؛ یعنی اینکه بداند هر موضوعی ساختار دارد و صرفاً یک فرآیند نیست. چهارم توان و مهارت ارتباطی و مدیریتی و پنجم مهارت مشارکت و ایجاد روابط بین‌بخشی.
رئیس جمهور ادامه داد: باید آموزش‌ها به‌صورت سیستمی ارائه شوند. هر فرد دریایی از اطلاعات در ذهن دارد، اما اگر این اطلاعات فایل‌بندی و طبقه‌بندی نشود، هنگام نیاز نمی‌تواند به‌درستی از آنها استفاده کند. وقتی آموزش‌ها به‌صورت سیستمیک داده شود، فرد به‌محض شنیدن مطلبی می‌داند آن را در کدام طبقه ذهنی قرار دهد.
پزشکیان خاطرنشان کرد: همه این مهارت‌ها در مدرسه شکل می‌گیرند، اما لازم نیست صرفاً با تئوری و کلاس‌های خشک باشد؛ بازی هم می‌تواند ابزار یادگیری باشد. وقتی بچه‌ها در قالب تیم بازی می‌کنند، در عمل می‌آموزند. مهارت‌ها در جریان عمل و تجربه شکل می‌گیرند، نه صرفاً در شنیدن و خواندن.
رئیس جمهور با قدردانی از اقدامات مردمی در حوزه آموزش اظهار داشت: آقای مدیرکل نوسازی، آقای مدیرکل آموزش و پرورش، کار‌هایی که با مشارکت مردم انجام شده، ارزشمند است، اما کار‌هایی که صرفاً به پول دولت وصل است، چندان ماندگار نیست. همان‌طور که گفته‌اند «بر خویش گشا دیده و از غیر فروبند/ دیدن دگر‌آموز و ندیدن دگر آموز». مردم در هر جا می‌توانند ظرفیت خود را نشان دهند، کافی است کسی آنها را بیدار کند.
پزشکیان ادامه داد: ما می‌خواهیم برای فرزندان مردم کار کنیم. این بچه‌ها، فرزندان خود ما هستند. باید توانمند شوند، خلاق شوند و در برابر مشکلات جامعه خود احساس مسئولیت کنند. همه افتخار می‌کنند که فرزندشان رشد کند و به جایگاه بالاتری برسد. اگر مردم را به صحنه بیاوریم، می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان همه این مدارس را بسازند.
رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در همین مسیر، مردم خودشان آمدند و مدرسه ساختند. هرکس به اندازه توانش کاری انجام داد؛ یکی پول نداشت، اما کارگری کرد، دیگری نقاشی یا نگهبانی انجام داد، یکی هم که امکان مالی نداشت، آشپزی کرد. هر کسی می‌تواند سهمی داشته باشد.
پزشکیان تأکید کرد: اگر این توانمندی‌ها به حرکت درآیند، هیچ مشکلی نخواهد ماند که نتوانیم حل کنیم. باید روش‌مند روی این ظرفیت‌ها کار کنیم و آنها را بالفعل سازیم.
رئیس جمهور با اشاره به لزوم تحول در نگرش آموزشی اظهار داشت: ابزار این تغییر در اختیار ماست، اما باید تعریف و به‌کار گرفته شود. معلمان ما باید نگاه خود را تغییر دهند؛ روش‌ها و محتوای آموزشی نیز باید دگرگون شود، چراکه دنیا در حال تغییر است و همه این را می‌دانند.
پزشکیان ادامه داد: همان‌طور که خواهرمان در جمع گفت، از گهواره تا گور دانش بجوی که در زبان علمی امروز از آن به «یادگیری مادام‌العمر» یاد می‌شود. هیچ انسانی از یادگیری بی‌نیاز نیست. من امروز همواره تلاش می‌کنم چیز‌های تازه بیاموزم تا بتوانم کاری بهتر از گذشته انجام دهم.
رئیس جمهور خاطرنشان کرد: هر انسانی پتانسیل تغییر و بهتر شدن را دارد. خداوند در قرآن فرموده است: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا»؛ پس با هر سختی آسانی است. این پیام یعنی انسان می‌تواند در مسیر تعالی گام بردارد.
پزشکیان افزود: مطلق خلاقیت، مطلق زیبایی، مطلق هنر، مطلق گذشت و مطلق رحمت همگی نشانه‌هایی از صفات الهی‌اند. انسان هر زمان که به سوی نیکی حرکت کند، در حقیقت به سوی خدا می‌رود. حرکت به سمت خلاقیت، توانمندی، انسانیت و برتری، همان حرکت در مسیر صفات الهی است. در دعای جوشن کبیر، همه این صفات یاد شده‌اند؛ صفاتی که دل هر انسانی می‌خواهد آنها را در وجود خود داشته باشد.
پزشکیان در جمع‌بندی سخنان خود اظهار داشت: باید نگاه‌مان را اصلاح کنیم و با قدرت، آموزش و پرورش را در مسیر درست قرار دهیم. مردم را باید وارد میدان کرد تا برای فرزندان خود همکاری کنند. در حوزه آموزش و پرورش، معلمان و روش‌های تدریس نقش کلیدی دارند. بخشی از اطلاعاتی که اینجا ارائه شد تا حدی پیشرفت داشته، اما باید تغییرات عمیق‌تر صورت گیرد.
رئیس جمهور خاطرنشان کرد: دانشگاهیان و متخصصان آموزشی باید به میدان بیایند. استفاده از کارشناسانی که تجربه جهانی دارند، هیچ ضرری ندارد. باید از روش‌های موفق دنیا بهره گرفت و آنها را با شرایط خود تطبیق داد. هرچند قدردانی و تشکر می‌کنم، اما باید اذعان کرد که هنوز عقب هستیم. نباید هیچ منطقه‌ای بدون مدرسه بماند. با کمک مردم این هدف قابل تحقق است، همان‌طور که تاکنون نیز در بسیاری مناطق اجرا شده است.
پزشکیان تأکید کرد: نباید کار مدرسه‌سازی به آینده موکول شود. تازه زمانی که مدرسه ساخته شد، ابتدای راه است. کیفیت آموزش، ابزارها، تکنولوژی و نحوه تعامل باید ارتقا یابند. اکنون کار اصلی ما بیشتر از ساختمان‌سازی، ارتقای کیفیت و تغییر رفتارهاست. طبیعی است که این مسیر زمان‌بر خواهد بود.
رئیس جمهور در پایان ابراز امیدواری کرد: با همدلی و همکاری، فرزندان این سرزمین باید طوری تربیت شوند که آینده کشور را متحول کنند و ایران را به جایگاهی درخور برسانند، ان‌شاءالله.
به گزارش دیدارنیوز، پزشکیان در بخشی از این نشست گفت: «وقتی تیم هستیم، نباید فقط یکی حرف بزند و بقیه گوش کنند. نباید این‌طور باشد که اگر کسی حرف من را گوش نداد، پس ضد انقلاب است. یا برعکس، شما می‌آیید اینجا می‌نشینید و ما باید فقط حرف شما را گوش کنیم. اگر این‌طور نباشد، یعنی یاد نگرفته‌ایم از هم استفاده کنیم. یعنی نیرو‌ها و توانمندی‌هایمان هم‌افزایی ایجاد نمی‌کنند.
یاد نگرفته‌ایم که گفت‌و‌گو کنیم. من تصور می‌کنم هرچه من گفتم، شما باید بپذیرید. در حالی که ممکن است شما چیزی بگویید که همان داشته ذهنی من را دو قدم ارتقا دهد. این کاملاً امکان‌پذیر است. اصلاً همین‌طور است.
الان من رئیس‌جمهورم، عوض شدم؟ من همان آدم دیروز، پارسال، یا سال‌های قبل هستم. حالا اگر حرف بزنم، کل مملکت باید بپذیرد؟ اما دیروز اگر حرف می‌زدم هم فرماندار هم نمی‌پذیرفت.
ما یاد نگرفته‌ایم که از توانمندی‌ها و ایده‌های همدیگر، حالتی از هم‌افزایی ایجاد کنیم. در نتیجه، وقتی جمع می‌شویم، به‌جای اینکه جمع‌مان تغییر ایجاد کند، تفرقه ایجاد می‌کند. یا باید حرف من را گوش بدهید، یا حالا چه می‌دانم، عزلت می‌کنم، جابجایتان می‌کنم و از همین حرف‌هایی که هست.»
