در ماه‌گرفتگی پیش‌رو، ماه حدود یک ساعت و ۱۵ دقیقه به‌طور کامل در سایه زمین قرار می‌گیرد و مردم ایران از ساعت ۲۰ تا حدود ۲۳:۳۰ می‌توانند این پدیده را مشاهده کنند.
دیدارنیوز: ماه گرفتگی کامل سال جاری، برای بیش از هفت میلیارد نفر در آسیا، استرالیا، آفریقا و اروپای شرقی قابل مشاهده خواهد بود.
در ۱۶ شهریور به آسمان نگاه کنید تا شاهد عبور سایه زمین از روی قرص ماه باشید که به ایجاد «ماه خونین»، قرمز پررنگ منجر می‌شود. ماه گرفتگی کامل زمانی رخ می‌دهد که زمین از بین ماه و خورشید عبور می‌کند و به‌طور موقت کل قرص ماه را در سایه خود فرو می‌برد. این رخداد به نوبه خود موجب می‌شود که ماه به رنگ قرمز پررنگ بدرخشد.
سایت اسپیس گزارش کرد، چندین مرحله مجزا در طول ماه گرفتگی کامل تاریخ هفتم و هشتم سپتامبر (۱۶ و ۱۷ شهریور) به نمایش گذاشته خواهد شد که به‌طور کامل در سراسر آسیا، غرب استرالیا و شرق اروپا قابل مشاهده خواهد بود، اما کشور‌های دیگری مانند اسپانیا و نروژ فقط شاهد ماه گرفتگی جزیی خواهند بود.
چرا ماه در طول ماه گرفتگی کامل، قرمز می‌شود؟
ماه گرفتگی کامل زمانی رخ می‌دهد که ماه کامل، وارد سایه زمین شود که به‌عنوان «سایه کامل» نیز شناخته می‌شود. ماه به جای ناپدید شدن در تاریکی، به رنگ قرمز چشمگیری تبدیل می‌شود، پدیده‌ای که اغلب به‌عنوان «ماه خونین» شناخته می‌شود. در طول این رویداد آسمانی، ناظران می‌توانند شاهد باشند که ماه به تدریج از خاکستری روشن معمول خود به سایه‌هایی از قرمز تیره، نارنجی و حتی مسی تغییر می‌کند. برای مدت کوتاهی، تمام سطح ماه با این رنگ‌های وهم‌آور می‌درخشد و سپس با خروج از سایه زمین، به آرامی به ظاهر طبیعی خود بازمی‌گردد.
اما چرا رنگ ماه قرمز می‌شود؟ پاسخ در نحوه خم شدن و فیلتر شدن نور خورشید توسط جو زمین نهفته است که نور آبی را پراکنده می‌کند در حالی که به طول موج‌های قرمز و نارنجی اجازه می‌دهد به ماه برسند. ماه در طول ماه‌گرفتگی کامل به همان دلیلی قرمز خواهد بود که غروب خورشید، نارنجی است. نور خورشید از رنگ‌های زیادی تشکیل شده است که هر کدام طول موج متفاوتی دارند. نور به سمت انتهای آبی طیف، طول موج کوتاهی دارد، در حالی که نور به سمت طیف قرمز، طولانی‌ترین طول موج را دارد. از آنجا که نور آبی، طول موج کوتاهی دارد، راحت‌تر به اتم‌های جو زمین برخورد می‌کند و پراکنده می‌شود، به همین دلیل آسمان آبی رنگ است.
در طول غروب خورشید، ناظر در امتداد انحنای زمین نگاه می‌کند که گرم‌ترین و ضخیم‌ترین بخش جو زمین است و غلظت بالایی از اتم‌ها دارد. از آنجا که نور قرمز طولانی‌ترین طول موج را دارد، راحت‌تر از میان آنها عبور می‌کند تا به چشم ناظر برسد. در طول ماه‌گرفتگی کامل نیز همین‌طور است، زیرا تنها نور خورشیدی که به ماه می‌رسد توسط ضخیم‌ترین بخش جو زمین فیلتر می‌شود. طبق گفته ناسا، گویی تمام طلوع و غروب‌های جهان بر روی ماه منعکس شده است، این اثر به‌عنوان «پراکندگی رایلی» شناخته می‌شود.
چه چیزی بر سایه قرمز در طول ماه گرفتگی کامل تاثیر می‌گذارد؟
هرچند «پراکندگی رایلی» توضیح می‌دهد که چرا ماه در طول ماه گرفتگی کامل قرمز به نظر می‌رسد، سایه دقیق قرمز به هندسه آسمانی و شرایط جوی بستگی دارد. وقتی ماه از میان سایه عبور می‌کند، یکی از شاخه‌های آن به مرکز سایه نزدیک‌تر است، بنابراین تاریک‌تر از شاخه مخالف که دورتر است به نظر می‌رسد. این مورد با حرکت در سایه تغییر می‌کند، بنابراین ظاهر ماه کاملا گرفته در طول ماه گرفتگی کامل به‌طور دائم تغییر می‌کند.
میزان روشنایی ماه در طول ماه گرفتگی کامل به میزان گرد و غبار موجود در جو زمین بستگی دارد. سایه دقیق قرمز توسط میزان ذرات گرد و غبار، قطرات آب، ابرها، مه و حتی خاکستر آتشفشانی در جو تعیین می‌شود. در نتیجه، کل یا بخش‌هایی از ماه گرفتگی کامل می‌تواند به رنگ قرمز تیره، قهوه‌ای، نارنجی و یا صورتی به نظر برسد.
مراحل ماه گرفتگی کامل
ماه گرفتگی‌ها سه نوع هستند که بر قرمز شدن ماه تاثیر می‌گذارند:
نوع اول، ماه گرفتگی نیم‌سایه‌ای، زمانی رخ می‌دهد که ماه وارد نیم‌سایه زمین می‌شود. در طول این نوع ماه گرفتگی بسیار خفیف، ماه برای چند ساعت مقداری از روشنایی خود را از دست می‌دهد. نوع دوم، ماه گرفتگی جزئی، زمانی اتفاق می‌افتد که ماه کامل ابتدا وارد نیم‌سایه می‌شود و مقداری از سطح آن نیز از میان سایه زمین عبور می‌کند. در طول ماه گرفتگی جزئی، لبه سایه زمین را می‌توان در حال حرکت در بخشی از سطح ماه مشاهده کرد که آن را به‌طور قابل‌توجهی تاریک می‌کند. آن ناحیه تاریک به همان اندازه قرمز است که ماه در طول ماه گرفتگی کامل به نظر می‌رسد، اما برای چشم انسان، تشخیص آن بسیار دشوار است، زیرا قسمت روشن ماه بسیار زیاد است.
فقط در طول ماه گرفتگی کامل، سطح ماه به وضوح، قرمز به نظر می‌رسد. به این دلیل که کل ماه وارد سایه می‌شود. ماه گرفتگی کامل از حدود ۳۰ دقیقه تا بیش از یک ساعت طول می‌کشد و فقط زمانی که ماه به طور کامل وارد سایه زمین می‌شود، سطح ماه قرمز می‌شود. دلیل این است که سایه به‌طور کامل مانع از تابش مستقیم نور خورشید به ماه می‌شود.
وقتی ماه وارد سایه می‌شود، کاملا سیاه نمی‌شود، در عوض، قرمز به نظر می‌رسد. پس چرا ماه کاملا گرفته، تاریک و نامرئی نیست؟ دلیلش این است که جو زمین، نور خورشید را که به ماه تابیده می‌شود، خم، فیلتر و منکسر می‌کند.
ماه گرفتگی کامل چه زمانی رخ می‌دهد؟
ماه گرفتگی کامل در طول شب یکشنبه (هفت سپتامبر) تا ساعات اولیه دوشنبه (هشت سپتامبر) رخ خواهد داد و «ماه خونین» برای ناظران در سراسر آسیا، استرالیای غربی و اروپا ایجاد خواهد کرد. ماه گرفتگی ماه سپتامبر در ساعت ۵:۱۱ بعدازظهر به وقت شرق آمریکا (۲۱:۱۱ به وقت گرینویچ) در هفتم سپتامبر به حداکثر میزان خود خواهد رسید، زمانی که ماه کاملا در سایه تاریک زمین فرو می‌رود. ماه گرفتگی کامل، دوره‌ای که ماه کاملا در سایه زمین فرو می‌رود، تقریبا ۸۲ دقیقه طول خواهد کشید.
زمان‌های کلیدی مشاهده ماه گرفتگی کامل بر اساس زمان و تاریخ در مناطق زمانی مختلف عبارتند از:
• لندن (BST): ۷:۳۰ بعدازظهر تا ۷:۵۲ بعدازظهر (هفت سپتامبر، ۱۶ شهریور) — ابتدای خسوف
• پاریس (CEST): ۷:۳۰ بعدازظهر تا ۸:۵۲ بعدازظهر (هفت سپتامبر)
• کیپ تاون (SAST): ۷:۳۰ بعدازظهر تا ۸:۵۲ بعدازظهر (هفت سپتامبر)
• استانبول/قاهره/نایروبی (EEST/EAT): ۸:۳۰ بعدازظهر تا ۹:۵۲ بعدازظهر (هفت سپتامبر)
• تهران (IRST): ۹:۰۰ شب تا ۱۰:۲۲ شب (هفت سپتامبر)
• بمبئی (IST): ۱۱:۰۰ شب (هفت سپتامبر) تا ۱۲:۲۲ بامداد (هشت سپتامبر، ۱۷ شهریور)
• بانکوک (ICT): ۱۲:۳۰ بامداد تا ۱:۵۲ بامداد (هشت سپتامبر)
• پکن (CST): ۱:۳۰ بامداد تا ۲:۵۲ بامداد (هشت سپتامبر)
• هنگ کنگ (HKT): ۱:۳۰ بامداد تا ۲:۵۲ بامداد (هشت سپتامبر)
• پرت (AWST): ۱:۳۰ بامداد تا ۲:۵۲ بامداد (هشت سپتامبر)
• توکیو (JST): ۲:۳۰ بامداد تا ۳:۵۲ بامداد (هشت سپتامبر)
• سیدنی (AEST): ۳:۳۰ بامداد تا ۴:۵۲ بامداد (هشت سپتامبر)
تقریبا ۷۷ درصد از جمعیت جهان می‌توانند شاهد ماه گرفتگی باشند.
چه اتفاقی خواهد افتاد؟
ماه گرفتگی با ورود ماه به نیم سایه زمین آغاز می‌شود و باعث ایجاد یک اثر سایه جزئی می‌شود. با عمیق‌تر شدن ورود ماه در سایه، سایه‌ای تاریک در سراسر سطح ماه مشاهده می‌شود تا اینکه در ماه‌گرفتگی کامل، به رنگ نارنجی مایل به قرمز درآید.
سایه دقیق «ماه خونین» به شرایط جوی زمین در زمان ماه گرفتگی بستگی دارد. این ماه گرفتگی فقط ۲.۷ روز قبل از رسیدن ماه به حضیض (نزدیک‌ترین نقطه به زمین) رخ می‌دهد، به این معنی که ماه در آسمان شب کمی بزرگتر از حد معمول ظاهر می‌شود. از آنجایی که این کسوف کامل در اعماق سایه زمین، تاریک‌ترین بخش سایه سیاره ما رخ خواهد داد، انتظار می‌رود ماه به رنگ قرمز تیره و پررنگ درآید.
