تفاوت اصلی دیه در ماه‌های حرام و غیرحرام، فقط در مورد فوت افراد است. بر اساس قانون، اگر قتل نفس در یکی از ماه‌های حرام اتفاق بیفتد، دیه کامل یک‌سوم افزایش پیدا می‌کند.
دیدارنیوز: برای بسیاری از ما، تصادف چیزی است که فقط برای دیگران اتفاق می‌افتد تا زمانی که روزی، یک تماس ناگهانی، زندگی‌مان را تغییر دهد. در این لحظه بحرانی، خانواده‌ها با واژه‌هایی مواجه می‌شوند که شاید پیش از آن کمتر درباره‌شان فکر کرده بودند: پزشکی قانونی، دادگاه، بیمه شخص ثالث و البته دیه.
اما آیا می‌دانستید که مبلغ دیه می‌تواند بسته به زمان وقوع حادثه، تغییر کند؟ بله، اگر حادثه در یکی از ماه‌های حرام رخ دهد، دیه فوت تا یک‌سوم افزایش می‌یابد. این تفاوت در بسیاری از پرونده‌ها نقش تعیین‌کننده دارد؛ هم در محاسبه دیه، هم در پوشش بیمه و هم در تصمیم‌گیری‌های مالی و قانونی خانواده‌ها. در این مقاله، همه‌چیز را درباره تفاوت دیه در ماه‌های حرام و غیرحرام بررسی می‌کنیم.
ماه‌های حرام کدام‌اند و چرا دیه در آنها بیشتر است؟
بر اساس فقه اسلامی و قانون مجازات اسلامی، چهار ماه از سال به عنوان ماه‌های حرام شناخته می‌شوند: محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه. در این ماه‌ها، حرمت خون و جان انسان بیشتر مورد تاکید قرار گرفته و جنایت‌هایی مانند قتل، حتی اگر غیرعمدی باشند، با دیه‌ای بیشتر مواجه می‌شوند.
افزایش دیه در این ماه‌ها با عنوان تغلیظ دیه شناخته می‌شود که به معنای افزایش یک‌سومی مبلغ دیه در صورت وقوع قتل یا فوت در این ماه‌ها است. این حکم، هم در جنایات عمدی و هم در غیرعمد (مانند تصادفات رانندگی) اعمال می‌شود.
دیه فوت در ماه‌های حرام و غیرحرام
تفاوت اصلی دیه در ماه‌های حرام و غیرحرام، فقط در مورد فوت افراد است. بر اساس قانون، اگر قتل نفس در یکی از ماه‌های حرام اتفاق بیفتد، دیه کامل یک‌سوم افزایش پیدا می‌کند.
این قانون درباره جنسیت، مذهب، سن یا ملیت مقتول تفاوتی قائل نیست؛ دیه زن و مرد، مسلمان و غیرمسلمان، بالغ یا نابالغ، در این شرایط به یک میزان افزایش می‌یابد.
در سال ۱۴۰۴، نرخ دیه کامل در ماه عادی ۱.۶ میلیارد تومان است، اما اگر تصادف منجر به فوت در محرم یا ذی‌الحجه اتفاق بیفتد، دیه تصادف در ماه حرام برابر با ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان خواهد بود.
آیا دیه جراحت در ماه‌های حرام بیشتر محاسبه می‌شود؟
یکی از پرسش‌های رایج هنگام وقوع تصادف یا صدمات بدنی این است که آیا در ماه‌های حرام، دیه جراحت هم مانند دیه فوت افزایش پیدا می‌کند؟
پاسخ رسمی و فقهی این است که تغلیظ دیه، یعنی افزایش دیه در ماه‌های حرام، فقط شامل موارد فوت می‌شود، نه آسیب‌دیدگی‌های جسمی. با این حال، در برخی موارد خاص و بر اساس تفسیر برخی مراجع قضایی یا گزارش پزشکی قانونی، ممکن است دیه جراحت نیز بر پایه نرخ ماه حرام محاسبه شود.
برای مثال، اگر آسیبی معادل ۱۰ درصد دیه کامل باشد، در ماه‌های عادی از دیه ۱.۶ میلیارد تومانی محاسبه می‌شود (یعنی ۱۶۰ میلیون تومان)، اما اگر همان آسیب در ماه حرام اتفاق بیفتد، ممکن است دیه از نرخ ۲.۱۳۳ میلیارد تومان محاسبه گردد (یعنی حدود ۲۱۳ میلیون تومان).
بنابراین، در موارد جراحت، افزایش دیه در ماه حرام قطعی نیست و به عوامل مختلفی مثل نظر قاضی و محتوای گزارش پزشکی قانونی بستگی دارد.
نقش پزشکی قانونی و دادگاه در تعیین دیه
پزشکی قانونی در هر نوع تصادف نقش کلیدی دارد. این نهاد:
⦁ نوع آسیب را مشخص می‌کند (شکستگی، کبودی، پارگی،…)،
⦁ درصد صدمه نسبت به دیه کامل را تعیین می‌کند،
⦁ مدت درمان یا عوارض احتمالی را گزارش می‌دهد.
بر اساس این گزارش، قاضی دادگاه مبلغ نهایی دیه یا ارش را مشخص می‌کند. در آسیب‌هایی که نرخ مشخصی ندارند (مانند پارگی تاندون یا کاهش بینایی)، قاضی با عنوان «ارش» مبلغ خسارت را تعیین می‌کند.
دیه به نرخ روز محاسبه می‌شود، نه تاریخ حادثه!
قانون صراحت دارد که دیه باید بر اساس نرخ روز پرداخت شود. این یعنی حتی اگر تصادف در سال ۱۴۰۳ رخ داده باشد ولی رای دادگاه و پرداخت در سال ۱۴۰۴ انجام شود، مبلغ دیه بر اساس نرخ سال جدید محاسبه می‌شود.
این اصل، یکی از مهم‌ترین موارد در مطالبه دیه از بیمه یا دادگاه است. شرکت بیمه نیز موظف است بر اساس نرخ روز اعلام شده توسط قوه قضاییه، دیه را پرداخت کند.
بیمه شخص ثالث و پرداخت دیه در ماه‌های حرام
بر اساس قانون بیمه شخص ثالث پرداخت دیه به صورت زیر است:
⦁ در تصادف منجر به فوت: شرکت بیمه موظف به پرداخت دیه تا سقف تعهدات خود است، حتی اگر دیه در ماه حرام افزایش یافته باشد.
⦁ اگر راننده بیمه‌نامه معتبر نداشته باشد: صندوق تامین خسارت‌های بدنی، دیه را پرداخت کرده و سپس از فرد مقصر دریافت می‌کند.
تفاوت مهم در اینجاست که سقف تعهدات بیمه‌نامه باید معادل دیه ماه حرام باشد تا بیمه‌گزار دچار کسری پرداخت نشود.
برای انتخاب درست بیمه، این تفاوت مهم را دست‌کم نگیرید
برای بسیاری از افراد، اطلاع از تفاوت دیه در ماه‌های حرام وغیرحرام، فقط یک موضوع حقوقی نیست؛ بلکه می‌تواند به محاسبه دقیق‌تر تعهدات بیمه‌نامه، پیشگیری از شکایت‌های قانونی و کاهش فشار روانی خانواده‌ها کمک کند.
اگر شما یا اطرافیانتان با پرونده تصادف مواجه هستید یا در حال انتخاب پوشش بیمه‌ای مناسب هستید، بهتر است از مشاوران متخصص بیمه کمک بگیرید تا اطلاعات دقیق و متناسب با شرایط شما را دریافت کنید.
در این مقاله تلاش کردیم نکات مهم درباره دیه در ماه‌های حرام و روند دریافت خسارت را توضیح دهیم تا تصمیم‌گیری شما آسان‌تر شود. برای سوالات بیشتر، می‌توانید مستقیماً با شرکت بیمه خود یا مشاوران رسمی بیمه تماس بگیرید.
