سخنی دوستانه با رئیس جمهور در آستانه سفری خطرناک به قراباغ

دیدارنیوز-احسان موحدیان* : مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اسلامی ایران قصد دارد برای شرکت در اجلاس اکو در روز‌های ۱۲ و ۱۳ تیرماه به قراباغ سفر کند. در این زمینه نکات زیر قابل ذکر است:

۱. چند روز قبل شما در تماس با رئیس جمهوری آذربایجان راستی آزمایی ورود ریزپرنده‌های متجاوز اسرائیل از خاک باکو به ایران را خواستار شدید. رئیس جمهور آذربایجان در دیدار با سفیر ایران در باکو این نوع ادعا‌ها را با بی ادبی «جفنگیات» نامید و رسانه‌های دولتی باکو هم تندترین فحاشی‌ها را نثار ایران کردند.

بدیهی است طرح این موضوع با علم به تبعات آن و پس از دریافت اطلاعات محرمانه نظامی و ساعت‌ها جلسات کارشناسی در عالی‌ترین سطوح انجام شده است. سفر به خاک کشوری که ظن همدستی آن با اسرائیل در جنگ علیه ایران وجود دارد و سوای از این مساله، افکار عمومی شبهات زیادی در مورد فعالیت‌های ضدایرانی سران باکو دارند، به فاصله کوتاهی بعد از جنگ اسرائیل علیه ایران چه توجیهی دارد؟ به خصوص در شرایطی که باکو نه تنها هیچ تحقیقی در این زمینه انجام نداده، بلکه رسانه‌های دولتی آن با گستاخی شدید و توهین‌های بی سابقه به رهبر معظم انقلاب اسلامی، مردم ایران و تمدن و تاریخ کشورمان در روز‌های اخیر نشان دادند که درخواست و رفتار مودبانه تشدید توهمات آنها در مورد ضعف ایران را باعث می‌شود و قرار نیست آنها از سیاست شرمنده سازی و تلاش برای طلبکاری دائمی دست بردارند. اصولا از نظر شما سفر به کشوری که پایگاه نیرو‌های نظامی و اطلاعاتی اسرائیل است و هم آذربایجان و هم اسرائیل به این مساله اذعان دارند با سه اصل عزت و حکمت و مصلحت که قرار بود حاکم بر سیاست خارجی ایران باشد، سازگاری دارد؟

۲. اسرائیل در جای جای قراباغ که دو سال است به طور کامل به تصرف باکو درآمده حضور گسترده دارد و این فعالیت‌ها در پوشش اقدامات اقتصادی و تجاری با هدف جاسوسی از ایران انجام می‌شود. اجلاس اکو نیز در مرکز قراباغ یعنی شهر خانکندی (استپاناکرت) برگزار می‌شود. آیا شما نگران شرایط امنیتی این شهر که پس از کوچ اجباری ارامنه از آن خالی از سکنه شده است، نیستید؟ با توجه به برگزاری رویداد‌های مختلف اکو در شهر‌های خالی از سکنه یا شهر‌هایی که افرادی تازه‌وارد با هویت‌های نامشخص به آنها کوچ داده شده‌اند، هیچ دغدغه خاطری ندارید؟ آیا فکر نمی‌کنید اسرائیل از فرصت حضور شما در منطقه‌ای که در آن نفوذ امنیتی و اطلاعاتی بی قید و بندی دارد برای سوءاستفاده و اقدامات خطرناک علیه شما و هیئت ایرانی استفاده کند؟ آیا به سناریو‌های مختلف در این زمینه فکر کرده‌اید و برای واکنش به آنها آماده هستید؟

۳. باکو به طور قطع از فرصت این اجلاس برای پیشبرد طرح صهیونیستی – تورانی جهان ترک و ناتوی ترکی و جعل هویت و تمدن ترکی اخوانی برای قراباغ که یادگار‌های حضور ایران در جای جای آن وجود دارد، ولی باکو در حال محو آنهاست، استفاده خواهد کرد. برای این سناریوسازی‌ها، تبلیغات مسموم رسانه‌ای و جنگ فرهنگی چه آماده کرده‌اید و چه در چنته دارید؟ مطمئن باشید علیف کینه شما را به علت بیان این نکته که نظامی گنجوی یک بیت شهر ترکی ندارد به دل گرفته است و به شیوه خود موضوع را جبران می‌کند!

۴. منطقه قراباغ یک منطقه ارمنی نشین بوده و ساکنان آن در سال ۲۰۲۳ با نقض قوانین اولیه حقوق بشری به علت تهدیدات جانی و خشونت حاکمان باکو به کوچ اجباری و ترک خانه و کاشانه خود مجبور شدند. هدف علیف از برگزاری نشست اکو در قراباغ خالی شده از ساکنان بومی، کسب مشروعیت برای این اقدام خود و جلب نظر مساعد کشور‌های عضو اکو برای حمایت از اقدامات خود در این منطقه است. مقام معظم رهبری بر تعلق قراباغ به باکو تاکید کردند که این امر محقق شد. ولی بر حفظ حقوق ارامنه قراباغ نیز تاکید داشتند که این فرمایش ایشان با کوچاندن اجباری ۱۲۰ هزار ساکنان این منطقه توسط ارتش باکو در تضاد است.

خروج ارامنه از باکو، دست اسرائیل را برای اقدام در این منطقه، تاسیس پایگاه‌های نظامی و اطلاعاتی جدید، ایجاد فرودگاه‌های نظامی تازه در فضولی و زنگیلان و لاچین و اشراف بر خاک ایران بازگذاشت. تماشاگری ایران در تحولات قفقاز خسارات سنگینی را به آینده کشور تحمیل کرده است. حضور شما در قراباغ در این شرایط چه توجیهی دارد؟ مگر قرار است به رقبا به خاطر تهدید منافع ملی ایران و اقدام علیه خودمان شادباش بگوییم؟ مگر ما ادعای دفاع از حقوق بشر اسلامی را نداریم؟ اخراج عده‌ای بی گناه از خانه و کاشانه شان خلاف حقوق بشر اسلامی نیز هست و این کار تفاوتی با آواره کردن اجباری فلسطینیان توسط رژیم صهیونیستی ندارد. اسرائیل هم در غزه و هم در باکو که به لانه دوم آن تبدیل شده است، یک سیاست را ترویج می‌کند: پاکسازی اجباری ساکنان بومی برای به خطر انداختن امنیت ایران. سکوت ایران در ماجرای اخراج ارامنه پای اسرائیل را به قراباغ باز کرد و حالا رئیس جمهوری ایران دوباره به منطقه خطر می‌رود. ما هنوز خاطره سقوط هلیکوپتر آقای رئیسی پس از بازگشت از مرز ایران با آذربایجان را فراموش نکرده‌ایم.

۵. اصرار بر این سفر در شرایطی که سفر قبلی شما به باکو جز برقراری پرواز‌هایی بین دو طرف و بازگشایی بانک ملی دستاورد مهم دیگری نداشت، چه فایده‌ای دارد؟ وقتی علیف حتی حاضر به باز کردن مرز زمینی با ایران علی‌رغم اصرار‌های مکرر نیست و تمام توان و قدرت خود را با همکاری اسرائیل متوجه تضعیف ایران کرده است و سفر قبلی ثابت کرد این سیاست‌ها قرار نیست هیچ تغییری بکند، چرا ایران باید در عالی‌ترین سطح در اجلاس اکو شرکت کند.

آقای پزشکیان، در نهایت اگر قرار است چشم در چشم با علیف صحبت کنید، تاکید کنید ایران با هر کشور همسایه‌ای که خاک و فضای هوایی خود را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد برخورد جدی خواهد کرد. به صراحت بگویید ایران توجه به حق بازگشت ارامنه به خانه و کاشانه اجدادی آنها و رعایت حقوق بشر در مورد این افراد را خواستار است تا سفر شما به قراباغ تا حدی قابل توجیه باشد. در غیر این صورت بنده این سفر را تله‌ای تلقی می‌کنم که جهیدن از آن بسیار دشوار و مستلزم هوشمندی فراوان و درک پیچیدگی‌های ژئوپلتیک و ژیواکونومیک منطقه قفقاز است. المؤمن کیس. زیرک و باهوش باشید! والعاقبه للمتقین./دیپلماسی ایرانی

*مدرس دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل