در ایران، فیلترینگ نه‌فقط یک سیاست امنیتی، بلکه به‌تدریج به بخشی از یک چرخه اقتصادی پرسود برای گروه‌ها و نهاد‌هایی تبدیل شده است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از انسداد دسترسی کاربران به اینترنت جهانی سود می‌برند.
دیدارنیوز: طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۲، بیش از ۷۰ درصد کاربران ایرانی برای دسترسی به پلتفرم‌های مسدودشده از انواع وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند. این آمار نشان‌دهنده نیاز مردم به دسترسی آزاد به اطلاعات و خدمات آنلاین است.
روزنامه شرق نوشت: در ایران، فیلترینگ نه‌فقط یک سیاست امنیتی، بلکه به‌تدریج به بخشی از یک چرخه اقتصادی پرسود برای گروه‌ها و نهاد‌هایی تبدیل شده است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از انسداد دسترسی کاربران به اینترنت جهانی سود می‌برند.
در شرایطی که میلیارد‌ها تومان بودجه برای توسعه اینترنت صرف می‌شود، هم‌زمان بازاری زیرزمینی و رسمی در حال شکل‌گیری و رشد است که از فیلترینگ تغذیه می‌کند و در برابر اصلاح آن مقاومت می‌ورزد.
گردش مالی چند ده هزار میلیاردتومانی بازار فیلترینگ: برآورد‌های غیررسمی و تحلیل‌های نهاد‌های پژوهشی مستقل نشان می‌دهد که بازار خریدوفروش فیلترشکن و وی‌پی‌ان در ایران سالانه بین ۳۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد.
این رقم در سال‌های پس از فیلترینگ گسترده پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام و یوتیوب با شیب تندی رو به افزایش گذاشت. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۲، بیش از ۷۰ درصد کاربران ایرانی برای دسترسی به پلتفرم‌های مسدودشده از انواع وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند.
اما نکته مهم‌تر اینجاست: این بازار بزرگ عمدتا قانون‌گریز، اما نیمه‌شفاف است. بسیاری از فروشندگان رسمی خدمات فیلترشکن (اعم از نسخه‌های پریمیوم، اشتراک‌های قانونی خارج‌نشین‌ها، ابزار‌های تونلینگ و...) عملا بدون مزاحمت کار می‌کنند؛ درگاه‌های پرداخت رسمی دارند، تبلیغات می‌کنند و حتی در مارکت‌های داخلی نیز دیده می‌شوند. این یعنی فیلترینگ، خود به خلق بازاری قانونی‌نما منجر شده که ردی از آن در نظام اقتصادی کشور وجود دارد، ولی منافع آن به شکل شفاف به خزانه بازنمی‌گردد.
بازیگرانی که از فیلترینگ نفع می‌برند: در یک نگاه کلان، چند دسته اصلی از بازیگران داخلی از تداوم فیلترینگ سود می‌برند: فروشندگان وی‌پی‌ان و پلتفرم‌های فیلترشکن. از مارکت‌های مستقل ایرانی گرفته تا کانال‌های تلگرامی با صد‌ها هزار دنبال‌کننده، تا سایت‌هایی که دامنه «ir.» دارند و با نام‌های گمراه‌کننده فعالیت می‌کنند، این گروه مستقیما از فروش سرویس عبور از فیلتر درآمدزایی می‌کنند.
اپراتور‌ها و شرکت‌های خدمات اینترنتی: با مسدودشدن پلتفرم‌های جهانی و کندی اینترنت بین‌الملل، کاربران به استفاده از سرویس‌های داخلی سوق داده می‌شوند. این وضعیت، مزایای مالی بزرگی برای برخی اپراتور‌ها و شرکت‌های زیرساختی ایجاد می‌کند. به عنوان نمونه، سرویس‌های ابری داخلی، شبکه‌های تحویل محتوا (سی‌دی‌ان)، پیام‌رسان‌ها و اپلیکیشن‌های جایگزین بومی در دوره فیلترینگ از حمایت دولتی و افزایش کاربر برخوردار می‌شوند.
*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن از سوی ایسنا نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان منتشر می‌شود.
