خسارت خشکیدگی و ریزش خوشه خرما و آفت امسال دست به دست هم دادند و دست نخل‌کاران شرق استان کرمان را در پوست گردو گذاشتند.
دیدارنیوز _ استان کرمان: مناطق شرقی استان کرمان شامل شهرستان‌های بم، نرماشیر، فهرج، ریگان و گنبکی از نواحی استراتژیک و مهم تولید خرما در کشور به شمار می‌روند که محصولات این منطقه به دلیل کیفیت و مرغوبیت، مشتریان داخلی و خارجی بسیاری دارد و به کشور‌های مختلف دنیا صادر می‌شود.
خسارت خشکیدگی و ریزش خوشه خرما و آفت امسال دست به دست هم دادند و دست نخل‌کاران شرق استان کرمان را در پوست گردو گذاشتند تا باغداران منطقه شاهد کاهش برداشت این محصول و مانند چند سال قبل دچار زیان‌های مالی شوند.
گستردگی و شدت خشکیدگی خرما در نخل‌ها، مشکلات زیادی را برای کشاورزان و تولیدکنندگان مناطق شرقی کرمان پدید آورده که لازم است مسئولان هرچه سریعتر برای حمایت و جبران ضرر و زیان مردم راهکار‌هایی بیندیشند و اجرا کنند.
اقتصاد مردم شرق استان کرمان (بم، ریگان، فهرج، نرماشیر و گنبکی) وابسته به خرماست و باغشهر جهانی بم بدون شک مهم‌ترین قطب تولیدکننده خرمای مضافتی و مرغوب در کشور به شمار می‌رود که بخش قابل توجهی از این محصول راهی کشور‌های مسلمان در ماه رمضان می‌شود و سهم قابل توجهی از بازار جهانی را نیز به خود اختصاص داده است.
اما طی سال‌های اخیر پدیده خشکیدگی خوشه خرما موجب شده بسیاری از مردم درآمد سالانه خود را از دست بدهند؛ هر سال دقیقاً یک ماه مانده تا فصل برداشت محصول، با گرم شدن هوا و کمتر از یک هفته، حجم قابل توجهی از خرما بر روی شاخه‌های درختان می‌خشکد و از بین می‌رود.
خشکیدگی و تشدید ریزگردها، عامل بروز خسارت
شیوع آفت زنجره خرما از یک طرف و پدیده خشکیدگی، تشدید ریزگردها و طوفان‌های متوالی شن، خشکسالی و گرمای هوا در کنار یکدیگر مجموعه‌ای از چالش‌ها را ایجاد کرده که دست نخل‌کاران را در پوست گردو گذاشته است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فهرج در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه طی یک سال گذشته کود شیمیایی در اختیار کشاورزان قرار نگرفته، اظهار کرد: کود‌های شیمیایی از مهم‌ترین نهاده‌های بخش زراعی و باغی است که طی یک سال گذشته در اختیار کشاورزان قرار نگرفته است.
علیرضا طیبی بیان کرد: سطح کشت نخیلات مثمر شهرستان فهرج ۶۳۰۰ هکتار است که پیش بینی تولید ۴۷ هزار تن محصول در سال جاری را داشتیم، اما ۵۰ درصد محصول بر اثر عارضه ریزش و خشکیدگی کمتر از سال گذشته است و در سال جاری نزدیک به ۳۰ هزار تن خرما برداشت می‌شود.
طیبی درباره بسته‌بندی محصول خرما گفت: در سال‌های قبل واحد‌های سردخانه‌ای این شهرستان غیر فعال بودند و در حال حاضر شاهد فعال شدن این واحد‌ها هستیم و بیش از ۳۷ سردخانه در شهرستان فهرج وجود دارد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرسان فهرج اظهار کرد: عمده صادرات خرما به کشور‌های چین، روسیه، هند و کشور‌های حاشیه خلیج فارس و مرکز کشور صادر می‌شود.
وی درباره مشکلات صادرات خرما اشاره کرد و افزود: تاکنون مشکلات خاصی در زمینه صادرات نداشتیم، ولی به دلیل بالا رفتن تعرفه‌ها در سال گذشته بیش از ۲۰۰۰ تن خرما در سردخانه مانده است.
طیبی تاکید کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید به گونه‌ای عمل کند که فضای صادراتی با کاهش تعرفه باز شود. البته همزمان انتظار داریم که بخش خصوصی و متولیان موضوع در انجمن‌ها و اتحادیه‌ها در کنار صادراتی که انجام می‌دهند، تنظیم بازار داخلی را مد نظر قرار دهند.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان فهرج با اشاره به کیفیت خرمای منطقه گفت: عمده مشکلات کشاورزان، قطعی برق موتورپمپ‌ها که باعث می‌شود تنش آبی به محصول وارد شده و همین امر باعث ریزش و خشکیدگی محصول می‌شود.
وی افزود: کشاورزان باید از حمایت‌ها از جمله تامین نهاده‌های کشاورزی و کود‌ها با قیمت پایین‌تر برخوردار شوند و قطعی برق کاهش پیدا کند تا کشاورز دلگرم‌تر به کار خود ادامه دهد.
طیبی اظهار کرد: کود شیمیایی از مهم‌ترین نهاده‌های بخش زراعی و باغی است که طی یک سال گذشته در اختیار کشاورزان قرار نگرفته که اگر به درستی و در زمان موردنیاز آن استفاده شود به ازای مصرف یک واحد تا ۱۰ برابر در افزایش محصول نقش دارد.
وی با اشاره به اینکه گرانی چندین برابری قیمت کود و دیگر نهاده‌های کشاورزی، کشاورزان را در سال زراعی جاری با مشکل مواجه کرده است.
مدیر جهاد کشاورزی فهرج در پایان اظهار کرد: آفت سوسک سرخرطومی حنایی در نخلستان‌های فهرج مشاهده نشد و امیدواریم کشاورزان در جابه‌جایی پاجوش از مناطق آلوده توجه ویژه‌ای داشته باشند.
حسین سعیدنیا فرماندار شهرستان فهرج نیز در گفتگو با ایسنا عمده‌ترین مشکلات حوزه خرما را بسته‌بندی و صادرات عنوان کرد و افزود: در صورت وجود بازار مناسب، عرضه و تقاضا می‌تواند قیمت را مشخص کند و اگر تعرفه صادرات پایین باشد محصول صادر می‌شود.
وی اظهار کرد: برداشت خرما از اواخر مردادماه آغاز شده و تا اواخر شهریور ادامه دارد و طبق برآوردها، پیش‌بینی می‌شود حدود ۳۰ هزار تن محصول در شهرستان فهرج برداشت شود.
فرماندار فهرج در ادامه گفت: در صورتی که کشاورزان محصول خود را به قیمت پایین بفروشند، نمی‌توان با دلالان مبارزه کرد و حق کشاورز ضایع می‌شود.
وی افزود: امسال نسبت به سال قبل ریزش محصول بیشتر و خشکیدگی کمتر است و همین امر باعث شده کیفیت خرما نسبت به سال گذشته بهتر باشد.
۸۰ درصد خرمای فهرج صادر می‌شود
سعیدنیا بیان کرد: بیش از۸۰ درصد محصول شهرستان فهرج صادر می‌شود و مابقی به مرکز کشور و دیگر شهرستان‌ها به فروش می‌رسد.
وی اظهار کرد: کانون آلودگی سوسک سرخرطومی حنایی در منطقه شهرستان نرماشیر است و کشاورزان منطقه فهرج باید به این امر توجه داشته باشند که زنگ خطر و تهدید برای باغات آن‌ها نیز هست و باید از انتقال هر گونه پاجوش از مناطق آلوده خودداری کنند.
فرماندار فهرج بیان کرد: یکی از مشکلات باغداران آبیاری نخیلات قبل از دوره برداشت بود که کامل انجام نشد و خسارت جبران ناپذیری به محصول کشاورزان وارد کرده است.
وی افزود: افزایش قیمت نهاده‌ها، کود و سم و کمبود نیروی کار، افزایش دستمزد در طول دوره برداشت و همچنین پرداخت نرخ بیمه برای خسارت توسط صندوق بیمه است.
حال بازار خرما خوب نیست
رضا قهری مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بم نیز از حال بد محصول خرما در شهرستان نرماشیر گفت و افزود: با توجه به برداشت اول محصول خرما و خشکیدگی و ریزش بالا در باغات، مقدار برداشت مشخص نیست، اما بیش از ۵۰ هزار تن کل باغات شهرستان برداشت می‌شود.
وی بیان کرد: بحث صنوف کشاورزی در شرق استان کرمان مغفول مانده و همین امر گاهاً تعادل نرخ گذاری‌ها را به هم می‌زند و اگر این صنوف ایجاد شود، بخشی از مشکلات خرماداران حل می‌شود.
قهری درباره بسته‌بندی محصول نیز بیان کرد: ابعاد کارتن‌ها تغییر کرده، کوچک شده و استاندارد رعایت نشده و این امر باعث ضرر کشاورز است.
سجادی، کشاورز و سردخانه‌دار فهرجی نیز اظهار کرد: به دلیل آفات مختلف به خصوص عارضه خشکیدگی و ریزش محصول، باعث شده که امسال خرمای کمتری برداشت کنیم.
وی درباره بسته‌بندی خرما عنوان کرد: تعیین‌کننده عرضه و تقاضا، بازار است و بسته‌بندی پل ارتباطی بین تولید و مصرف کننده است و بسته‌بندی شخصیت تولیدکننده را معرفی می‌کند که باید تمرکز را روی بسته‌بندی بگذاریم تا باعث ارزش افزوده محصول شود.
سجادی بیان کرد: متاسفانه بازار بسته‌بندی جدیدی را تقاضا نکرده و بسته‌بندی سنتی صورت می‌گیرد ضمن اینکه کار جدید، نیروی متخصص را می‌طلبد که یکی از مشکلات، نبود کارگر متخصص است و ناچاریم با روش سنتی پیش برویم.
صادرات خرما به ۱۵ کشور
وی با اشاره به اینکه به ۱۵ کشور صادرات داریم، افزود: در سال گذشته بیش از ۴۰۰ هزار تن محصول از ایران صادر شده که از این مقدار صادرات ۱۵۱ هزار تن خرمای مضافتی به ۸۲ کشور صادر شده و کشور‌های درخواست‌کننده مضافتی بم شامل هند، پاکستان، ترکیه، قزاقستان، چین، عراق و سوریه بوده و خرمای زاهدی، شاهانه، کلوته، پیارم، دسیمران، و کبکاپ در رتبه‌های بعدی قرار دارد.
این کشاورز و سردخانه‌دار در ادامه سخنانش با بیان اینکه خود کشاورز تصمیم‌گیرنده است که محصول خود را در سردخانه نگهداری کند تا به موقع بفروشد، گفت: کشاورزان بمی می‌توانند با بازاریابی در میادین تره بار همانند دیگر شهرستان‌ها محصول خود را به صورت عرضه مستقیم به فروش برسانند تا دست واسطه و دلال بین خریدار و کشاورز کوتاه شود.
وی افزود: ما باید در تمام کشور بازار خرما را پیدا کنیم و اگر اتحادیه‌های میادین تره بار در تمام طول سال غرفه در اختیار کشاورزان قرار بدهند، ما می‌توانیم محصول خود را به راحتی بفروشیم.
دلالان، علت اصلی از دست دادن بازار خرما
سجادی یکی از دلایل اصلی از دست دادن بازار داخلی خرما را دلالان و واسطه‌ها دانست که خرما را از تولیدکننده ۹۰ هزار تومان خریداری و ۱۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزارتومان به مصرف کننده می‌فروشند.
وی درباره حجم برداشت خرما در سال جدید نسبت به سال گذشته چنین گفت: خرما امسال با سه آفت جدید مواجه شد؛ نخست اقدام غیرکارشناسی وزارت جهاد کشاورزی بود که به طور ناگهانی ۵۰ درصد عوارض صادرات را بالا بردند و حجم زیادی از خرما در سردخانه‌ها باقی ماند. دوم اینکه امسال در زمان به بار نشستن محصول، قطعی برق موتورپمپ‌ها و گرمای شدید باعث ریزش یا خشکیدگی محصول شد و می‌توان گفت هیچ دستگاه متولی در این خصوص به کشاورزان کمک نکرد در صورتی که اداره برق میتوانست با جهاد کشاورزی هماهنگ کند که شوک تنش آبی برای درختان پیش نیاید.
این کشاورز بمی گفت: درخت خرما در زمان باردهی باید هر شش روز یک مرتبه آبدهی انجام شود که به ۲۴ روز رسید و کشاورزان بم بزرگ متضرر شدند و بار سنگین خسارت را تحمل کردند.
سجادی ضمن گلایمندی از مسئولان ذیربط و با اشاره به مشکلاتی از جمله بالا رفتن قیمت نهاده‌های کشاورزی و کود‌ها و کاهش سهمیه گازوئیل بیان کرد: کشاورز در حال جنگیدن است. از یک طرف گرمای شدید و از طرف دیگر کمبود کارگر متخصص که جذب صنایع خودروسازی شده وما باید به سمتی برویم که بتوانیم در سایه درختان خرما تولیدات دیگر محصولات را داشته باشیم.
وی عمده مشکلات کشاورزان بمی را تولید بیشتر از مصرف دانست و افزود: تولید خرمای مضافتی هزینه‌های بسیار سنگینی نسبت به فروش دارد و کشاورزان باید به سمت مکانیزه کردن و کاهش هزینه‌ها بروند و به عنوان مثال کشت گیاهان دارویی ترویج شود تا از تک محصولی خارج شویم.
رئیس اتاق بازرگانی بم نیز به خبرنگار ایسنا گفت: اقتصاد منطقه شرق استان کرمان وابسته به خرما ومی‌توان گفت تک محصولی است.
حامد بدرآبادی تاکید کرد: باید نرخ‌گذاری قیمت تمام شده را خود کشاورز اعلام کند، زیرا این عدد براساس هزینه تمام شده است.
وی تصریح کرد: با راه‌اندازی اتحادیه می‌توان تاثیر بیشتری در قیمت‌گذاری محصول داشت ضمن اینکه عرضه و تقاضا می‌تواند نرخ خرما را تعیین کند.
مراد آبیار فرماندار ریگان نیز حجم برداشت خرما را نسبت به سال گذشته کمتر از ۵۰ درصد به خاطر شرایط محیطی اعلام کرد و گفت: تنش‌های امسال، خسارت ۵۰ درصدی به محصول شهرستان وارد کرده و پیش بینی ما برداشت ۲۰ تا ۲۵ هزار تن خرما است.
وی افزود: نبود پایانه، عدم بسته‌بندی مکانیزه متناسب با تقاضا مشتری و ... از جمله مشکلات در حوزه صادرات خرماست و قاعدتاً باید نحوه بسته‌بندی تغییر و به صورت سورت انجام شود.
آبیار بیان کرد: صادرات خرمای ریگان به کشور‌های اندونزی، هند، پاکستان، چین، افغانستان، کشور‌های عربی و مرکز کشور و استان‌های مختلف انجام می‌شود و از آنجایی که خرمای ریگان خرمای سبک است، تقاضای بیشتری برای صادرات دارد.
وی تصریح کرد: متأسفانه چالشی که برای خرید خرما وجود دارد، حضور دلالان و ناآگاهی بعضی از کشاورزان خرد نسبت به قیمت این محصول است که باعث ضرر و زیان دیگر کشاورزان می‌شود.
فرماندار ریگان گفت: یکی از راهکار‌هایی که می‌توان دست دلالان و واسطه‌ها را کوتاه کرد، خرید تضمینی توسط تعاون روستایی است و این امر می‌تواند کشاورز را سر پا نگه دارد تا محصور خود را به فروش برسانند.
وی افزود: با توجه به ورودی و خروجی ریگان و همجواری با سیستان و بلوچستان و جنوب استان کرمان، محصول آن‌ها در سردخانه‌های این شهرستان نگهداری می‌شوند و سر ریز محصول خود ریگان در سردخانه‌های شهرستان‌های همجوار نگهداری می‌شود.
آبیار در پایان ضمن تاکید بر تلاش دستگاه‌های متولی برای مبارزه با آفات تصریح کرد: شهرستان‌های شرق استان کرمان تک محصولی هستند و اگر به بحث آفات توجهی صورت نگیرد، کشاورزی در این شهرستان‌ها نابود می‌شود.
حمید طبسی نژاد فرماندار شهرستان نرماشیر میزان برداشت محصول خرمای این شهرستان را ۶۴ هزار تن اعلام کرد و عمده مشکلات کشاورزان را کمبود نیروی کارگری، عدم پرداخت تسهیلات برای بسته‌بندی و درجه‌بندی، به‌روز نبودن تکنولوژی بسته‌بندی و استاندارد نبودن کارتن‌های خرما دانست.
سوءاستفاده از نام خرمای بم
وی سوءاستفاده از برند رقم خرمای مضافتی بم در سایر استان‌ها، عدم ثبات قیمت خرما در بازار داخلی و خارجی را از دیگر مشکلات عنوان کرد و در ادامه گفت: بیش از ۲۵ هزار تن محصول خرمای مضافتی نرماشیر به خارج از کشور صادر می‌شود.
طبسی نژاد افزود: افزایش عارضه خشکیدگی خوشه خرما و افزایش آفات و بیماری‌ها از جمله آفت زنجره و سوسک سرخرطومی حنایی و خاموشی موتورپمپ‌های کشاورزی باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول خرما شده است.
وی گفت: استفاده از ضایعات و شاخ و برگ خرما در صنایع چوب، تولید خوراک دام، تولید بستر کاشت محصولات کشاورزی و گلخانه‌ای، راه‌اندازی واحد‌های تولیدی و فرآوری خرما و تولید صنایع دستی از جمله فرصت‌ها برای صنایع جنبی محصول خرما است.
مصطفی افشارمنش مدیر اتحادیه تعاون روستایی بم از خرید توافقی خرما توسط این تعاونی خبرداد و افزود: خرید توافقی محصولات تولیدی می‌تواند عاملی برای حذف واسطه‌ها، دلالان و برگشت سود واسطه‌گری به خود کشاورزان و خریداران باشد.
