سانحه سقوط منجر به درگذشت حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی و همراهان، علاوه بر انتظار حدود ده ساعته و واکنش‌های داخلی، بازخورد خبری در سطح جهان را هم به دنبال داشت
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه، حجت الاسلام محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز، مالک رحمتی استاندار جوان استان آذربایجان شرقی، سردار سیدمهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیس‌جمهوری، سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی، در پی حادثه عصر روز یکشنبه سقوط بالگرد در منطقه ورزقان آذربایجان شرقی، جان باختند.
این حادثه ناگوار واکنش رسانه‌های بین المللی را به دنبال داشته است. در همین راستا دیدارنیوز واکنش رسانه‌های بین المللی و مواضع رسمی کشور‌های جهان(اینجا ببینید) را به این حادثه ناگوار را بررسی کرده است.
چاینا دیلی با انتشار گزارشی ضمن اشاره به حادثه ناگوار سقوط بالگرد حامل رئیس جمهوری و همراهانش، درگذشت ابراهیم رئیسی و حسین امیر عبداللهیان را خبری شوکه کننده برای جهان توصیف کرد و با انتشار یادداشت‌هایی چندین ادعا را مطرح کرد.
در همین راستا ما شیائولین، رئیس و استاد مؤسسه مطالعات حاشیه دریای مدیترانه در دانشگاه مطالعات بین المللی ژجیانگ مدعی شد که ایران ممکن است در کوتاه مدت تعاملات رسمی دیپلماتیک خود را محدود کرده و در بازه زمانی کوتاه به سان گذشته بر دیپلماسی منطقه‌ای متمرکز نباشد، اما این به معنای تغییر رویکرد تهران نخواهد بود.
او در ادامه مدعی شد، در شرایط کنونی و به واسطه مذاکرات غیر رسمی (ادعایی) میان تهران و واشنگتن، تنش‌ها میان دو کشور کاهش یافته و طبیعتا می‌تواند زمینه ساز کاهش تنش میان این دو در سطح منطقه نیز قلمداد شود؛ جغرافیایی که به میدان رویارویی ایالات متحده، اسرائیل با محور مقاومت تبدیل شده است.
تانگ ژیچائو، محقق مطالعات خاورمیانه در آکادمی علوم اجتماعی چین نیز از زاویه‌ای دیگر به این حادثه ناگوار پرداخته و در این باره نوشته، پس از درگذشت ابراهیم رئیسی بعید است سیاست خارجی ایران در دراز مدت تغییر کند. به ادعای او در کوتاه مدت ممکن است شاهد تغییر چشم انداز ژئوپلتیکی خاورمیانه باشیم، اما این تغییرات حداقلی است.
وانگ لی، دستیار پژوهشگر در موسسه اقتصاد و سیاست جهانی، آکادمی علوم اجتماعی چین نیز گفته که بعید است سیاست خارجی ایران تغییری برجسته را تجربه کند. به ادعای او سیاست خارجی ایران عملگرایانه و محتاطانه بوده و آقای رئیسی در طول دوران ریاست خود تلاش کرده تا با توسل به دو اهرم چماق و هویج، اولویت‌های ایران را لحاظ کند. این تحلیلگر در ادامه خاطر نشان کرد که ایران در دوران ریاست اقای رئیسی فارغ از اختلاف‌ها با ایالات متحده از هرگونه درگیری مستقیم با واشنگتن و حتی تل آویو دوری کرد چرا که خواهان تصاعد تنش در خاورمیانه نبود. از طرفی دیگر آقای رئیسی فعالانه با کشور‌های همسایه ایران، بالاخص عربستان و پاکستان تعامل دیپلماتیک داشت، گزاره‌ای که برای تحقق امنیت در داخل از اهمیت بسیاری برخوردار است.
میدل ایست آی با انتشار یادداشتی با اشاره به این سانحه‌ی منجر به مرگ رئیسی و همراهانش با انتشار یادداشتی مدعی شد که در دوران ریاست ابراهیم رئیسی، مذاکرات غیر رسمی میان ایران و آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ متوقف شد. به گزارش دیدارنیوز، این نشریه نوشت؛ به نظر می‌رسید که پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، واشنگتن را به توافق هسته‌ای بازگرداند؛ توافقی که واشنگتن هم صدا با سایر قدرت‌های جهانی به واسطه اش تلاش کردند تا پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را در ازای لغو تحریم‌ها متوقف کنند.
با این حال، دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ به طور یک‌جانبه ایالات متحده را از برجام خارج کرد و یک رژیم تحریمی بی سابقه را علیه تهران وضع کرد. با روی کار آمدن بایدن در سال ۲۰۲۱، مذاکرات بین ایران و آمریکا از کانال‌های رسمی آغاز شد.
میدل ایست‌ای در ادامه یادداشت ادعایی اش به نقل از منبع اگاه از مذاکرات مدعی شد که در ماه اوت همان سال، پس از چندین دور مذاکره در وین، دو طرف به پیش نویس توافقی رسیدند که "آماده امضاء" بود. اما بعد از انتخاب ابراهیم رئیسی، چهره‌های ارشد مذاکره کننده یعنی علی باقری کنی به واسطه رویکرد ایالات متحده حاضر نشدند از موضع ایران عقب نشینی کنند. این در حالی بود که ابراهیم رئیسی نیز بر تحقق توافق خوب تاکید داشت.
نشریه چاینا دیلی با انتشار گزارشی ضمن آن که خبر به شهادت رسیدن ابراهیم رئیسی و حسین امر عبداللهیان را خبری شوکه کننده توصیف کرد در باب سیاست خارجی ایران بعد از این حادثه ناگوار نوشت: بعید است که رویکرد ایران در خاورمیانه و در ارتباط با محور مقاومت تغییر کند.
این نشریه ضمن اشاره به روابط مثبت و نزدیک ایران با بازیگرانی، چون عربستان، چین و روسیه از تلاش تهران جهت بازگشت ثبات به منطقه نوشت و تاکید کرد که تلاش‌های دولت رئیسی جهت عضویت ایران در نهادهایی، چون بریکس و شانگ‌های در همین راستا قابل تبیین است. به نوشته این نشریه چین و ایران و سایر کشور‌های در حال توسعه به خوبی می‌دانند که پیروی از رویکرد چندجانبه گرایی، توسعه مشترک و تعریف سیستم جهانی عادلانه راه تحقق رفاه و امنیت است. این نشریه در انتهای یادداشت خود تاکید دارد که رئیسی و امیرعبداللهیان می‌بایست به واسطه مشارکتشان در این تحولات و تلاششان برای صلح و ثبات جهانی در یاد‌ها بمانند.
آسیا تایمز با انتشار یادداشتی مدعی شد که در دوران ریاست ابراهیم رئیسی، احیای توافق هسته‌ای در اولویت قرار نداشت و از همین رو ایران در پاسخ به بدعهدی غرب، میزان غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داد. به گزارش اقتصادنیوز، این رسانه در ادامه آورد که در دوران ریاست ابراهیم رئیسی رویکرد نگاه به شرق که در دولت حسن روحانی اتخاذ شده بود به شکل پررنگ تری دنبال شد. در همین راستا همکاری ایران و روسیه تعمیق شد و صادرات نفت ایران به چین افزایش یافت.
نشریه نیوزویک ضمن انتشار خبر درگذشت سید ابراهیم رئیسی و همراهانش در جریان سقوط بالگرد، با انتشار گزارشی مدعی شد که با درگذشت رئیس جمهوری ایران گمانه زنی‌ها درباب رویکرد تهران در ارتباط با خاورمیانه افزایش یافته چرا که این کشور نقشی کلیدی در این منطقه دارد و بازیگری قدرتمند و پیشرو است.
بر اساس این گزارش نشریه نیوزویک؛ ایران از حامیان آرمان فلسطین و حماس است و در جریان جنگ اسرائیل و حماس، کنار مردم فلسطین و محور مقاومت قرار گرفت. این نشریه در ادامه ضمن اشاره به رویارویی بی سابقه ایران و اسرائیل مدعی شد که پس از این رویارویی ایران از احتمال تغییر دکترین هسته‌ای اش خبر داد مشروط به اینکه موجودیتش مورد تهدید قرار بگیرد. این نشریه در ادامه ضمن اشاره به رویکرد دولت تحت ریاست ابراهیم رئیسی در ارتباط با توافق هسته‌ای ایران نوشت که تهران در دوران رئیسی نیز خواهان پیروی از رویکردی دیپلماتیک بود هرچند رئیس جمهوری ایران بیش از احیای توافق به دنبال بازتعریف روابط تهران و ریاض و سایر کشور‌های منطقه، نزدیکی به چین و روسیه و حضوری برجسته در نهادهایی، چون بریکس و شانگ‌های بود.
نشریه فارین پالسی مدعی شد که در شرایط کنونی گمانه زنی‌ها درباره رویکرد ایران در ارتباط با معادلات خاورمیانه افزایش یافته است. به ادعای فارین پالیسی، این حادثه در شرایطی رخ داد که خاورمیانه در مسیری سخت قرار دارد. فارین پالسی در ادامه یادداشت ادعایی اش آورد، در دوران ریاست اقای رئیسی ایران در پاسخ به فعل و انفعال‌های غرب غنی سازی اورانیوم را افزایش داد و همکاری‌های نظامی اش با روسیه را تعمیق بخشید. این نشریه در ادامه مدعی شد که طبیعتا در شرایط کنونی رویکرد ایران در ارتباط با خاورمیانه و روسیه تغییری نخواهد کرد.
سی ان بی سی ضمن اشاره به سقوط بالگرد حامل رئیس جمهوری و پرداختن به درگذشت مرحوم سید ابراهیم رئیسی و هیات همراه، به پیام نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، اشاره کرد. مودی با انتشار توئیتی در پیام رسان ایکس ضمن تسلیت این فاجعه به مردم ایران، مشارکت رئیسی در تقویت روابط دوجانبه هند و ایران را متذکر شد و تاکید کرد که این گزاره همیشه در یاد‌ها خواهد ماند.
سی ان بی سی پس از آن به واکنش نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا را در گزارش خود اشاره کرد؛ همانی که رئیسی را «رهبر فوق‌العاده» خواند. این رسانه در ادامه گزارش خود به نقل از علی احمدی، کارشناس اجرایی مرکز سیاست امنیتی ژنو مدعی شد که پس از درگذشت ابراهیم رئیسی، سیاست خارجی ایران تغییرنخواهد کرد.
نشریه ایندیا تایمز با انتشار یادداشتی ضمن انتشار خبر درگذشت رئیس جمهور ایران به واسطه سقوط بالگرد، مدعی شد که این رخداد موجب شد تا صفحه شطرنج غرب آسیا دچار شوک شود.
ایندیا تایمز مدعی شد که در فقدان ابراهیم رئیسی، گمانه زنی‌هایی درباره رویکرد ایران در ارتباط با تحولات خاورمیانه بالاخص رویکرد محور مقاومت در غرب آسیا و همچنین مواضع ایران در ارتباط با روسیه افزایش یافت. این نشریه ضمن اشاره به حملات محور مقاومت به مواضع ایالات متحده و اسرائیل در خاورمیانه و رویارویی بی سابقه ایران و اسرائیل از عزم دولت رئیسی برای افزایش توان موشکی ایران نوشت و همزمان پاسخ موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل را هوشمندانه خواند.
این نشریه در ادامه ادعا کرد که بعید است در سیاست‌های ایران تغییری ایجاد شود، تهران همیشه به دنبال کاهش تشدید تنش‌های منطقه‌ای بوده چرا که این مقوله‌ای است که به تهران فرصت بیشتری می‌دهد تا به اهداف استراتزیک خود دست یابد و به قدرت با نفوذتری در غرب آسیا تبدیل شود.
ایندیا تایمز در ادامه این مقاله به رابطه رو به رشد ایران و هند اشاره کرد؛ رابطه‌ای که اخیرا به واسطه توافق ده ساله چابهار مستحکم‌تر شد.
نشریه گاردین به فعالیت‌های مرحوم رئیسی در عرصه دیپلماسی اشاره کرده و در این باره نوشت: با آغاز ریاست ابراهیم رئیسی ایران در واکنش به بدعهدی غرب فعالیت غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داد هرچند همزمان میز مذاکرات را هم ترک نکرد.
گاردین دیگر دستاورد‌های ایشان در عرصه دیپلماسی را احیای روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض با میانجیگری چین دانست و نوشت: ایران و عربستان ماه مارس ۲۰۲۳ در اقدامی غافلگیرانه روابط دیپلماتیک خود را احیا کردند.
نشریه واشنگتن پست با اشاره به سانحه منجر به مرگ رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران نوشت: همزمان با انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهوری ایران به واسطه انفعال دولت بایدن مذاکرات هسته‌ای میان این کشور و قدرت‌های جهانی جهت احیای برجام متوقف شد؛ توافقی که می ۲۰۱۸ دونالد ترامپ از آن خارج شد و فصل تازه‌ای از تنش میان تهران و واشنگتن را رقم زد.
واشنگتن پست ضمن اشاره به رایزنی‌های غیر مستقیم میان ایران و آمریکا در دوران ریاست ابراهیم رئیسی ادعا کرد که تهران خواهان احیای توافق به شکلی مشروط بود، هرچند به واسطه رویکرد خرابکارانه اسرائیل، بازرسی‌های آژانس بین المللی را کاهش داد.
واشنگتن پست در ادامه به سخنرانی رئیسی در سپتامبر ۲۰۲۱ اشاره کرد و نوشت: رئیس جمهور ایران تحریم‌های آمریکا را نوعی اهرم جنگی آمریکا علیه کشور‌های جهان قلمداد کرد و تاکید داشت که فشار حداکثری آمریکا ادامه دارد، در حالی که ایران چیزی بیش از آنچه محق است را نمی‌خواهد. این نشریه در بخش دیگری از یادداشت ادعایی‌اش با اشاره به آغاز جنگ میان اسرائیل و حماس به رویارویی بی سابقه ایران و اسرائیل اشاره کرد و مدعی شد که بعد از سال‌ها رویارویی در سایه، تقابل دو بازیگر عریان شد.
فایننشال تایمز اغلب به رسانه‌های رسمی ایران استناد کرد و در یادداشت خود به گمانه زنی‌ها در باره جانشین احتمالی رئیس جمهوری ایران پرداخت
خبرگزاری الجزیره ضمن اشاره به این سانحه تلخ ابتدا در باب واکنش کشور‌های منطقه نوشت و ضمن اشاره به پیام‌های تسلیت رهبران عراق، قطر، به روابط ایران و لبنان و نزدیکی امیر عبداللهیان با مقام‌های بیروت اشاره کرد و در این باره نوشت: طبیعتا وزیر خارجه ایران در لبنان چهره‌ای برجسته بود و ابراهیم رئیسی در این کشور جایگاه خاصی داشت.
نشریه بلومبرگ نیز با انتشار گزارشی ضمن اشاره به روابط نزدیک ایران و عربستان سعودی نوشت: روابط تهران و ریاض به واسطه میانجیگری چین امروز بی تنش است. به ادعای این نشریه، در شرایط کنونی فارغ از این که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، ایران را رقیب خود می‌داند با این همه تلاش خواهد کرد تا رابطه بی تنش با تهران را حفظ کند. به ادعای بلومبرگ، در شرایط کنونی وضعیت جسمانی پادشاه ۸۸ ساله این کشور در اولویت قرار دارد بالاخص آن که در باب سلامتی اش گمانه زنی‌ها بسیار است. بلومبرگ در ادامه آورده، انچه امروز برای ریاض برجسته است مقوله عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان خواهد بود، گزاره‌ای که تهران یکی از مخالفان اصلی اش است.
بلومبرگ در بخش دیگری از گزارش خود تاکید کرد: در شرایطی که ایران به سوگ ابراهیم رئیسی نشسته و محمد بن سلمان به واسطه وضعیت جسمانی پادشاه این کشور سفر خود را به ژاپن به تعویق انداخته، گمانه زنی‌ها در باب بازار نفت نیز افزایش یافته است. به ادعای این گروه بعید است این دو رخداد در کوتاه مدت تغییر چندانی در بازار نفت ایجاد کرده و تعادل را برهم بزند. بلومبرگ در ادامه ضمن اشاره به روابط پیچیده ژئوپلتیکی مدعی است که رویکرد ایران در عرصه دیپلماسی تغییر نخواهد کرد و تهران نزدیکی به چین و روسیه را در اولویت نگاه خواهد داشت.
خبرگزاری سی ان ان به نقل از خبرگزاری‌های داخلی ایران ضمن اشاره به حادثه تلخ روز یکشنبه که منجر به درگذشت رئیس جمهوری و وزیر خارجه ایران شد، نوشت: سانحه سقوط بالگرد حامل رئیس جمهوری و وزیر خارجه ایران در حالی رخ داد که خاورمیانه به واسطه گسترش دامنه جنگ در غزه درگیر بحرانی جدی است. به ادعای این رسانه، بالگرد حامل رئیس جمهور و وزیر خارجه ایران تنها چند هفته بعد از پاسخ تند ایران به حمله اسرائیل به کنسولگری این کشور در دمشق رخ داد؛ حمله‌ای که پاسخ موشکی و پهپادی تند ایران را به دنبال داشت.
این رسانه ضمن ارائه گمانه زنی‌هایی درباره جانشین احتمالی رئیس جمهوری کشورمان بار دیگر به تحولات خاورمیانه و درگیری میان اسرائیل و حماس اشاره کرد و ادعا کرد، هنوز سایه رویارویی میان ایران و اسرائیل بر منطقه سنگینی می‌کند.
نشریه نیویورک تایمز نوشت: این حادثه در شرایطی رخ داد که خاورمیانه درگیر بحرانی جدی است و اخیرا رویارویی بی سابقه ایران و اسرائیل را تجربه کرد.
نیویورک تایمز در ادامه گزارش ادعایی اش به نقل از علی واعظ، مدیر گروه بحران بین المللی مدعی شد که براساس مفاد قانون اساسی ایران، در صورت فوت رئیس جمهوری، انتخابات باید ظرف مدت ۵۰ روز برگزار شده و رئیس جمهور تازه برگزیده شود. واعظ گفت که در این مدت معاون اول رئیس جمهوری مسئولیت‌های ایشان را عهده دار خواهند بود.
نیویورک تایمز در انتهای گزارش خود به ماحصل رویکرد دیپلماتیک رئیسی اشاره کرد و در این باره نوشت که دولت تحت ریاست او در تلاش برای تعریف روابط اقتصادی و امنیتی قوی و نزدیک با چین، هند و روسیه بود.
