ارجحیت اولویت‌های ایدئولوژیک؛ «شنبه» شکست خورد

دیدارنیوز: بعد از مدت‌ها کشمکش، بالاخره ساعت رسمی کار در کشور از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت در هفته کاهش یافت و این بدان معناست که روز‌های تعطیل برای اغلب بخش‌های کاری اعم از برخی کارمندان، کارگران و نیرو‌های بخش‌خصوصی از یک روز به دو روز در هفته افزایش می‌یابد. دیروز جزئیاتی از این قانون، که اواخر سال پیش کلیات آن به تصویب رسید، قطعی شد. جزئیاتی که سال‌هاست در محافل رسمی و غیر‌رسمی درخصوص آن حرف و حدیث‌هایی در جریان است.

هرچند که در مصوبه نهایی کمیسیون اجتماعی مجلس پنجشنبه و جمعه به عنوان تعطیلات آخر هفته در ایران اعلام شده است، اما تقاضا‌های فراوانی در خصوص تعطیلی شنبه‌ها به جای پنج‌شنبه وجود داشت.

در حالی که در بیش از ۷۰ درصد کشور‌های دنیا، «شنبه» به‌عنوان یکی از روز‌های تعطیل رسمی است، برخی نمایندگان در مجلس و اغلب نمایندگان بخش‌های خصوصی تاکید داشتند که بهتر است در ایران نیز «به‌منظور همگام‌سازی با بازار‌های جهانی» روز شنبه همراه با جمعه تعطیل باشد.

در حالی که بخش خصوصی در بحران اقتصادی فراگیر ایران، دست و پا می‌زند تا زنده بماند و تاکید دارد که تعطیلی پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها، ایران را از مناسبات اقتصادی، تجارت بین‌الملل، چهار روز عقب می‌ا‌ندازد، خبر‌ها حکایت از آن دارد که با حضور نماینده دولت در کمیسیون اجتماعی مجلس، پنج‌شنبه به عنوان تعطیلی دوم هفته در کشور مصوب شده است.

در این میان رایزنی‌های فراوانی در خصوص این انتخاب به‌رغم خواست بخش‌های اقتصادی مطرح شد که منطقی‌ترین آن‌ها را با توجه به وضعیت سیاسی امروز کشور، خلیل بهروزی‌فر، عضو کمیسیون اجتماعی بیان کرد. او دلیل مجلس برای تعطیل شدن پنج‌شنبه به جای شنبه، را عدم همراهی با یهودیان دانست!

جدال میان شنبه و پنج‌شنبه

هرچند که موضوع افزایش تعطیلات آخر هفته در ایران تازه مصوب شده است، اما این موضوع سال‌هاست که در دستور کار مجلس بوده و حتی سال‌هاست بخش‌خصوصی پیشنهاد‌های خود را درخصوص تعطیلی روز شنبه به جای پنج‌شنبه‌ها برای نزدیک شدن به روز‌های کاری در اغلب کشور‌های دنیا مطرح کرده است. حتی بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۷، به نمایندگان پیشنهاد شده بود که برای افزایش تعطیلات، روز‌های جمعه و شنبه زمان مناسب‌تری برای تعطیلات در ایران است. همین موضوع باعث شد حتی در سال پیش در زمانی که کلیات این کاهش ساعت کاری در مجلس مصوب شد، تصمیم‌گیری در خصوص روز تعطیلی به سال بعد موکول شود. بسیاری این موضوع را به دلیل بالا گرفتن اختلاف بین گروه طرفدار تعطیلی شنبه و گروه حامی تعطیلی پنج‌شنبه‌ها می‌دانستند. در حالی که دولت حامی تعطیلی پنج‌شنبه بود، مجلسیان اغلب با توجه به تقاضای بخش خصوصی و برای تقویت اقتصاد کشور و تقویت سرمایه‌گذاری خارجی ترجیح می‌دادند تا شنبه را به عنوان تعطیل اعلام کنند. با این حال آنچه رخ داد بی‌توجه به این درخواست‌ها بود.

استقبال از آخر هفته دو روزه

شمار تعطیلات اغلب کشور‌های جهان بین ۱۱۰ تا ۱۲۹ روز است؛ در ایران، اما با احتساب ۲۷ روز تعطیلی رسمی -اعم از تعطیلات ملی، شمسی و قمری- و ۵۲ روز تعطیلی جمعه - آخر هفته - شمار روز‌های تعطیلی تنها به ۷۹ روز می‌رسد.

بسیاری معتقدند رویکرد جهانی دو روز تعطیلی آخر هفته، الگوی موفقی بوده است و پیوستن به این الگوی جهانی اقدام موثری در بهره‌وری نیروی کار و رونق گرفتن گردشگری داخلی است. به گفته نمایندگان مجلس بجز دستگاه‌ها و مراجعی که جنبه خدماتی دارند، آن‌هایی که عملیاتی هستند و مواردی که باید به صورت شبانه‌روزی به ارائه خدمات به مردم بپردازند، مابقی دستگاه‌ها مشمول این قانون هستند، البته شاید در صحن علنی مجلس تغییراتی حاصل شود.

تعطیلی شنبه‌ها به‌رغم خواست بخش‌های اقتصادی تصویب نشد. ظاهرا دلیل و نگرانی اصلی در این میان از جنس ایدئولوژی است. ایدئولوژی که بر پایه مخالفت با یهود بنا شده و در نتیجه ترجیح می‌دهد انگ هر شباهتی با این آیین را از دامان خود بزداید؛ چنانچه خلیل بهروزی‌فر، عضو کمیسیون اجتماعی دلیل مجلس برای تعطیل شدن پنج‌شنبه به جای شنبه را عدم همراهی با یهودیان دانست!

نگرانی‌هایی که پیروز شد

به عقیده بسیاری از صاحبنظران تعطیلی شنبه به جای پنج‌شنبه منطبق با الگوی جهانی بود. با این حال برخی ابراز نگرانی‌ها بیشتر جنبه سنتی و مذهبی داشت. این در حالی است که پنج‌شنبه تعطیلی مذهبی نیست و برعکس روز جمعه است که برای مسلمانان به‌واسطه نماز جمعه ارزشمند شده و برای آن آیه قرآنی وجود دارد که کسب‌وکار را رها و نمازجمعه برپاکنید.

‎اما در این میان برخی معتقدند نگرانی اصلی از جنس مذهب نبوده است. بلکه از جنس ایدئولوژی است. ایدئولوژی که بر پایه مخالفت با یهود بنا شده و در نتیجه ترجیح می‌دهد انگ هر شباهتی با این آیین را از دامان خود بزداید.

به عقیده بسیاری از حامیان تعطیلی شنبه‌ها، اینکه پنج‌شنبه تعطیل نباشد هیچ اشکال شرعی و مخالفتی با قانون اساسی ندارد و برای دولت نیز بار مالی نداشته و به عبارتی هیچ ابهامی در این زمینه وجود ندارد و تنها دلیل پافشاری دولت بر این موضوع تنها همانی است که خلیل بهروزی‌فر، عضو کمیسیون اجتماعی در گفتگو با دیده‌بان ایران بدان اشاره کرده و گفته که «دلیل مجلس برای تعطیل شدن پنج‌شنبه به جای شنبه، عدم همراهی با یهودیان بوده است!».

البته موافقان تعطیلی پنج‌شنبه نیز نکاتی مطرح می‌کردند از جمله اینکه تعطیلی پنج‌شنبه حرمت شرعی دارد و مردم به گونه‌ای به تعطیلی این روز عادت کرده‌اند البته با توجه به سوالاتی که از مراجع تقلید پرسیده شده هیچ گونه بحث غیر شرعی که پنج‌شنبه تعطیل باشد یا نباشد، نداریم بلکه همان‌گونه که اشاره شد، بحث تعطیلی روز جمعه است که اسلام تاکید دارد که طبق مصوبه مجلس تعطیلی این روز برجای خود باقی است.

با این وجود عقاید تندتری هم در این خصوص وجود دارد. تیرماه سال پیش خبرگزاری فارس در یادداشتی طرح تعطیلی روز‌های شنبه از سوی برخی افراد و تصویب آن در کمیسیون امور اجتماعی مجلس شورای اسلامی را به منزله پیروی از آداب و سنن بنی‌اسرائیل دانست.

در این یادداشت بلند که به نقل از آیه قرآن آغاز شده نوشته شده است: «خداوند متعال در قرآن کریم، به صراحت تمام، مؤمنان و مسلمانان را از دوستی با یهود و یا گرایش به سمت ادب، آداب و سنت‌های یهودی برحذر داشته و مذمّت کرده است. در آیه ۱۴ سوره مجادله آمده است: «آیا ندیدی کسانی را که قومی [یهود]را دوست گرفتند که خداوند بر آن‌ها غضب کرده است...؟». همچنین در ادامه این یادداشت با اشاره به مواردی، چون «پروتکل‌های صهیونی»، «نظام سرمایه‌داری کنونی حرکتی در مسیر امپراتوری جهانی یهودی» و مواردی دیگر، پیشنهاد تعطیلی روز شنبه را هم از پروژه‌های صهیونیست‌ها برای امپراتوری جهانی یهودی خوانده و در پایان از نمایندگان خواسته که این طرح را در مجلس رد کنند.

تعطیلی شنبه‌ها در کشور‌های اسلامی ۱۶ ساله شد

این در حالی است که کشور‌های حوزه خلیج‌فارس که همگی آن‌ها مسلمان‌نشین هستند، برای جبران خسارت اقتصادی تحمیل شده به کشورهایشان که تبعات عدم‌تطابق تعطیلات آخر هفته‌شان با نظم جهانی بود، در سال ۲۰۰۸ تصمیم به تغییر تعطیلات پایان هفته خود گرفتند و شنبه جایگزین تعطیلی پنج‌شنبه شد حالا ۱۶ سال است که در کشور‌های اسلامی و عربی حوزه خلیج‌فارس جمعه و شنبه دو روز تعطیلی آخر هفته است.

سعیده علیپور - روزنامه توسعه ایرانی