حجت مرادخانی: مرمت آثار تاریخی را به پیمانکار راه‌سازی می‌دهند/ در اسناد بالادستی کمترین توجه به میراث فرهنگی می‌شود/ مهمترین تهدید برای آثار تاریخی عامل انسانی است

دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: خبر آسیب به بنا‌های تاریخی در شهر‌های مختلف که به دلیل پرتاب نارنجک اتفاق افتاده، موجی از اعتراض دوست داران و فعالان میراث فرهنگی را به همراه داشت و به گفته آن‌ها این اتفاق نشان از ناآگاهی گسترده و نبود آموزش درباره حفظ میراث تاریخی کشور دارد؛ زیرا در سال‌های گذشته هم این اتفاق رخ داده بود، اما عدم واکنش جدی مسئولان وزارت میراث فرهنگی و پیگیری مطالبه مردم در پیدان کردن مسببان سبب شد که امسال هم شاهد آسیب جدی به بنا‌های تاریخی باشیم.

چند سال پیش یکی از جنجالی‌ترین اتفاقات، برخورد ترقه با آرامگاه کوروش در لحظه سال تحویل بود. با این حال برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها به نظر نمی‌رسد، رفتار عمدی برای آسیب زدن به بنا‌های تاریخی در پس این سلسله اتفاقات وجود داشته باشد و علت اصلی این رخداد نبود آموزش و ناآگاهی افراد است.

آنطور که در رسانه‌ها آمده مهمترین آسیب چهارشنبه‌سوری امسال مربوط به کتبیه هخامنشی خشیارشا در گنجنامه همدان بود و نکته عجیب اینکه برخورد نارنجک دستی به این اثر ارزشمند باستانی یک روز پس از چهارشنبه سوری رخ داد!.

انتشار خبر و عکس این اتفاق سبب شد که اداره میراث فرهنگی استان همدان دست به کار شود و با حضور یک متخصص مرمت آثار دوده ناشی از برخورد نارنجک را پاک کند و در نهایت هم مسئولان میراث فرهنگی همدان اعلام کردند که اصابت این نارنجک دستی هیچ صدمه‌ای به کتیبه وارد نکرده است.

البته این تنها آسیب به بنای تاریخی در همدان نبود، آنچه که در عکس‌ها و فیلم‌های منتشر شده وجود دارد برخورد ده‌ها نارنجک دستی با بدنه این موزه است، همچنین تصاویر بیشتر نشان می‌دهد به شیشه‌های ویترینی این موزه نیز نارنجک برخورد کرده است؛ شیشه‌هایی که پشت آن‌ها آثار قرار دارند. هنوز میراث فرهنگی استان همدان درباره وضعیت این موزه توضیحی ارائه نکرده و مشخص نیست که آیا شیشه ویترینی جداره این موزه آسیب جدی دیده یا خیر.

از پل خواجو و مسجد مشیرالملک تا خانه پدری فروغ فرخزاد و قلعه فلک الافلاک

بعد از انتشار خبر از آسیب به بنا‌های تاریخی همدان، تصاویر و خبری منتشر شد که دوست داران میراث فرهنگی به شدت واکنش نشان دادند؛ خبر این بود: "شاه‌نشین و بخشی از بدنه پل تاریخی خواجو در شهر اصفهان مورد اصابت نارنجک‌های دستی چهارشنبه سوری قرار گرفتند".

مسجد تاریخی مشیرالملک شیراز قدمت قاجاری دارد و یکی از مساجد تاریخی شناخته شده این شهر است. تصاویری که پیمان سودمند روز پیش از چهارشنبه سوری امسال ثبت کرده، نشان از برخورد ده‌ها نارنجک دستی به بخشی از جداره بیرون این مسجد تاریخی دارد.

خانه ثبت ملی پدر فروغ فرخزاد در شهر تهران یکی دیگر از بنا‌هایی است که در چهارشنبه سوری امسال مورد حمله نارنجک‌ها قرار گرفته است. تصاویر منتشر شده از در ورودی این بنا نشان می‌دهد که ده‌ها نارنجک به این در اصابت و منجر به آسیب آن شده این خانه در فهرست آثار ملی ایران ثبت و بر اساس قانون هرگونه آسیب و تخریب آن جرم‌انگاری شده است.

همچنین تاکنون تصاویر دیگری از برخورد نارنجک با دیوار جداره بیرون قلعه فلک‌افلاک خرم‌آباد و همچنین بنای بازسازی شده بلدیه تهران در میدان امام منتشر شده است. عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی کشور نیز در توییتی با واکنش به ماجرای کتیبه گنجنامه نوشته است: میراث ناملموس، روح میراث ملموس است. هنوز تا تحول فکری در جامعه برای حفظ فرهنگ و تمدن تاریخ‌مان فاصله داریم.

حجت مرادخانی، پژوهشگر صنایع خلاق به دیدار می‌گوید: در سال‌های اخیر شاهد آسیب زدن به بنا‌های تاریخی بودیم و دلیل اصلی آن هم سیاست‌های ناکارآمد فرهنگی است که همواره گسست میان جامعه و میراث فرهنگی را زیادتر کرده است.

فایل کامل این گفت‌وگو را می‌توانید اینجا بشنوید.

او این را هم اضافه می‌کند: نکته قابل توجه این است که در سیاست‌های کلان و اسناد بالادستی، برنامه پنج ساله توسعه و سایر اسناد که مرجع قانونگذاری هستند کمترین بودجه را به میراث فرهنگی می‌دهند.

مرادخانی با اشاره به اینکه به تعبیری میراث فرهنگی برای ساختار مدیریت کشور اولویت نیست، می‌گوید: گویا که این کار عامدانه و در جهت تضعیف حوزه فرهنگ و میراث فرهنگی انجام می‌شود.

این پژوهشگر صنایع خلاق می‌افزاید:آسیب‌هایی که در چهارشنبه سوری در شهر‌های مختلف اتفاق افتاده و آسیب‌های جدی به بنا‌های تاریخی زده شده هر چند که عجیب نیست، اما تلخ و دردناک است.

او مهمترین تهدید برای آثار تاریخی را عامل انسانی می‌داند و می‌گوید: این تهدید و آسیب‌ها فقط مختص ایران نیست و می‌شود با آموزش‌های اختصاصی و استفاده بهینه، فراگیر و ارزان‌قیمت از شبکه‌های اجتماعی این آسیب‌ها را به حداقل رساند.