رونق گردشگری در دستان اینفلوئنسرها؟

دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: اینکه ایران از نظر داشتن جاذبه‌های گردشگری جزء کشور‌های شاخص و شناخته شده است، کاملا مشخص بوده و نیاز به تفسیر و تشریح ندارد، اما نکته قابل تامل این است که چرا علیرغم داشتن پتاسیل‌های زیاد، همچنان پای صنعت گردشگری ایران لنگ می‌زند.

کارشناسان و تحلیلگران گردشگری معتقدند که یکی از دلایل نرسیدن به جایگاه مناسب و مطلوب ضعف مدیریت و نبود برنامه‌های کارآمد و اجرایی درست است و حتی تبدیل شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارت هم نتوانست کشتی به گل نشسته گردشگری را به سر منزل مقصود برساند.

سال ۹۸ که قطار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، کلمه وزارت را با خود یدک می‌کشید، همه تصورشان این بود که مشکل صنعت گردشگری با این نام عوض می‌شود و از این به بعد سیل گردشگران راهی ایران خواهند شد تا در رونق این صنعت نقش مهمی داشته باشند، اما بروز پدیده‌ای به نام کووید ۱۹ همه چیز را بهم ریخت؛ در‌های کشور‌ها نه فقط ایران به روی گردشگران بسته شد، تمام تور‌های گردشگری منحل و هتل‌ها تا مرز ورشکستگی پیش رفتند.

حالا از آن زمان و کنترل کرونا چند سالی می‌گذرد، سفر‌ها برقرار شده، هتل‌ها دوباره در مدار گردش‌های مالی قرار گرفتند، پرواز‌ها به شکل گسترده‌ای در جریان است تا جاییکه حتی برای خرید بلیت یا باید هفته‌ها منتظر بمانید یا هزینه بیشتری پرداخت کنید و جالب است باز هم در این شرایط همچنان در بین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این گردشگری است که به رغم رونق یافتن، رونق نیافت.

زمانی رونق به گردشگری جهان برگشت که در ایران دولت سیزدهم برسرکار آمده بود و عزت الله ضرغامی، با سابقه ریاست صدا و سیما، سکان هدایت وزارت پر چالش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را به دست گرفت و قرار هم این بود که او با داشتن برنامه ۹۰ صفحه ای، نه فقط گردشگری را بلکه صنایع دستی و میراث فرهنگی را طوری پیش ببرد که تمام کم کاری‌های دولت روحانی و وزیرش از یاد همه برود.

البته عزت الله ضرغامی برای اینکه اقدام هایش در این حوزه و پس از رفتن از وزارت میراث فرهنگی در یاد‌ها بماند، تلاش کرد برای اولین و آخرین بار مشکل سرویس‌های بهداشتی بین راهی را با هدف توسعه گردشگری حل کند از این رو سایر برنامه‌های خود را تعطیل و روی این موضوع مهم تمرکز کرد. البته تا زمان انتشار این گزارش آماری از تعداد ساخت سرویس‌های بهداشتی بین راهی اعلام نشده است.

اقدام‌های وزارت میراث فرهنگی در هفته‌های اخیر

همین چند روز پیش که بحث استخدام وزارت آموزش و پرورش بود، ضرغامی هم نامه‌ای به رضا مراد صحرایی نوشت و از او خواست از فارغ التحصیلان رشته‌های گردشگری و هتلداری برای تدریس در هنرستان‌ها استفاده کند، زیرا به گفته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری در بحث آموزش با خلاء جدی روبرو است.

از سوی دیگر این روز‌ها هفدهمین نمایشگاه گردشگری تهران در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران در حال برگزاری است و شرکت‌های دانش بنیان هم در این نمایشگاه شرکت دارند و ضرغامی تحلیل خود را از حضور این شرکت‌ها و ارتباط آن با موضوع گردشگری اینطور گفته بود:"بخش مهمی است که بخش مهمی از آن حضور شرکت دانش بنیان است"؛ حالا باید دید نمایشگاه پیش رو با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان چه کمکی به رشد صنعت گردشگری کشور می‌کند.

البته متولیان گردشگری کشور برنامه‌های دیگری هم برای رونق دادن به گردشگری و این نمایشگاه بدهند و آن هم استفاده از بلاگر‌ها و اینفلوئنسر‌ها بود. جالب است بدانید که حضور یک اینفلوئنسر خارجی در هفته‌های اخیر که بعدا مشخص شد از زاویه دیگری معروفیت دارد برای مدتی در فضای مجازی خبرساز شد و دست اندرکاران هم از حضور او را غیرقانونی ندانستند و در نهایت اعلام کردند که به طور رسمی و با ویزا وارد شده است.

یکی از بخش‌های مورد توجه هفدهمین نمایشگاه گردشگری تهران هم حضور بلاگر‌ها بود که معروف‌ترین آن "صادق بوقی" بود، او در نخستین روز این نمایشگاه چندین بار آهنگ معروف خود را اجرا کرد و با استقبال عموم هم مواجه شد.

تعداد زیادی از بلاگر‌ها و اینفلوینسر‌های سفر و گردشگری در سالن‌های مختلف نمایشگاه حضور دارند و تولید محتوا می‌کنند. این بلاگر‌ها ایرانی و خارجی هستند و معمولاً در حوزه سفر کار می‌کنند بیشتر آن‌ها در غرفه شرکت‌های گردشگری خارجی حضور دارند تا بتوانند برای سفر‌های خارجی خود برنامه ریزی کنند و پشتیبان بگیرند.

در کنار گروه‌های موسیقی، سیاه چادر‌های عشایری در محوطه بیرونی نمایشگاه در پسِ نمایی دودآلود از تهران، محصولات سالم روستایی عرضه می‌کنند. در سیاه چادر کرمانشاه، کلانه، آش دوغ، آش عباسعلی، کباب تابه‌ای و ترخینه به فروش می‌رسد و سیاه چادر‌های دیگر انواع ترشی، چای، ادویه جات، آش، کشک و نان‌های محلی را برای فروش گذاشته‌اند.

آمار‌ها چه می‌گویند
شورای جهانی گردشگری جدیدترین آمار صنعت گردشگری ایران را، به تفکیک استان منتشر کرده است. این شورا با نام مختصر WTTC سی سال است که در حوزه ارائه آمار و اطلاعات صنعت گردشگری به فعالیت می‌پردازد.

محوریت گزارش جدید و مختصر این شورا در مورد صنعت توریسم ایران در سال ۲۰۲۲ است. این گزارش به عنوان پیش‌بینی‌های یک‌ساله و ده‌ساله، نظری به سال ۲۰۲۳ و ۲۰۳۳ نیز داشت همچنین سال ۲۰۱۹ به عنوان سال پیش از کرونا بررسی شده تا امکان مقایسه شرایط قبل و بعد از ویروس کرونا باشد.

به طور کلی در سال ۲۰۲۲ سهم صنعت گردشگری از کل اقتصاد جهانی، ۷.۶ درصد بوده است. همچنین تعداد کارمندان این صنعت به ۲۹۵ میلیون نفر می‌رسد. این رقم ده سال دیگر ۴۳۰ میلیون نفر می‌شود. یکی از جالب‌ترین قسمت‌های این گزارش، مربوط به آمار گردشگران ورودی به ایران و توریست‌های خروجی ایران است.

عراق در صدر کشور‌هایی است که به ایران توریست می‌فرستد. در سال ۲۰۲۲ سهم این کشور از کل توریست‌های خارجی در ایران، ۵۵ درصد است. این رقم حدود ۱۰ درصد بیشتر از سهم گردشگران عراقی در ۲۰۱۹ است. بر این حساب سهم سفر عراقی‌ها به کشور از کل تعداد سفر‌های ورودی به ایران در حال افزایش است.

همچنین شهر‌های زیارتی ایران همچون مشهد مقدس و قم و نیز مناطق سیاحتی همچون استان‌های شمالی، به شدت برای مردم عراق جذاب است. گردشگری سلامت هم یکی از جاذبه‌های ایران برای کشور‌های منطقه است.

پس از عراق، کشور جمهوری آذربایجان بیشترین سهم از آمار گردشگران خارجی به ایران را داراست. ترکیه و پاکستان نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند. تنها تغییری که این فهرست با سال ۲۰۱۹ داشته جایگزین شدن کویت به جای ارمنستان است. همچنین در میزان ورود گردشگران خارجی به ایران از دیگر نقاط جهان نیز هیچ تفاوتی میان ۲۰۲۲ و ۲۰۱۹ نیست و این یعنی چه کرونا باشد چه نباشد تاثیری در تعداد گردشگران ایران ندارد و برنامه‌های وزیر هم تاثیری در رونق صنعت گردشگری ندارد.

اما عزت الله ضرغامی در حاشیه افتتاح هفدهمین نمایشگاه گردشگری تهران گفته گردشگری در دو سال اخیر رشد خوبی داشته است؛ البته کاش آقای وزیر توضیح بیشتری در این باره می‌داد یا آمار‌های موثقی اعلام می‌کرد و در نهایت هم تاکید کرده بود که اختصاص اعتبارات مورد نیاز در بخش زیرساخت‌های گردشگری از دیگر مواردی است که باید مد نظر قرار گیرد.