رهبر حزب مخالف اردوغان تغییر کرد؛ جایی برای پیرمرد‌ها نیست!

دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: از فردای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه زمزمه‌های تغییر در "حزب جمهوری خلق" به گوش می‌رسید. "کمال کلیچدار اوغلو" نامزد مخالفان و رهبر این حزب برخلاف پیش بینی نظرسنجی‌ها، از جذب آرای مردد عاجز مانده و در برابر اردوغان شکست خورد، آن هم درست در زمانی که پیروزی بیش از همیشه در دسترس بود. آنچنان که تورم سه‌رقمی، طیف بزرگی از مردم را از دولت عدالت و توسعه دلزده کرده و همه احزاب مخالف پشت یک نامزد مشترک جمع شده بودند.

مجموعه شرایطی که امکان پیروزی بر رجب طیب اردوغان را سهل‌تر از همیشه نشان می‌داد، اما آرا کلیچدار اوغلو در سال ۲۰۲۳ درست به اندازه مجموع آرا مخالفان در سال ۲۰۱۸ بود و بدین ترتیب بخش‌هایی از حزب جمهوری خلق به رهبری اکرم امام اوغلو شهردار استانبول خواهان تغییر در رهبری حزب شدند. تغییری که سرانجام هفته پیش با پیروزی "اوزگور اوزل" بر کمال کلیچدار اوغلو به سرانجام رسید.

- اگر چه شکل سیاست‌ورزی در ترکیه، حزب محور است و اتفاقا احزاب قوی و ریشه‌داری در کشور حضور دارند، اما یکی از مهم‌ترین پایه‌های موفقیت سیاسی در کشور دبیران کل احزاب هستند. چه آنکه بسیاری از سیاست‌مداران مهم ترکیه برای دهه‌ها در صدر تشکل‌های سیاسی باقی مانده و حتی انحلال احزاب نمی‌تواند بدنه رأی آن‌ها را جابجا دهد؛ بنابراین حضور چهره تاثیرگذار و "برنده" در راس تشکل‌های سیاسی، بزرگترین تضمین برای پیروزی است. آنچنان که رجب طیب اردوغان یک تنه اسلام‎گرایان را برای حدود دو دهه بر ترکیه مسلط کرده است. در نقطه مقابل نیز خلاء بزرگی که در حزب جمهوری خلق پس از مرگ "بولنت اِجِویت" ایجاد شد و سالهاست "برند سیاسی" موثری بر پیشانی قدیمی‌ترین حزب مخالفان وجود نداشته است.

- پیروزی اکرم امام اوغلو در انتخابات ۲۰۱۹ شهرداری استانبول پس از ۲۵ سال، بازگشت این برند سیاسی بود. امام اوغلو در رقابتی نزدیک "بن علی ییلدرم" معاون اردوغان را در پایگاه رای سنتی عدالت و توسعه در استانبول شکست داد. پیروزی چشمگیری که بیش از همه به شخصیت امام اوغلو باز می‌گردد، تاجری جوان و جذاب که اتفاقا به خوبی با فرهنگ سنتی/مدرن ترکیه آشناست، ظهر جمعه در صف نماز جمعه فاتیح می‌ایستد، شنبه‌ها به استادیوم فوتبال می‌رود، شام یکشنبه را با همسرش در رستوران‌های لاکچری شمال شهر می‌خورد و صبح دوشنبه در پروژه‌های شهرداری حضور دارد. مردی که در ائتلاف با اوزگور اوزل توانست کمال کلیچدار اوغلو دبیرکل حزب را از مسند رهبری پایین بکشد.

- بزرگ‌ترین تفاوت اوزل و امام اوغلو با سیاستمدارانی، چون کلیچدار اوغلو، به نحوه رشد سیاسی آن‌ها باز می‌گردد. کلیچدار اوغلو پس از بازنشستگی از مسند وزارت رفاه به سیاست وارد شده و با نگاه از بالا به پایین، قادر به ائتلاف‌سازی در جریان‌های پایین‌دستی و احزاب همسو نبود. در حالی اوزل و امام اوغلو هرگز وارد کار دولتی نشده، سبک زندگی نزدیک به جوانان دارند و سیاست را به جای پشت پرده، بیشتر در میانه مردم دنبال می‌کنند. شاید به همین خاطر امام اوغلو در جشن صدسالگی جمهوریت ترکیه، ترجیح می‌دهد بجای سخنرانی‌های خسته‌کننده در میان جوانان استانبول با موزیک خوش بگذراند.

- در تاریخ صد ساله حزب جمهوری خلق هیچگاه رهبر حزب با رأی کنگره از مقام خویش برکنار نشده و همواره تغییر در رأس حزب با اجماع همه اعضا شکل گرفته بود. اما ظاهرا اپوزیسیون در حال پوست اندازی است. در انتخابات درونی حزب جمهوری خلق که حدود ۱۸ ساعت طول کشید، اوزگور اوزل توانست با نتیجه ۸۱۲ به ۵۳۶ بر کمال کلیچدار اوغلو غلبه کند تا اتفاقی تاریخی در جبهه مخالفان روی دهد. حالا اوزل ۴۸ ساله پزشک داروساز، که پیش از این سخنگوی حزب در مجلس بوده در راس حزب جمهوری خلق است.

- دو روز پس از انتخابات ریاست‌جمهوری و زمانی که از اکرم امام اوغلو دلیل شکست اپوزیسیون در برابر اردوغان را پرسیدند او پاسخی ساده، اما عمیق داشت: "برای تغییر شرایط کشور ابتدا باید اپوزیسیون تغییر کند. نمی‌توان با شعار‌ها و روش‌های شکست خورده گذشته در آینده موفق شد. "

حالا اپوزیسیون تغییر کرده و انتخابات فرودین ۱۴۰۳ نشان خواهد داد که آیا "رهبران تغییر" می‌توانند همچنان کرسی‌های خود را در شهرداری استانبول، آنکارا، ازمیر و آنتالیا حفظ کنند.

*روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه