عمارت آقازاده را باید نقطه تلاقی معماری ایران و غرب دانست. وجود بادگیرها، زیرزمین، حیاط، باغچه، شکل متقارن سازه‌ها در ترکیب با عناصر معماری روس، چشم‌های هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
دیدارنیوز: «
نادر نینوایی در جهان صنعت نوشت: «در مرکز شهر اردبیل عمارتی تاریخی با نام «آقازاده» وجود دارد که با دیوار‌های آجری و پنجره‌های ارسی کاری‌شده‌اش، هر ساله گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی را به سوی خود جلب می‌کند. استفاده از طراحی‌های برجسته و تزئینات شاخص، این خانه تاریخی را به یکی از جاذبه‌های گردشگری اردبیل تبدیل کرده است.
جدای از معماری جالب این خانه، تاریخی که این عمارت پشت سرگذاشته شده و تعلق آن به یکی از چهره‌های سرشناس شهر اردبیل در زمان قاجار، بر اهمیت آن افزوده است. در دوره حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار عمارت تاریخی آقازاده یکی از عمارت‌های اعیانی اردبیل محسوب می‌شده و مالک آن «حاج اسماعیل آقایف» یکی از تجار شناخته‌شده شهر بوده است.
تاریخچه عمارت
این‌طور ذکر شده که حاج اسماعیل آقایف در جریان یکی از سفر‌های تجاری خود به روسیه نقشه ساخت عمارت آقازاده را با مشورت معماران روس طراحی کرده است.
بنای عمارت دو‌طبقه بوده و هزار و ۴۰۰ مترمربع وسعت دارد. این عمارت با وسعت چشمگیرش همچون نگینی مستطیل‌شکل در مرکز شهر اردبیل می‌درخشد.
این خانه تاریخی در نزدیکی میدان عالی‌قاپو اردبیل قرار گرفته و معماری مدرن و شاخص این بنا آن را به یکی از نماد‌های شهر اردبیل مبدل کرده است. در سالیان گذشته این بنای تاریخی از آسیب در امان نبوده است و از جمله در سال ۱۳۴۲ بخش‌هایی از این عمارت تاریخی برای تعریض خیابان تخریب شد. با وجود این همچنان بخش غربی ساختمان که بنای اصلی در آن قرار گرفته سالم مانده است.
معماران این بنای تاریخی، طراحان روس بودند و به همین سبب شیوه ساخت خانه و ظاهر آن متفاوت با نمونه‌های هم‌دوره در اردبیل است.
عمارت آقازاده تا دهه ۸۰ در اختیار نوادگان حاج اسماعیل آقایف قرار داشته و مسکونی بوده است. در نهایت در سال ۱۳۸۶ خانه مرمت می‌شود و در همین سال نیز در فهرست آثار ملی به ثبت می‌رسد.
از سال ۱۳۹۱ عمارت آقازاده تبدیل به رستورانی سنتی شده و در‌های آن به روی بازدیدکنندگان گشوده شده است.
معماری عمارت آقازاده
خانه تاریخی آقازاده را باید نقطه تلاقی معماری ایران و غرب دانست. وجود بادگیرها، زیرزمین، حیاط، باغچه، شکل متقارن سازه‌ها در ترکیب با عناصر معماری روس، چشم‌های هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
خانه شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است که در بخش بیرونی اتاق‌های تو‌در‌توی تالار شاه‌نشین جلوه‌ای فاخر به بنا داده است. تزئینات شاخص این بخش ظاهری باشکوه به شاه‌نشین بخشیده است و گفته می‌شود آقایف برای ساخت این تزئینات ۱۵ هنرمند و معمار روس را به اردبیل آورده است.
آذین‌بندی، استفاده از تزئینات و طراحی در‌ها و ارسی‌های شاه‌نشین سه سال زمان برده است. یکی از نکات جالب توجه عمارت پنجره‌های تالار اصلی آن است که دو لایه بوده و ارسی‌مانند هستند.
به‌کارگیری شیشه‌های رنگی و پنجره‌های ارسی، ظاهری زیبا به این پنجره‌ها بخشیده است. روی ارسی‌ها می‌توان بته‌جقه و نقاشی خط‌های ثلث با متون اسلامی را دید.
در قسمت بالایی پنجره‌ها نیز نمونه‌هایی از نقاشی‌خط‌ها وجود دارد. سقف عمارت از آن بخش‌هایی است که جلوه خاصی دارد و با چوب‌های تراشیده و به رنگ‌های مختلف مزین شده است.
نقاشی‌های دیواری، ستون‌های چوبی تزئین‌شده و طاقچه‌های هنرمندانه بنا، زیبایی معماری این خانه هنرمندانه را تکمیل کرده است. عمارت دو حیاط دارد که یکی بزرگ‌تر از دیگری است؛ این دو حیاط بین بخش‌های اندرونی و بیرونی قرار گرفته‌اند. همچنین انبار علوفه و اصطبل اسب‌ها نیز در حیاط قرار گرفته است.
دو سرستون سنگی هم در حیاط اصلی و در بخش ورودی ساختمان بیرونی قرار گرفته‌اند. حوض سنگی و فواره بلند آن در حیاط اصلی شکوهی دو‌چندان به این حیاط داده است. سنگ‌های تراشیده نیز دورتادور این حوض را آذین کرده‌اند.
اطلاعات و شرایط بازدید
در مرکز شهر اردبیل و در نزدیکی میدان عالی‌قاپو، امکان دسترسی به عمارت آقازاده برای بازدیدکنندگان فراهم است.
هم‌اکنون قسمتی از این عمارت تاریخی به رستوران سنتی تبدیل شده و در بخش‌های اندرونی ساختمان تخت‌هایی برای پذیرایی از گردشگران قرار گرفته است.
اگر قصد بازدید داشته باشید احتمالا ناچار خواهید بود که یک وعده غذایی خود را در این عمارت تاریخی نوش جان کنید. در نظر داشته باشید که در اطراف این عمارت جاذبه‌های تاریخی زیادی قرار گرفته است، پس می‌توانید با برنامه‌ریزی صحیح از بیشتر آن‌ها در یک روز بازدید کنید.
یکی از این جاذبه‌های تاریخی مسجد عالی‌قاپو است که حدود ۵۰۰ سال از عمر آن می‌گذرد و گفته می‌شود با الگو‌برداری از بقعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی بازسازی شده است. آرامگاه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی نیز در میدان عالی‌قاپو و در فاصله نزدیکی نسبت به خانه آقازاده قرار گرفته است.
گفته می‌شود بنای آرامگاه در زمان حیات شیخ‌صفی‌الدین محل سکونت او بوده و پس از مرگ شیخ در حیاط همین خانه دفن می‌شود.
در نزدیکی خانه آقازاده یک خانه تاریخی دیگر نیز قرار دارد که به آن خانه خادم‌باشی اردبیلی می‌گویند. بنا بر روایات موجود صاحب خانه در زمان قاجار خادم بقعه شیخ صفی‌الدین بوده است.
در اطراف عمارت آقازاده حمامی تاریخی به اسم حمام آقا‌نقی یا ظهیرالاسلام نیز واقع شده است.
این حمام تاریخی هم‌اکنون به موزه مردم‌شناسی اردبیل تبدیل شده و با بازدید از آن می‌توانید برشی از فرهنگ و تاریخ مردم اردبیل را به تماشا بنشینید.
افزون بر این قدمت خود حمام ظهیرالاسلام نیز به دوره حکومت ایلخانیان می‌رسد و تماشای آن برای دوستداران تاریخ و فرهنگ جاذبه‌های خاص خودش را خواهد داشت.»
