دریای سیاه نباید به دریاچه‌ای روسی تبدیل شود؛ باید مقابل کرملین ایستاد

دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.

منبع: شورای آتلانتیک

نویسنده: مِلیندا هِرینگ

مترجم: حمید رضا بابایی

روسیه در ۱۷ جولای (۲۶ تیر) از طرح سازمان ملل موسوم به ابتکار غلات دریای سیاه خارج شد تا ضربه‌ای سهمگین بر اقتصاد اوکراین وارد و امنیت غذایی در سطح جهانی تضعیف شود. با این حال، توقف صدور غلات تنها یکی از تبعات مشکل گسترده‌تر راهبردی است که به دنبال این اقدام مسکو نمایان شده است. مساله مهم‌تر آن است که روسیه در مسیری قرار گرفته که دریای سیاه را با هفت کشور ساحلی، به یک دریاچه روسی تبدیل می‌کند.

پوتین اگر بابت این اقدام خیالی آسوده داشته باشد، تبعات فاجعه‌بار آن نه تنها اوکراین که کل منطقه را دربر خواهد گرفت.

بن هاجِز فرمانده سابق نیرو‌های آمریکایی در اروپا، معتقد است: "آینده غرب احتمالا با تحولات دریای سیاه مشخص خواهد شد، در حالی که واشنگتن آماده نیست. ما باید داخل بازی شویم."

نیات روسیه کاملا آشکار است. مسکو مصمم است تا ارتباط اوکراین را با بازار‌های جهانی قطع و سلطه خود را بر کل منطقه دریای سیاه، تثبیت کند.

نیرو‌های روسی در هفته‌های اخیر در حال حمله به انبار‌های گندم در شهر بندری اودِسا در اوکراین و همچنین بنادر رودخانه دانوب بوده‌اند که مهم‌ترین مسیر صادراتی جایگزین برای اوکراین محسوب می‌‎شود. در یکی از این حملات خطرناک در رودخانه دانوب، منطقه‌ای نزدیک رومانی – که عضو ناتو است- هدف قرار گرفت.

این در حالی است که روسیه همچنان از طریق بنادر خود در دریای سیاه، به صادرات گسترده غلات و کود به دیگر کشور‌های جهان ادامه می‌دهد و برای دور زدن تحریم‌ها نیز اغلب فریب‌کاری می‌کند. پوتین برای ادامه این روند، مصمم است دیگر کشور‌های ساحلی دریای سیاه را بترساند و برای آن‌ها قُلدری کند.

آمریکا و متحدانش نیز پذیرفته‌اند برای اقدامات متقابل، گزینه‌های محدودی در اختیار دارند. ترکیه از طریق تنگه بُسفر و بر اساس کنوانسیون مونترو مصوب سال ۱۹۳۶ به دریای سیاه راه دارد. از آغاز تهاجم همه‌جانبه روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ترکیه ورود رزم‌ناو‌های خارجی را به دریای سیاه ممنوع کرده است. به این ترتیب، بلغارستان، رومانی و ترکیه تنها اعضای ناتو هستند که کشتی‌های نیروی دریایی خود را روانه دریای سیاه می‌کنند. ولی ناتو همچنان و در موارد مکرر به پرواز در حریم هوایی بین‌المللی برفراز دریای سیاه ادامه داده و این امر به رویارویی با ناوگان روسیه منجر شده است.

غرب برای مقابله با تلاش‌های روسیه به منظور تسلط بر دریای سیاه، چندین گزینه در اختیار دارد. نخست این که منابع بیشتر نظامی در اختیار اوکراین قرار دهد، حتی در سطحی فراتر از موارد نیاز. تقویت سیستم دفاع هوایی در اطراف اودسا و دیگر شهر‌های بندری اوکراین به منظور مقابله با موشک‌های روسیه، می‌تواند بخشی از این کمک‌ها باشد.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا همچنین باید به تعداد کافی موشک‌های ضد کشتی در اختیار کی‌یف قرار دهد تا اوکراین بتواند بنادر تحت کنترل روسیه در خاک اوکراین، از جمله کریمه، را هدف قرار دهد. این اقدام به افزایش کمک‌های بین‌المللی به اوکراین، علیه روسیه و کشتی‌های جنگی آن در منطقه منجر خواهد شد. در هفته‌های اخیر، اوکراین با شلیک پهباد‌های دریایی، نشان داد که قادر است نیروی دریایی روسیه را به وحشت اندازد. ارتش اوکراین با استفاده از موشک‌های بیشتر ضد کشتی قادر است بیش از این نیز اقدام کند.

حمایت‌های مالی و تدارکاتی که هوشمندانه مدیریت شود، نیز تاثیری چشمگیر خواهد داشت. تجار اوکراینی غلات می‌گویند بیمه ۳۰۰-۲۰۰ میلیون دلاری از جانب شرکت بین‌المللی توسعه مالی آمریکا به آن‌ها کمک خواهد کرد تا خسارات ناشی از حملات (روسیه) در آینده را پوشش دهند.

در همین حال بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) باید تلاش‌های خود را برای مقابله با ممنوعیت واردات غلات از اوکراین تشدید کند. پنج کشور عضو اتحادیه اروپا از بیم صادرات ارزان غلات از کشور همسایه به شرق، این ممنوعیت را اِعمال کرده‌اند.

این کار شدنی است، اما از منظر سیاسی دشوار است، به ویژه با توجه به انتخابات آتی لهستان.

تسریع در بهینه‌سازی بندر الکساندروپولیس در یونان، اقدامی کوچک، اما بالقوه مفید دیگری است که اتحادیه اروپا می‌تواند انجام دهد. در این بندر می‌‎توان ماهیانه ۲۰۰ هزار تُن غلات ذخیره کرد. اوکراین هم می‌تواند از طریق بلغارستان و رومانی، غلات خود را روانه الکساندروپولیس کند.

تمام این پیشنهادات یادآور موضوعی مهم‌تر است: اتخاذ واکنش‌های موثر برای مقابله با اقدام روسیه در کنترل دریای سیاه، مستلزم تبیین راهبردی جامع برای کُل منطقه است. کاملا قابل پیش‌بینی بود که روسیه در سال ۲۰۲۳ مانع از صادرات غلات اوکراین می‌شود، با این حال آمریکا و اتحادیه اروپا به نوعی نتوانستند طرح‌های مقابله به مثل اتخاذ و یا پیش‌‎بینی کنند که مسکو آنقدر جسارت دارد که به بنادر رود دانوب – به عنوان مسیر جایگزین صادرات غلات اوکراین- حمله خواهد کرد.

برخی سیاست‌گذاران متوجه نبود این دوراندیشی شده‌اند. کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در حال بررسی طرحی است که بر لزوم تشکیل راهبردی در خصوص دریای سیاه تاکید می‌کند.

اما پیشتر نیز طرح‌های مشابه دنبال شده است، بدون آن که نتیجه‌ای داشته باشد. شاید زمان آن باشد تا رئیس جمهور بایدن و برخی رهبران برجسته جمهوری‌خواه گردهم آیند و برای تشکیل راهبردی منسجم در خصوص دریای سیاه، اقدام کنند. اوکراین بیش از این نمی‌تواند هزینه دست دست کردن را بپردازد.