جلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در انگلیس معتقد است که گمانه‌زنی‌های اخیر از توافق قطعی خبر نمی‌دهد، اما از یک تفاهم ولو موقت بین طرفین در امر هسته‌ای حکایت دارد.
دیدارنیوز: سفیر پیشین ایران در انگلیس گفت: گمانه‌زنی‌هایی که منتشر شد، از توافق قطعی خبر نمی‌دهد، اما از یک تفاهم ولو موقت بین طرفین در امر هسته‌ای حکایت می‌کند که دولت آقای بایدن به خاطر انتخابات پیش‌رو خیلی وارد عمق و محتوای توافق کلی نمی‌شود و از طرف دیگر هم ایران هنوز در مسائلی که حل و فصل کامل نشده قرار نگرفته، ولی گام‌هایی برداشته است.
سیدجلال ساداتیان، در پاسخ به این سوال که حسین امیرعبدالهیان وزیر خارجه در طول هفته گذشته، سفر‌هایی به کشور‌های حاشیه خلیج فارس از جمله عمان و قطر داشته و آیا می‌توان این سفر‌ها را در راستای مذاکرات هسته‌ای قلمداد کرد، گفت: اگر خاطرتان باشد چند ماه قبل جمعی از دیپلمات‌های ایران که تعداد آنان حدود ۳۵ نفر بود، بیانیه‌ای را امضا و منتشر کردند. تأکید این دیپلمات‌ها بر این بود که رویکرد حاکمیت باید تغییر کند، تا بخش عمده‌ای از مسائل به سمت حل شدن نیل کند.
وی افزود: بعضا انتقاد‌های زیادی نه در ارتباط با بیانیه، اما در موضوع تغییر رویکرد صورت گرفت و اکنون می‌توانیم بگوییم بالاخره به این نتیجه رسیدیم که باید نحوه تعامل خود با دنیا به ویژه با کشور‌های منطقه را تغییر دهد تا بخشی از مشکلات به سمت حل شدن حرکت کند. از جمله آن مشکلات بحث هسته‌ای است که تأثیری بیش از سایر عوامل در مسأله خواهد داشت، ولی سایر عوامل هم موثر هستند که اگر شما با تمام دنیا سر ناسازگاری داشته باشید یا از طریق دیپلماسی و سازگاری امتیازی بدهید و امتیازی بگیرید یا امتیازی بگیرید و امتیازی بدهید، این تعامل و تبادل می‌تواند بخش عمده‌ای از مسائل را حل کند. اما اینکه شما دائما در موضع تخاصم با دنیا باشید و از طریق تقویت موضع میدان بخواهید همه مسائل‌تان را با دنیا حل کنید یا دنیا را متقاعد کنید که در راستای خواسته شما حرکت کنند، این اتفاق نمی‌افتد.
ساداتیان تصریح کرد: امروز با هماهنگی که میان قوای مختلف به وجود آمده، به نظر می‌رسد که این تغییر رویکرد البته با اشاراتی از بیرون در حال انجام است؛ از جمله آنچه که دولت چین از ایران در دیدار با ابراهیم رئیسی در آخرین سفرش به پکن خواست و آن خواسته این بود که چین قصد سرمایه‌گذاری در عربستان و ایران را دارد و با تنشی که در منطقه است، این تنش با خواسته آنان سازگاری ندارد و باید به سمت حل مشکلات رفت. به نظر می‌رسد، این تغییر در رویکرد با سفر شمخانی و گفتگو‌هایی که با عربستان انجام داد، شروع شد.
وی در ادامه گفت: یعنی اولین گام این بود که سفارت‌خانه‌های دو کشور افتتاح و سپس گفتگو‌هایی به طور مستقل با امارات، بحرین و کویت و بعضا با میانجی‌گری قطر و عمان اتفاق می‌افتد. ایران به سمت توافقات امنیتی منطقه‌ای رسید و عربستان اعلام کرد آمادگی دارد مطابق توافقی که در دوران محمد خاتمی اتفاق افتاد و طبق همان بیانیه با ایران همکاری کند که به نظر می‌رسد این مساله مورد توافق دو طرف قرار گرفته است. این حرکت، گام به گام پیش می‌رود و امر قابل‌قبول و محترمی است که ما بتوانیم در منطقه تنش‌زدایی داشته باشیم و متقابلا این تنش‌زدایی در منطقه و رسیدن به تفاهمات همکاری در منطقه، می‌تواند تأثیر خود را در موضوع هسته‌ای هم نشان دهد. اما نه صرفا این توافق، آن توافق را به نتیجه نهایی رسانده باشد یا بالعکس، بلکه تأثیرات مثبت خود را بر یکدیگر دارد و به موازات همین امر، به نظر می‌رسد با پیشنهادی که آمریکا و اروپا مجددا توسط بورل مطرح کردند، در آن راستا حرکت می‌کنند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: گمانه‌زنی‌هایی هم که منتشر شد، از توافق قطعی خبر نمی‌دهد، اما از یک تفاهم ولو موقت بین طرفین در امر هسته‌ای حکایت می‌کند که دولت بایدن به خاطر انتخابات پیش‌رو خیلی وارد عمق و محتوای توافق کلی نمی‌شود و از طرف دیگر هم ایران هنوز در مسائلی که حل و فصل کامل نشده قرار نگرفته، ولی گام‌هایی برداشته است. از جمله اینکه گروسی گزارش مثبتی به آژانس داده و آژانس هم در آخرین نشستی که داشت، بیانیه یا قطعنامه‌ای علیه ایران به تصویب نرساند. این موارد نشان می‌دهد که این گام‌های کوچک به تدریج به سمت و سوی تعامل و توافق بیشتر حرکت می‌کند. در ادامه نیز برخی، حمله به جریان منافقین در آلبانی را هم ناشی از توافقات پشت‌پرده بین ایران، اروپا و غرب می‌دانند که وقتی این موارد را کنار هم قرار می‌دهیم، نشان می‌دهد که حرکت‌هایی به سمت تعامل بیشتر اتفاق می‌افتد.
ساداتیان در پاسخ به این سوال که از نظر شما توافق موقت دارای چه ویژگی‌هایی است و آیا این توافق بهتر از برجام است یا خیر، گفت: اگر طرفین بتوانند از دو جریان خارجی و داخلی یعنی شیطنت‌های اسرائیل و جریان تندروی داخلی مراقبت کنند تا تأثیر منفی بر این توافق نگذارند، می‌توان گفت توافق خوبی حاصل شده است. به نظر می‌آید گام‌هایی در راستای ائتلاف‌سازی و اینکه طرفین بتوانند با هم بیشتر در جهت حل و فصل مشکلات گفتگو کنند، به وجود آمده است.
وی تصریح کرد: اینکه تفاهمات اولیه چیست، هنوز هم به درستی نمی‌دانیم بر سر چه چیز‌هایی توافق کردند. به نظر می‌رسد با حدس و گمان‌های تحلیلی، توافق شده که برخی از زندانی‌های طرفین، مبادله شوند، برخی از قدم‌های پادمانی از سوی ایران برداشته شود که این کار صورت گرفته و نکته بعد اینکه در مقابل، بخشی از دارایی‌های ایران آزاد شود که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد ۳ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران آزاد شده یا در مورد پولی که در عراق داشتیم به این کشور اجازه داده شد که آن پول را بابت بدهی گاز ما به ترکمنستان بدهد و بخشی از آن را صرف غذا و دارو کنند. امثال این گام‌های کوچکی که گفته شد، برداشته می‌شود. در مقابل بدون آنکه رسما اعلام کنند بخشی از تحریم‌های ایران برداشته می‌شود تا ایران بتواند بخشی از نفت خود را در بازار‌های بین‌المللی به فروش برساند و به پول‌های ناشی از فروش نفت دسترسی پیدا کند.
سفیر پیشین ایران در انگلیس گفت: این توافقات، خیلی مطلوب و به عنوان امری که کاملا مثبت تلقی شود نیست، اما گام‌های مثبتی به سمت اعتمادسازی طرفین اتفاق می‌افتد تا ایران بتواند بخشی از مسائل داخلی خود را حل و فصل کند که هم آمریکایی‌ها بتوانند دستاورد‌هایی در سیاست خارجی‌شان بدون آنکه دستاویزی به مخالفان کنگره، مجلس سنا یا نمایندگان ارائه کنند، داشته باشند یا برای آنکه انتخابات آتی آن‌ها تحت‌تأثیر منفی این جریانات قرار نگیرد و بتوانند از آن به عنوان جریانات مثبت بهره‌برداری کنند، این اتفاقات رخ می‌دهد. این موارد گام به گام و قدم به قدم جلو می‌رود. امیدواریم این دولت بتواند در سایه توافقاتی که ولو خیلی مطلوب نباشد، اما گامی رو به جلو است، بتواند مسائل و مشکلات خود را حل و فصل کند.
ساداتیان در پاسخ به این سوال که علی باقری در سفر خود به امارات با تروئیکای اروپایی دیدار داشت، با توجه به اینکه در گذشته عمان و قطر نقش میانجی‌گر را در موضوع هسته‌ای داشتند، نقش امارات تا چه اندازه حائز اهمیت است و نکته بعد آنکه گفتگو‌های ایران با طرف غرب از سوی جوزپ بورل و انریکه مورا صورت می‌گرفت، اما در این سفر گفتگو‌ها به صورت مستقیم انجام شده تحلیل شما چیست، گفت: ظاهرا یک ایونت یا مناسبتی بود که اروپایی‌ها هم حضور پیدا کردند و ایران هم سعی کرد در حاشیه آن ایونت و مناسبت، از این دیدار استفاده کنند. دوم اینکه امارات نقش تجاری و اقتصادی را در رابطه با ایران بازی می‌کند که ایران مقداری به این امر بیشتر نیازمند است تا بتواند هرچه سریع‌تر این کار را انجام دهد. سوم اینکه بخشی از تبادلاتی در مورد زندانیان اتفاق می‌افتد، به اروپایی‌ها هم مربوط می‌شود.
وی تصریح کرد: به طور مثال نوری در سوئد محاکمه و زندانی شده است و ایران می‌خواهد او را برگرداند و او را نجات دهد. در مقابل بحث بر سر تبادل او با یک زندانی که در ایران به اعدام محکوم شده است. مسائلی که بین طرفین وجود دارد، قدم به قدم حل و فصل می‌کنند. ضمن اینکه دو طرف تأکید کردند بعد از شکست طرح پیشنهادی جوزپ بورل که حدود اردیبهشت سال گذشته مطرح شد و بعد از تحولات جدیدی که در رویکرد ایران در برابر کشور‌های عربی منطقه اتفاق افتاد، طرح جدیدی پیشنهاد شد که می‌خواستند در امارات در مورد آن با هم گفتگو کنند؛ بنابراین در برابر این گام‌هایی که در جهت مسائل پادمانی از سوی ایران برداشته شد، طرح گفتگو‌های جدید هم مطرح است. اگر همه این موارد را در کنار هم قرار دهیم بخشی از کسانی که در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای با ایران گفتگو می‌کنند، سه کشور تروئیکای اروپایی هستند.
