شیر خدا و رستم دستانم آرزوست!

دیدارنیوز ـ سرویس اقتصادی: کمتر از یک روز پس از رأی عدم اعتماد مجلس به رضا فاطمی امین وزیر صمت در دولت سیزدهم، نشانه‌های متناقضی از این اتفاق بروز می‌کند. در حالی که برخی از نمایندگان که مخالف سفت و سخت ادامه کار فاطمی امین بودند، در فضای مجازی عکس‌هایی با لبخند فاتحانه گذاشتند و بر طبل شادانه کوفتند، اما در فضای عادی کشور و خصوصا حوزه صنعت با اولویت صنایع خودروسازی یا تجارت آن، اتفاق خاصی مبنی بر بهبود اوضاع رخ نداده است.

اینکه کارنامه فاطمی امین در دوران صدارتش بر این وزارتخانه بسیار مهم و پولساز چگونه گذشته، دیروز در صحن علنی مجلس تقریبا به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت و نمایندگان نیز نهایتا مهر مردودی بر کارنامه او زدند، اما آیا استیضاح وزیر موجب تغییر در روش‌ها و سیاست‌ها ناکارآمد در این وزارتخانه می‌شود؟

فاطمی امین در دفاع از عملکرد خود به گونه‌ای صحبت کرد که احتمالا خود نیز عاملی بر کاهش رأی اعتماد شد. ادعا‌های سست و عبارات نابجایی که نتوانست او را در وزارت حفظ کند از جمله اینکه «مردم مطمئن باشند من به فساد آلوده نشدم» یا «من یک خودرو ال ۹۰ مدل ۸۹ دارم...!»

این عبارات و ادعا‌ها در شرایطی مطرح شد که از زاویه مدیریتی، هیچ یک از این الفاظ، پوشاننده خطا‌های مدیریتی وزارت صمت در دوران فاطمی امین نیست. طبیعتا وزیر صنعت باید در آنچنان سطحی از موفقیت و توانایی باشد و برای خود ثروت تولید کرده باشد که کسی او را بابت استفاده از یک خودرو جدید و حتی گرانقیمت شماتت نکند، چیزی شبیه به دکتر قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت دولت روحانی که با پورشه شخصی‌اش به وزارتخانه می‌رفت و کسی هم به او انتقادی نداشت!

از سوی دیگر پاکدستی مالی نیز برای افراد کابینه و همه افراد جامعه باید یک پیش‌فرض باشد نه اینکه اینطور وانمود شود که عموم مدیران سطح بالا آلوده به فسادند و شبیه او اندک! بنابراین اینکه او خود را به دور از فساد معرفی کرده نیز فضیلتی ایجاد نمی‌کند و البته که باید نهاد‌های نظارتی چنین اظهاری داشته باشند و نه خود افراد.

نکته مهم این است که افرادی در تراز وزیر و مدیران ارشد کشور، طبیعتا باید وضعیت عمومی افراد و اقشار مختلف جامعه را بهبود بخشند و در امور مدیریتی که به آن‌ها محول شده خوب و قوی رفتار کنند و مانع از فساد عمومی شوند. این رفتار به صورت خودکار روی خود افراد نیز تاثیر گذاشته و آن‌ها را از خطا‌ها و وسوسه‌های رایج دور نگه می‌دارد و مانع از فساد عمومی می‌شود. حال پرسش اینجاست که آیا چنین ماجرایی در دوره وزیر جوان رخ داد؟ البته که خیر...

تیم فاطمی امین بیشتر وقت خود را در حوزه صنعت (به بخش معدن و تجارت نوبت نرسید) و خصوصا صنعت خودروسازی گذاشت که البته در آغاز به کار آن‌ها در وضعیت بحرانی قرار داشت و به دلایل متعدد قیمت‌ها به سرعت رو به بالا می‌رفت. با وجود وعده‌های فضایی که در مورد افزایش تولید و بالطبع کاهش قیمت از سوی فاطمی امین اعلام شد، آمار و ارقام مورد نظر او هرگز محقق نشد. نه رسیدن تولید سواری به مرز یک میلیون دستگاه در پایان سال ۱۴۰۰ و نه رسیدن به صادرات یک میلیون دستگاه در سال ۱۴۰۴ که وزیر جوان حتی دیگر خواب آن را هم نخواهد دید!

با این حال مهم‌ترین مسئله تیم فاطمی امین در زمینه خودرو، مثلث تولید، فروش و تجارت آن بود. در شرایطی که سیستم تولید خودرو کمابیش با همان شیوه افتان و خیزان ادامه یافت و فقط برای چند ماه و به ابتکار یک مدیر خاص سرعت قابل توجهی گرفت، اما در حوزه فروش گاف‌های زیاد وزارتخانه هم برای وزیر دشمن درست کرد و هم اینکه هیچ سدی در برابر موج افزایش قیمت بی‌وقفه ایجاد نشد تا عامه مردم نیز به خیل بزرگ ناراضیان بپیوندند.

موضوع قیمت‌گذاری دستوری هم بیش از هر روش دیگری موجب دردسر برای صنعت خودرو و البته مشتریان پرتعدادش شد و بازار را از حالت سنتی خود خارج کرد و بسیارانی را به سمت دلالی و نه مصرف کاربردی سوق داد. بدتر اینکه در اجرای این شیوه حتی زیرمجموعه‌های مستقیم و تحت امر وزارت در زمینه ساخت خودرو نیز در زمره مخالفان و ناراضیان فاطمی امین درآمدند.

در واقع با شیوه قیمت‌گذاری دستوری، خودرو با نرخی کمتر از هزینه تولید قیمت‌گذاری شد و کارخانه را متضرر نموده و سود سرشاری را عاید خریدار (بخوانید دلال) کرد در حالی که ضرر به وجود آمده نیز به شکل‌های دیگر از جیب توده مردم بیرون می‌آمد و آن‌ها را از امکان خرید خودرو در بازار عادی دور و دورتر کرد.

حالا فاطمی امین از وزارت خلع شده و رفته، اما معاون او را به عنوان سرپرست معرفی کرده‌اند و مشخص نیست که آیا همان ایده‌های وزیر سابق تداوم خواهد داشت یا مهدی نیازی راه‌حل متفاوتی از رئیس سابقش ارائه خواهد کرد؟ البته شنیده می‌شود که به زودی شخص دیگری به عنوان وزیر از سوی رئیس جمهور معرفی خواهد شد تا وضعیت آشفته و بحران‌زای صنعت خودرو از این بدتر نشود.

فاطمی امین سعی کرد استیضاح و نهایتا برکناری خود را به سطحی از مجادلات درون سیستمی و توطئه مافیای خودرو تقلیل دهد تا مسائل اصلی از نظر دور بمانند، اما در واقعیت آن چه که برای نجات بازار خودرو و بازگشت به روز‌های عادی لازم است به کار برده شود نیاز به مردان بزرگ و کاربلد دارد که تعداد بسیار معدودی از آن‌ها باقی مانده‌اند، نام‌هایی بسیار بزرگ‌تر از مهدی نیازی!