هادی کیادلیری، دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور گفت: به‌طور کلی می‌توان گفت که سهم هر فرد از جنگل‌ها تنها ۰.۲ هکتار است و نسبت به سرانه جهانی بسیار کم است. ما به‌طور کلی یک چهارم سرانه جهانی، جنگل داریم.
دیدارنیوز: مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۲۱ مارس (اول فروردین ماه) را به عنوان «روز جهانی جنگل» نامگذاری کرده است تا نقش غیرقابل انکار جنگل‌ها در پایداری سرزمین و شادابی حیات انسان‌ها، جانوران و گیاهان بیشتر مشخص شود این در حالیست که به گفته یک کارشناس جنگل سهم هر ایرانی از جنگل‌های کشور تنها ۰.۲ هکتار است.
جنگل‌های ایران که ۸.۸ درصد مساحت کشور را تشکیل می‌دهند و از نظر مدیریتی به دو گروه جنگل‌های شمال و جنگل‌های خارج از شمال تقسیم می‌شوند. جنگل‌های شمال به تمام ناحیه رویشی هیرکانی و خزری اطلاق می‌شود و جنگل‌های خارج از شمال نیز در چهار ناحیه رویشی دیگر قرار دارند.
جنگل‌های کشور شامل جنگل انبوه ۱۲.۴ درصد، جنگل نیمه انبوه ۲۴.۲ درصد، جنگل تنک ۵۶.۶ درصد، جنگل ماندابی ۰.۲ درصد و جنگل دست کاشت ۶.۶ درصد می‌شوند.
تراکم تاج پوشش در جنگل‌های خارج از شمال انبوه بیش از ۵۰ درصد، در جنگل‌های نیمه انبوه ۲۵ تا ۵۰ درصد و درجنگل‌های تنک ۵ تا ۲۵درصد است. تراکم تاج پوشش در جنگل‌های (شمال) انبوه بیش از ۷۰ درصد، در جنگل‌های نیمه انبوه ۴۰ تا ۷۰ درصد و درجنگل‌های تنک ۱۰ تا ۴۰ درصد است.
امسال روز جهانی جنگل‌ها با شعار «جنگل‌های سالم برای مردم سالم» برای ترویج و تشویق به حفظ سلامت جنگل‌ها به منظور برخورداری انسان‌ها از زندگی سالم و رابطه تنگاتنگ انسان و طبیعت تلاش می‌کند.
هادی کیادلیری - دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور- مصادف با روزجهانی جنگل‌ها با اشاره به شعار سال (جنگل‌های سالم برای انسان‌های سالم) تاکید می‌کند: اکوسیستم سالم باید توانایی ترمیم و برگشت‌پذیری به شرایط ماقبل تخریب خود را داشته باشد، اما جنگل‌ها و اکوسیستم‌های ایران دیگر توانایی لازم برای ترمیم و بازسازی خود و مقابله با چالش‌های موجود را ندارند چراکه با چالش‌ها و مشکلات اشباع شده‌اند و توانایی بازسازی خود را ندارند.
او درباره ارتباط انسان و طبیعت و اهمیت آن اظهار می‌کند: زندگی بشر در خلا جریان ندارد بلکه برای داشتن یک زندگی پایدار و سالم باید محیط زیست و اکوسیستم سالمی نیز داشته باشد.
کیادلیری بر اساس آمار‌های موجود از سال ۸۳ تا ۹۹ درباره کاهش سطح جنگل‌ها و سطح طبیعت در کشور می‌گوید: بر اساس آمار‌های دستگاه‌های متولی، سطح جنگل‌های کشور حدود ۱.۵ میلیون هکتار طی سالیان اخیر کاهش یافته است و این آمار‌ها مربوط به جنگل‌های طبیعی است و ربطی به جنگل‌های مصنوعی و کاشت انسان ندارد.
دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور درباره عوامل تاثیرگذار در تخریب جنگل‌ها و کاهش سطح آن‌ها اظهار می‌کند: یکی از نکاتی که می‌تواند نشان‌دهنده کاهش سطح جنگل‌های کشور باشد افزایش سطح کشاورزی، دیم و کاربری‌های مشابه است چراکه از سطح منابع طبیعی و مراتع کاسته و به این سطوح افزوده شده است. به‌طور مثال از سال ۸۳ تا ۹۹ حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی، دیم و باغ افزایش یافته است این در حالیست که به همین میزان از اراضی جنگل و مراتع کاسته شده که به معنای کاهش سطح جدی جنگل‌ها است.
وی می‌افزاید: این کاهش سطح با کاهش کیفیت جنگل‌ها نیز همراه است. عرصه‌های جنگلی به لحاظ کیفی درگیر مشکلاتی همچون خشکی‌های وسیع، آتش‌سوزی‌های گسترده و طغیان و آفات و بیماری همچنین ساخت و ساز است. از جمله موارد مخرب دیگر نیز می‌توان به کشاورزی در سطح یک میلیارد هکتاری اراضی زاگرس و حضور دام‌ها در زاگرس اشاره کرد که این دام‌ها می‌توانند روزانه چندین میلیارد نهال را از بین ببرند.
آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران
بر اساس این گزارش از عواملی که موجب تخریب این اکوسیستم می‌شود به تغییرات اقلیمی و مشکلات طبیعی و دخالت‌های انسانی می‌توان اشاره کرد که حتی موجب وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها می‌شود. شدت، حدت و وسعت آتش‌سوزی‌ها طی سال‌های اخیر در جنگل‌ها و مراتع زاگرس نیز نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده و ترمیم آتش‌سوزی‌هایی با این شدت در جنگل‌هایی مانند زاگرس که خود به دلایل مختلف مانند کشاورزی، دامداری بیش از حد ظرفیت و از دست رفتن توانایی زادآوری آسیب پذیر شده بسیار دشوار است.
جنگل‌های زاگرس با توجه به زادآوری محدود و پایین، جزو جنگل‌های حفاظتی و حمایتی هستند. آتش‌سوزی در بسیاری از مناطق جنگلی به‌ویژه در مناطق زاگرسی حتی اگر سطحی باشد و به درختان کمتر آسیب وارد کند، تمام نهال‌ها، پوشش گیاهی و موجودات جانوری در آن منطقه را از بین می‌برد که نابودی آن‌ها کل اکوسیستم را دچار فرو‍‍پاشی می‌کند.
آفت به جان جنگل‌های ایران
یکی از مشکلاتی که جنگل‌های ایران به‌ویژه در زاگرس با آن دست و پنجه نرم می‌کند، «آفت» است. رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد با تاکید بر اینکه آمار‌ها به به‌روزرسانی از سوی دستگاه‌های متولی نیاز دارند، ادامه می‌دهد: ردپای آفات در تمام نقاط جنگل‌ها مشهود است و فرایند اکولوژیک به درستی اتفاق نمی‌افتد. تنوع زیستی به عنوان یکی از معیار‌های پایداری و سلامت، در حال افول است و تمامی این موارد نشانه‌دهنده این است که ۴۲ درصد از جنگل‌های ایران رو به افول هستند.
کیادلیری با تاکید براینکه بر اساس شاخص‌ها، جنگل‌های ایران در شرایط سالمی قرار ندارند، می‌گوید: در حال حاضر مشکلات بسیار زیادی برای مدیریت جنگل‌ها وجود دارد چراکه قبل از تخریب‌ها جنگل‌ها تنها بحث حفاظت از آن‌ها مطرح بود، اما پس از تخریب جنگل‌ها موضوع سالم‌سازی آن‌ها اهمیت دارد این در حالیست که تامین هزینه و مدیریت به منظور سالم‌سازی آن‌ها بسیار کار دشوارتری است.
دبیر سابق مجمع کنوانسیون تنوع زیستی کشور با تاکید براینکه جمعیت برخی از گونه‌های جانوری که در ساخت و حفاظت اکوسیستم‌ها و زادآوری و حیات جانوران دیگر نقش دارند کاهش یافته است، می‌گوید: در غرب کشور برخی از گونه‌های جانوری تنوع زیستی ایجاد می‌کردند که جمعیت آن‌ها کاسته شده است و در مقابل گونه‌هایی نیز که برای اکولوژیک جنگل‌ها حکم هشدار و خطر دارند افزایش یافته‌اند بنابراین باید برای حفاظت و بازگردانی جنگل‌ها به‌طور جدی تلاش شود.
لزوم برخورداری از نگاه صحیح به اکوسیستم‌های جنگلی
بر اساس این گزارش به طور کلی اکوسیستم به انسان خدمات زیادی ارائه می‌دهد که این خدمات به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم، تقسیم می‌شود. خدمات مستقیم در اکوسیستم به وسیله موارد اقتصادی و با پیدا کردن مواد اولیه خام و فروش آن و خدمات غیرمستقیم بیشتر به‌صورت غیرقابل مشاهده وغیرقابل محاسبه به انسان ارائه می‌شود.
جنگل‌ها و اکوسیستم‌ها از خاک و آب و هوا محافظت می‌کنند و موجب ابجاد تنوع زیستی می‌شوند. تنوع زیستی کلید پایداری یک سرزمین است. اکوسیستم‌ها برای مردم شغل و درآمد ایجاد می‌کنند و مکانی برای تفرج و تفریح آنان هستند بنابراین برای یک کشور بسیار با ارزش محسوب می‌شوند.
کیادلیری به خدماتی که اکوسیستم‌ها ارائه می‌دهند اشاره می‌کند و می‌گوید: نتیجه مطلوب در زمینه حفاظت و بازگردانی جنگل‌ها زمانی حاصل می‌شود که بهترین و درست‌ترین تصمیم‌ها با مدیریت مناسب همراه باشد که برای رسیدن به این موضوع باید نگاه دولت و مردم به این مسئله جدی‌تر باشد، اما متاسفانه نگاه به طبیعت به‌گونه‌ای است که آن را منبعی رایگان می‌دانیم و به هر نحوی از آن بهره‌برداری کنیم.
لزوم محافظت از منابع طبیعی
رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد تاکید می‌کند: ایران همچون کشور‌های دیگر یک سرمایه ملی با منابع طبیعی و منابع پایه دارد که خدماتی را به ما ارائه می‌دهد و اگر الزام محافظت از این منابع طبیعی و منابع پایه را درک کنیم، این خدمات دائمی و پایدار خواهد بود.
وی ادامه می‌دهد: قوانینی که وضع می‌کنیم باید به‌شدت در راستای حفاظت از منابع پایه و پایدار کردن خدمات آن‌ها باشد تا از دست نروند. مسائل بسیار زیادی در کشور‌های در حال توسعه وجود دارد که موجب تخریب اکوسیستم‌ها و جنگل‌ها می‌شود. یکی از موارد مهم تاثیرگذار در تخریب اکوسیستم‌ها، کم‌توجهی به تخریب‌ها و خساراتی است که به آن‌ها وارد می‌شود در حالی که باید هزینه زیست محیطی این تخریب‌های دائمی در بلندمدت محاسبه شود.
به گفته کیادلیری، تخریب جنگل‌ها فقط مختص کشور ما نیست و در تمام دنیا در اشکال مختلف وجود دارد و به همین دلیل است که در تمام دنیا به این مسئله به عنوان یک مشکل مشترک توجه می‌شود، اما تخریب اکوسیستم‌ها برای کشور‌هایی همچون ایران که خشک و نیمه خشک هستند بسیار جدی است. درست است که تخریب در تمام جنگل‌های دنیا وجود دارد، اما برخی روش‌های توسعه در این کشور‌ها اشتباه است و این موارد وضعیت را حساس‌تر و جدی‌تر کرده است.
سهم هر ایرانی از جنگل‌های کشور تنها ۰.۲ هکتار
وی درباره این که برای هرفرد چند مترمربع سرانه سبز و جنگل وجود دارد می‌گوید: آمار‌های چندان دقیقی وجود ندارد و سازمان‌های متولی باید آمار دقیقی از میزان سرانه فضای سبز و سهم هر فرد از جنگل‌ها ارائه دهند، اما به‌طور کلی می‌توان گفت که سهم هر فرد از جنگل‌ها تنها ۰.۲ هکتار است و نسبت به سرانه جهانی بسیار کم است. ما به‌طور کلی یک چهارم سرانه جهانی، جنگل داریم.
کیادلیری در پایان ضمن اشاره به کمبود سرانه جنگل‌ها و فضای سبز کشور تصریح می‌کند: شاید سطح جنگل‌های ایران کم باشد، اما به علت قدمت زیاد بسیار ارزشمند و دارای ارزش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بالایی هستند و به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی ایران پس از بررسی در چهل‌وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو، در تاریخ ۱۰ جولای ۲۰۱۹ (مصادف با ۱۹ تیرماه ۱۳۹۸) با شماره ۱۵۸۴ در فهرست جهانی به ثبت رسیدند. این اهمیت مسئولیت ما را بیشتر می‌کند تا از آن‌ها حفاظت کنیم.
