در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، زلزله مرگبار در جنوب این کشور همه چیز را تحت تاثیر خود قرار داده؛ کارشناسان معتقدند که اگر اردوغان بتواند این بحران را به خوبی مدیریت کند، می‌تواند جایگاه خود را قوام بخشد، اما در صورت شکست ممکن است به سرنوشت اجویت دچار شود.
دیدارنیوز: تنها سه ماه مانده به بزرگترین محک کارنامه سیاسی اردوغان، زلزله فاجعه‌آمیز ۷/۸ ریشتری ترکیه و سوریه را تکان داد و بیش از ۲۰ هزار نفر را کشت.
مردم ترکیه در روز ۱۴ ماه می (۲۴ اردیبهشت) در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی به پای صندوق‌های رای خواهند رفت. نظرسنجی‌های پیش از زلزله حاکی از رقابت سخت رجب طیب اردوغان بود که از سال ۲۰۰۳ بر راس دولت ترکیه نشسته است.
حتی پیش از بامداد دوشنبه و قبل از وقوع این فاجعه مرگبار، اردوغان با بحران‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کرد.
رویکرد نامتعارف او به اقتصاد باعث به وجود آمدن تورمی تصاعدی شد که قیمت‌ها را تا ۸۵ درصد در سال گذشته افزایش داد.
هم‌زمان دولت او با اتهاماتی همچون زد و بند، فساد و از هم گسیختگی و دستپاچگی در مقابله با بلایای طبیعی مانند آتش‌سوزی جنگل‌ها در سال ۲۰۲۱ مواجه است.
به نظر می‌رسد اردوغان با درک این چالش‌ها به میدان نبرد آمده است. او تنها ساعاتی پس از زمین لرزه، طی یک کنفرانس مطبوعاتی در آنکارا عنان امور را در دست گرفت.
اردوغان در روز چهارشنبه، در شهر قهرمان مرعش که نزدیکی مرکز زلزله بود، پیش از سفر به هاتای، جایی که بیشترین آمار مرگ و میر بر اثر زلزله را به خود دید، زنی گریان و آسیب دیده بر اثر زلزله را در آغوش گرفت.
او حتی در سفر به هاتای به رغم تصدیق به وجود کاستی‌ها در امداد رسانی توسط دولتش، آمادگی برای چنین فاجعه‌ای را غیرممکن دانست.
آشفتگی در مدیریت زلزله ۱۹۹۹، رمز پیروزی عدالت و توسعه
بدون شک اردوغان از یاد نبرده است که زلزله بزرگ سال ۱۹۹۹ ترکیه بود که باعث شد حزب او با وعده ساختن حکومتی بهتر در سال ۲۰۰۲ به پیروزی برسد.
بولنت اجویت، نخست وزیر وقت ترکیه به دلیل بی‌نظمی در امداد رسانی به بازماندگان زلزله سال ۱۹۹۹ مورد انتقاد شدید قرار گرفته بود.
در پی زلزله روز دوشنبه، آنکارا به سرعت وضعیت اضطراری سطح چهار را اعلام کرد و خواستار امداد‌های بین‌المللی شد. پس از آن به سرعت از کمک‌های بین‌المللی از جانب ده‌ها کشور، حتی رقبای منطقه‌ای به سوی ترکیه سرازیر شد.
کارشناسان معتقدند که اگر اردوغان بتواند این بحران را به خوبی مدیریت کند، می‌تواند جایگاه خود را قوام بخشد، اما در صورت شکست ممکن است به سرنوشت اجویت دچار شود.
ولفانگو پیکولی، کارشناس موسسه مشاور ریسک سیاسی تنئو مستقر در لندن می‌گوید: «یک واکنش موثر در موقعیت بحران می‌تواند با ایجاد همبستگی ملی به رهبری اردوغان، جایگاه حزب عدالت و توسعه و رهبری آن را تقویت کند. با این‌حال بزرگی مقیاس زلزله که شامل ده استان جنوبی ترکیه می‌شود، چالش بزرگی برای دولت تحت رهبری او خواهد بود.»
اگرچه اردوغان پیشتر در مدیریت بحران ناشی از بلایای طبیعی آشکارا وارد عمل نمی‌شد، اما این‌بار به میانه میدان آمده و خود آستین بالا زده است.
امره کالیسکان، محقق مرکز سیاست خارجی مستقر در بریتانیا می‌گوید: «اگر اقدامات دولت در پاسخ به زلزله موفقیت‌آمیز نباشد، ممکن است اردوغان در انتخابات ماه می‌شکست بخورد.»
تضعیف نهاد‌های دولتی
استیصال در جنوب کشور در حال افزایش است. بسیاری از خانواده‌های بی بضاعت دولت را به خاطر ناکامی در نجات جان عزیزانشان نکوهش می‌کنند.
برخی دیگر نیز یک شبانه روز در انتظاز نیرو‌های امدادی دولتی بودند تا برایشان سرپناه و غذا تدارک ببینند.
گنول تول، تحلیلگری که در زمان زلزله در ترکیه حضور داشت و برخی بستگانش را در این فاجعه از دست داد با ذکر این که خشم مردم در هاتای، استانی که در این زلزله بیشترین آسیب را دیده، بسیار ملموس است، می‌گوید: «نمی‌توانم تصور کنم او (اردوغان) تحت تاثیر این سطح از استیصال قرار نگرفته باشد. من این خشم را لمس کردم. اطمینان دارم که او را هم متاثر کرده است.»
خانم تول همچنین یادآور می‌شود که نهاد‌های جامعه مدنی در سال ۱۹۹۹ برای کمک به قربانیان زلزله به صورت خستگی‌ناپذیری فعالیت می‌کردند.
امروزه شمار این سازمان‌ها تقلیل یافته است، زیرا اردوغان در پی کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ بسیاری از آن‌ها را سرکوب کرد.
خانم تول همچنین می‌گوید: «بیست سال پس از فاجعه سال ۱۹۹۹ ما در جایگاه بهتری قرار نداریم. اردوغان نه تنها دولت را بلکه جامعه مدنی را هم تضعیف کرده است.»
رسانه‌های حمایت‌گر
کارشناسان می‌گویند که اردوغان با هیچ انتقادی از طریق رسانه‌های جریان اصلی مواجه نیست. همین برای او برتری رقابتی فراهم می‌کند.
برخی از شبکه‌های خبری در پی فروریختن ساختمان‌هایی که تنها شش ماه تا یک سال از عمرشان گذشته بود، گزارش‌های اندکی درباره ساخت وساز‌های ضعیف منتشر کرده‌اند.
اگرچه پس از فاجعه سال ۱۹۹۹ دولت با وضع قوانین نوین ساخت و ساز سعی کرده است از دوام ساختمان‌ها در مقابل زلزله اطمینان حاصل کند، مخالفان بر این باورند که شمار بالای جان‌باختگان تنها به دلیل رخ دادن فاجعه‌ای طبیعی نیست بلکه این مرگ و میر پر تعداد نتیجه ساخت و ساز ضعیف و قوانین ناکارآمد است.
در سال ۱۹۹۹ تنها چند روز پس از فاجعه، رسانه‌ها به شدت از عملکرد دولت انتقاد کردند، اما این‌بار خبری از این گونه واکنش‌ها نبود.
آدلین ون هوته، مشاور ارشد واحد اطلاعات اکونومیست در اروپا می‌گوید: «شمار بالای رسانه‌های داخلی حامی دولت به معنای کنترل روایت و بهره‌برداری از موقعیت توسط اردوغان است.»
