یکی از ملتهب‌ترین بازار‌های فعلی در ایران، بازار داد و ستد خودرو است و هر روز ماجرا‌های عجیبی در آن اتفاق می‌افتد. با این حال یک کانال فروش متفاوت و جدید نیز به وجود آمده که درباره آن بحث فراوانی است.
دیدارنیوز ـ سرویس اقتصادی: اول بار، حوالی پاییز سال ۱۳۹۶ بود که بورس کالای ایران در اعلامیه‌ای از فروش کیا سراتو مونتاژی خبر داد و در حالی که تب بورسی شدن بیشتر بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی را فرا گرفته بود، فروش اتومبیل در این نمایشگاه متفاوت و نامأنوس، بسیار عجیب به نظر می‌رسید.
بازار خودرو در آن روز‌ها تفاوت بسیاری با امروز داشت و سایه رکود بر آن سایه انداخته بود و برخی به دلیل آنکه قیمت خودرو‌های ساخت داخل را گران می‌پنداشتند کمپین «نه به خرید خودرو داخلی» را به راه انداختند. بر همین مبنا، فروش کیا سراتو در بورس کالا چندان توفیقی کسب نکرد. طرح اولیه در ظاهر شکست خورده بود.
اما بعد از ۵ سال، بازار خودرو در ایران چنان تغییر و تحولاتی را به خود دید که حالا تصور اولیه مبنی بر فروش خودرو در بورس نیز کاملا تغییر یافته است. با تغییر اساسی در مختصات تولید و فروش خودرو و اعمال تحریم بر صنعت خودروسازی ایران و نهایتا لغو واردات در این مدت، حالا بازار داد و ستد خودرو شکل و شمایل دیگری به خود گرفته و ظاهرا ایده‌های قدیمی پاسخگوی بازار تشنه و تورمی نیست.
در پی کاهش تولید خودرو در سال ۱۳۹۷ و پس از آن تولید ناقص برخی از مدل‌ها، نسبت عرضه و تقاضا نیز دچار تلاطم شد و وارد شدن شورای رقابت به میدان و قیمت‌گذاری دستوری نیز هرگز نتوانست آرامش را به بازار خودرو برگرداند. اینچنین شد که بازار خودرو در سال ۱۴۰۰ ناگهان شروع به تورم شدید کرد و در سال ۱۴۰۱ نیز با سرعت بیشتری به ورطه دلالی و گرانی افتاد.
رابطه بین تولیدکننده و بازار به یک ارتباط ناسالم و نامتعارف بدل شد و حتی شمار زیادی از مصرف‌کنندگان دیروز نیز سعی کردند به دلالی در بازار روی بیاورند، در حالی که دلالان بزرگ نیز با سرعت زیاد به نقدینگی خود افزودند و راه‌های نفوذ به سیستم فروش الکترونیکی را هم پیدا کردند.
در هفته‌های اخیر و در پی ناکارآمد بودن روش‌های فروش و قیمت‌گذاری دستوری، دوباره بحث فروش خودرو در بورس کالا به میان آمد و بر خلاف ۵ سال قبل با شتاب اولیه بیشتری نیز وارد میدان شد. در نابسامانی مطلق بازار خودرو، فروش اتومبیل با این شیوه جدید و متفاوت آن هم از سوی خودروسازان باعث شد فضای جدیدی برای مصرف‌کننده باز شود و در عین حال تولیدکننده نیز بتواند به فاصله نزدیک‌تری به قیمت بازار محصول خود را به فروش برساند و از محل درآمد‌های بیشتر، سر و سامانی به سیستم تولید و مواد اولیه بدهد.
نخستین ویژگی فروش خودرو در بورس کالا، مواجهه مستقیم مصرف‌کننده با خودروساز است در حالی که شیوه داد و ستد نیز از کانال بورسی است و دلالی در آن تا حد زیادی بی‌معنا می‌شود. گر چه شیوه مزایده‌ای فروش مورد انتقاد برخی قرار گرفته، اما واقعیت ماجرا این است که خودروسازان در پی فروش با قیمت دستوری از سوی دولت، دچار ضرر و انباشت بیشتر بدهی می‌شدند آن هم در شرایطی که هنوز حجم تولید به ارقام بالای میلیون نرسیده و خواه ناخواه امکان کاهش قیمت بر اثر کاهش هزینه‌های سربار نیز منتفی بوده است.
بدون شک فروش خودرو از طریق بورس کالا در بازار نابسامان فعلی خالی از اشکال و نقد نیست، اما هر چه باشد به دلیل شفافیت نسبی در بازار‌های بورسی، دستکم مسیر فروش و خریدار نیز قابل پیگیری است و طبیعتا اخلالگران در جریان تولید و فروش نیز تمایلی به حضور در این بازار نخواهند داشت، همان‌هایی که در چند ماه گذشته بعضا به اندازه قیمت اولیه خودرو سود سرشار کسب کرده‌اند
خریداران عادی خودرو که راهی به بازار دست اول خودرو نداشتند در این شیوه می‌توانند محصول مورد نظر خود را به قیمتی پایین‌تر از بازار تهیه کنند و همین اتفاق نیز اتفاقا باعث شده که روند افزایشی قیمت برای برخی خودرو‌های رُند بازار متوقف شود و حتی برخی مدل‌ها نیز با کاهش قیمت روبرو شده‌اند.
مزیت دیگر این شیوه فروش نیز هدایت نقدینگی بسیار زیاد موجود در کشور به سمت تولیدکنندگان است، نکته‌ای که در بازار سیاه خودرو شکل دیگری پیدا می‌کرد و موجب تورم می‌شد. به هر حال مردم عادی به هر اندازه‌ای که اندوخته مالی دارند در تلاشند آن را از حالت ریال خارج کرده و به کالا تبدیل کنند تا ارزش آن کاهش پیدا نکند و بازار خودرو در چند ماه اخیر به همین دلایل با تقاضای بسیار زیاد، اما کاذب مواجه شد تا از یک کالای مصرفی به یک کالای صرفا سرمایه‌ای بدل شود.
در عین حال با وجود این محاسن ممکن است عوامل مخل اقتصادی که بازار سیاه حیاط خلوت آنهاست احتمالا راه‌هایی برای نفوذ بر بازار بورس کالا را نیز جست‌و‌جو خواهند کرد و لازم است سیستم‌های نظارتی مراقبت بیشتری داشته باشند تا دلالان و حتی خودروسازان نیز این بازار نسبتا امن و کارراه‌انداز را دچار خدشه نکنند و اعتماد به وجود آمده را از بین نبرند. فروش خودرو در بورس کالا در حال توسعه است.
