در شرایطی که ایران به روسیه نزدیک‌تر شده و به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهد، دولت بایدن تحریم‌های جدیدی علیه تهران اِعمال و از معترضان ایرانی اعلام حمایت کرده است.
دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: نیویورک تایمز
نویسنده: دیوید سَنگِر
مترجم: حمید رضا بابایی
در روز‌های اخیر ایران به بازرسان بین المللی اعلام کرده که درنظر دارد در عمق مناطق کوهستانی که بمب‌باران کردن آن دشوار است، تولید سوخت هسته‌ای را در سطحی نزدیک به بمب اتمی آغاز کند. تهران همچنین می‌گوید قصد دارد تولید سوخت هسته‌ای خود را در منطقه‌ای که بار‌ها هدف اقدامات خرابکارانه اسرائیل و آمریکا بوده است، گسترش دهد.
نیرو‌های ایرانی با معترضان ضددولتی مقابله می‌کنند؛ ایران پهپاد‌هایی در اختیار روسیه قرار داده است تا در جنگ اوکراین استفاده شود؛ و برخی نهاد‌های اطلاعاتی غربی می‌گویند تهران احتمالا درحال مذاکره با مسکو است تا برای روسیه که زرادخانه هایش ته کشیده، موشک تولید کند. آمریکا هفته گذشته بار دیگر ایران را متهم کرد که برای حمله به (مقر نیرو‌های تروریست در) مناطق کردنشین شمال عراق، تمامیت ارضی این کشور را نقض کرده است.
دوره‌ای جدید از تقابل مستقیم آمریکا با ایران، به ناگاه آغاز شده است. حوادث ناگوارتر نظیر تهاجم روسیه به اوکراین و رقابت رو به فزونی میان آمریکا و چین، سبب شده بود ظهور این دوره از تقابل چندان به چشم نیاید و در همین حال مذاکرات هسته‌ای با ایران ۱۸ ماه بدون نتیجه به درازا کشیده است.
اکنون امید‌های رئیس جمهور بایدن برای ورود مجدد آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران برباد رفته است. توافقی که در سال ۲۰۱۵ منعقد شد و دونالد ترامپ در ۲۰۱۸ از آن خارج شد.
مذاکرات هسته‌ای با ایران در سپتامبر گذشته متوقف شد و بایدن هم در هفته‌های اخیر تحریم‌های جدیدی علیه ایران اِعمال و از معترضان ایرانی اعلام حمایت کرده است.
به گفته بسیاری از مقامات دولتی، در نشست‌های شورای امنیت ملی آمریکا درباره ایران، چندان به راهبرد مذاکره اهمیت داده نمی‌شود و بیشتر بر راهکار‌های تضعیف برنامه‌های هسته‌ای ایران و تامین ابزار‌های اطلاع رسانی برای معترضان ایرانی و همچنین اختلال در زنجیره ارسال سلاح به روسیه تمرکز می‌شود.
جان کِربی، سخنگوی شورای امنیت ملی ماه گذشته به صدای آمریکا گفت: "درباره توافق هسته‌ای ایران، اکنون هیچ گونه دیپلماسی وجود ندارد. ما به بن بست رسیده ایم و بر این مسئله تمرکز نمی‌کنیم. "
هنری رُم عضو ارشد موسسه واشنگتن در امور خاور نزدیک می‌گوید: «شدت تهدید فراتر از چیزی است که مقامات پنتاگون را نگران کرده است: انتقال فعالیت‌های نگران کننده غنی سازی به تاسیسات زیرزمینی به نام فُردو که یک دهه گذشته ساخته شد.»
آقای رُم می‌گوید: «تصور کنید در ژانویه ۲۰۲۱ به دولت بعدی آمریکا اعلام شود که ایران تا دو سال بعد، در فردو مشغول غنی‌سازی اورانیوم در سطح نزدیک به بمب اتمی خواهد بود، درحال استقرار تعداد زیادی از پیشرفته‌ترین سانتریفوژهایش بوده، نظارت‌های بین‌المللی بسیار محدودی را پذیرفته، در حال انباشت اورانیوم بسیار غنی شده برای تولید چندین بمب بوده، و تلاش‌های دیپلماتیک را نخواهد پذیرفت. این مسئله تنها بدترین سناریوی ممکن نیست، بلکه بسیار به آن نزدیک است. "
مقامات آمریکایی تا همین تابستان گذشته همچنان امیدوار بودند که توافق هسته‌ای احیاء خواهد شد. توافق حاصل از مذاکرات ایران و اروپا تقریبا نهایی شده بود. نمایندگان دولت بایدن – که ایرانی‌ها از مذاکره مستقیم با آن‌ها خودداری کردند – رئوس توافق را تایید کرده و منتظر تایید نهایی رهبران ایران بودند، ولی چنین چیزی هرگز رخ نداد.
ارزیابی مقامات اطلاعاتی آمریکایی حاکی است، احیاء برجام نزد محافظه کاران ایرانی و سپاه پاسداران به همان اندازه ناخوشایند است که بسیاری از منتقدان آمریکایی برجام، با آن مخالفند.
ایرانی‌ها در تلاشی نافرجام، به دنبال آن بودند که آمریکا تعهد دهد هرگز بار دیگر به صورت یک جانبه از توافق خارج نخواهد شد. آن‌ها می‌دانستند که اگر بار دیگر توافقی حاصل شود، بیشترین بخش سوخت هسته‌ای که ایران در پاسخ به تصمیم ترامپ انباشته بود، باید از این کشور خارج شود.
سپس اعتراضات خیابانی آغاز شد و پس از آن توافق با روسیه که اساسا ایران را همراه با بلاروس در جبهه‌ای قرار داد که از تهاجم روسیه به اوکراین حمایت می‌کند.
رابرت مالی نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در مذاکرات با ایران روز سه شنبه گفت: «رژیم به سراغ انتخاب‌هایی رفته است که آن را هم از مردم ایران و نیز بخش اعظم جامعه جهانی از جمله اروپا جدا می‌کند، کشور‌هایی که سال‌های فراوان از دوران ریاست جمهوری ترامپ را وقف احیاء برجام کردند.»
آقای مالی معمولا نسبت به راه حل دیپلماتیک خوش‌بین‌تر بوده، اما دیدگاهش آشکارا تغییر کرده و می‌گوید: «ایران به توافقی که در دسترس بود، پشت کرده است. " وی می‌گوید زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی خواستار اطلاعات و بازدید‌های بیشتر از مکان‌هایی شده بود که در آن‌ها مواد هسته‌ای یافت شد، دولت ایران از "تعامل بازماند. " پس از آنکه آِژانس قطعنامه‌ای صادر و همکاری نکردن ایران را محکوم کرد، تهران برنامه‌های خود را برای تولیدات بیشتر هسته‌ای اعلام کرد.
مالی می‌گوید: «نتیجه اینها، یک سری چرخه‌های شرارت بار بوده است. مقابله با معترضان به تشدید اعتراضات منجر خواهد شد. اعتراضات نیز سرکوب بیشتر را در پی دارد. اتحاد با روسیه، ایران را بیشتر منزوی می‌کند و همین امر سبب می‌شود اتحاد خود را (با مسکو) تقویت کند، زیرا شریک دیگری ندارد.»
بیشترین نگرانی اسرائیل و بسیاری مقامات در آمریکا زمانی ایجاد شد که ایران اعلام کرد غنی سازی ۶۰ درصد اورانیوم را در فردو آغاز می‌کند. به دنبال حملات مکرر فیزیکی و سایبری به سایت هسته‌ای نظنز، ایران تاسیسات فوردو را داخل کوه و در یک پایگاه نظامی ساخت.
در مدت مذاکرات هسته‌ای از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، دولت اوباما تلاش کرد تاسیسات فردو را تعطیل کند. وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد هسته‌ای آمریکا که اکنون معاون وزیر خارجه آمریکا است، در آن زمان گفته بود ناتوانی در تعطیل کردن فردو از موارد بسیار مهم دلسردی وی بوده است- گرچه برجام صراحتا ایران را از فعالیت‌های هسته‌ای که اخیرا صحبت از آن کرده، منع می‌کند.
اکنون سوال این است که آیا دولت تندروتری که قرار است بنیامین نتانیاهو در اسرائیل تشکیل دهد، به دنبال حمله نظامی به این تاسیسات خواهد بود، سایتی که نابود کردن آن با جز با بمب‌های بسیار عظیم پناه کوب (سنگرشکن) میسر نیست. هم آمریکا و هم اسرائیل می‌دانند که چگونه باید حمله کنند و نتانیاهو آخرین بار که نخست وزیر اسرائیل بود، نزدیک بود که دستور چنین حمله‌ای را صادر کند.
ارزیابی دولت آمریکا نشان می‌دهد ایران اکنون آنقدر پیشرفت کرده که قادر است در مدت چند هفته سوخت لازم را برای تولید یک بمب اتمی گردآوری کند – بر اساس برجام، این مدت زمان به صورت هشدار و بیش از یک سال بود. اما غرب همچنان فرصت دارد: مقامات اطلاعاتی سیا و اسرائیل می‌گویند، تبدیل سوخت به سلاحی کارآمد که مناسب کارگذاشتن به روی موشک باشد، دو سال طول می‌کشد. در همین حال، آمریکا به تازگی در ارزیابی‌های خود اعلام کرد هیچ مدرکی ندارد که نشان دهد پروژه تولید بمب در جریان است.
اما این ارزیابیِ اطلاعاتیِ نسبتا دقیق درخصوص برنامه‌های موشکی و هسته‌ای در شرایطی مطرح شده که بازرسی از سایت‌های هسته‌ای ایران محدود شده و دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز خاموش شده‌اند و شکاف شدید اطلاعاتی هم می‌تواند تشخیص کاربری سوخت هسته‌ای را دشوار کند. بسیاری از کارشناسان خاطرنشان کرده‌اند که ایران در حال تولید تعداد زیادی موشکی کروز است که می‌تواند بسیاری از موانع تولید سلاح را رفع کند.
پیچیدگی‌های دیگری هم وجود دارند. ارسال پهپاد‌های ایرانی به روسیه به عاملی مهم در جنگ تبدیل شده و اگر این همکاری در عرصه موشکی نیز گسترش یابد، آمریکا و اوکراین به دنبال راه‌هایی برای اختلال در روند انتقال تسلیحات خواهند بود – گرچه تاکنون مسئله انتقال موشک از ایران به روسیه تایید نشده است. البته این مساله نیز خطر تشدید درگیری‌ها را درپی خواهد داشت، زیرا روسیه تاکنون تمایلی برای حمله به محموله‌های تسلیحاتی غرب به اوکراین نداشته است.
بایدن برای اعلام حمایت از معترضین ضد دولتی در ایران، شفاف‌تر از باراک اوباما بوده که در اوایل ریاست جمهوری خود، شاهد تظاهرات مشابه بود. بسیاری از دستیاران بایدن که در دولت اوباما نیز حضور داشتند، می‌گویند در این خصوص بسیار محتاطانه عمل کرده‌اند، زیرا نگران بودند که معترضین را وابسته به سیا معرفی و وجهه‌شان را مخدوش کنند.
اما در این شرایط، این سوال مطرح می‌شود که آمریکا چگونه می‌تواند فراتر از حمایت‌های لفظی و اخلاقی، از معترضین پشتیبانی کند و این که آیا بایدن این خطر را خواهد کرد تا مخفیانه به آن‌ها کمک کند؟ - به ویژه با توجه به تاریخ طولانی دخالت سیا در امور سیاسی ایران در دهه ۱۹۵۰. در شرایطی که اکثر آمریکایی‌ها آن حوادث تاریخی را فراموش کرده‌اند، این مطالب با جزییات به جوانان ایرانی آموزش داده می‌شود.
بسیاری مسایل احتمالا به این بستگی خواهد داشت که آیا بایدن و دستیارانش نسبت به زمانی که وارد کاخ سفید شده بودند، ایران را خطری بزرگ‌تر تلقی کنند یا خیر.
آقای رُم می‌گوید: «دولت آمریکا پیش از این می‌گفت درنظر دارد برنامه هسته‌ای ایران را بسیار محدود کند و من تصور می‌کنم این مسئله نشان می‌دهد که آن‌ها می‌خواستند پس از توافق هسته‌ای، رسیدگی به چالش ناشی از ایران را به تاخیر بیندازند...»
