تولید ناقص خودرو، چرا و چگونه تمام شد؟

دیدارنیوز ـ آرش راهبر: یکی از معضلات و گرفتاری‌های بزرگ صنعت خودرو ایران در دهه‌های اخیر، مسئله تولید ناقص و با کسری برخی از خودروها و نرسیدن به مرحله فروش یا تحویل بوده است. تلنبار شدن خودروهای ناقص در دپوهای متفاوت خودروسازان علاوه بر زیان‌های مالی گسترده، موجب پیش‌فرض‌های متفاوت در ذهن مصرف‌کنندگان و ایجاد حس بی‌اعتمادی به مشتریان شده و تاثیرات منفی اقتصادی فراوان نیز شده است.

امسال و در پی یک برنامه‌ریزی دقیق و زمان‌بندی مناسب، دو خودروساز بزرگ کشور تلاش کردند با امضای یک میثاق‌نامه، به تدریج این فرهنگ غلط و رویه پرضرر را به صفر برسانند و در عرض چند ماه این اتفاق افتاد و نهایتا تمام خودروهای وامانده و ناقص در انبارها نیز کامل شدند .

عصر دوشنبه در ساپکو که نهاد اصلی تأمین کننده قطعه برای ایران خودرو است، نشستی به نام «تبیین فرصت‌های اقتصادی عبور مستقیم تولید در صنعت خودرو» برگزار شد که هدف اصلی آن بررسی و شرایط به وجود آمدن این دستاورد مهم و بزرگ بود. در اثنای این برنامه البته مشخص شد که چه عوامل پرشمار و مهم دیگری نیز وجود دارند که بر شدت و ضعف تولید در صنعت خودرو تاثیرگذارند و شاید مخاطب عمومی این صنعت هیچ چیز از آنها نداند.

خطیبی: هیچ وقت تیراژ تولید خودرو در ایران مثل امروز نبوده است

مدیر عامل ایران خودرو به عنوان نخستین سخنران پشت تربیون رفت تا درباره این نشست صحبت کند. دکتر مهدی خطیبی گفت: «تولید کامل خودرو اقدامی است که باید از قبل تحریم ها انجام می شد، اما اکنون در شرایط سخت اقتصادی ناشی از تحریم ها اجرایی شده است؛ تولید برخط، خیر مطلق و تولید ناقص شر خبیثه‌ای بود که باید متوقف می‌شد.»

مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو با بیان این که از اردیبهشت ماه امسال تولید کامل خودرو در این گروه صنعتی محقق شده و با تداوم این روند اکنون ثبات در تولید خودروهای ساخت داخل را شاهد هستیم، گفت: «تولید مستقیم خودرو در شرایطی محقق شده که اکنون تنها کمتر از پنج درصد محصولات ایران خودرو به صورت مونتاژی تولید می شود و بیش از ۹۵ درصد از تولیدات این شرکت داخلی سازی شده است. از ابتدای سال تا امروز ۲۱ آذر ماه تیراژ تولید این گروه صنعتی ۱۳۳ هزار دستگاه نسبت به مدت مشابه قبل افزایش داشته و در نظر داریم تا تیراژ تولید در فصل زمستان از فصل پاییز نیز پیشی گیرد.»

خطیبی با اشاره به این که اکنون علاوه بر افزایش تیراژ تولید شاهد ثبات نسبی و تولید کامل صددرصدی هستیم، افزود: «از نظر اقتصادی، تولید کامل بیش از دو هزار میلیارد تومان برای ایران خودرو دستاورد داشته است، همچنین شاهد بهبود کیفیت و کاهش بیش از ۲۵ درصدی نمره منفی محصولات تولیدی ایران خودرو هستیم.»

وی با بیان این که اکنون گلوگاه‌های تولید شناسایی شده و مقدمات رشد و توسعه صنعت خودرو در کشور فراهم شده است، افزود: «گرچه تولید عبور مستقیم خوب و نیاز صنعت خودرو است، اما باید در شبکه تامین نیز شاهد افزایش ظرفیت باشیم و انبارش مواد اولیه و قطعات کامل شود که هنوز به این مهم نرسیده‌ایم، اکنون به طور روزانه و حتی ساعتی قطعات تامین می شود و یکی از دلایل کاهش تیراژ تولید امشب نیز تاخیر در ورود رینگ از نی‌ریز بوده است.»

مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو با اشاره به برخی شائبه ها در مورد هزینه- فایده تولید مستقیم گفت:« برخی ایراد گرفتند که تولید مستقیم موجب افزایش هزینه تمام شده و کاهش تیراژ تولید می شود و مثلا ناگزیر هستیم تا چیپ‌ست ۲۰ یورویی را به قیمت ۳۰ یورو خریداری کنیم، اما بررسی‌های ما نشان داده که چنین موضوعی صحت ندارد و اگر هم در برخی موارد هزینه تامین قطعات بیش‌تر شده با بهبود کیفیت و تولید کامل خودرو، این هزینه‌ها به شدت کاهش یافته است.»

خطیبی با تاکید بر این که تولید کامل خودرو، کاری است که باید از قبل تحریم ها انجام می شده، اما اکنون در شرایط سخت اقتصادی ناشی از تحریم ها اجرایی شده است و در واقع تولید برخط، خیر مطلق و تولید ناقص شر خبیثه‌ای بوده که باید متوقف می‌شد، افزود: «امیدوارم با تلاش کارکنان ایران خودرو، قطعه سازان و مساعدت وزارت صمت، تولید مستقیم استمرار داشته باشد و شاهد عرضه خودروهای اقتصادی‌تر و با قیمت تمام شده کمتر و به قیمت ثابت باشیم.»

او با اشاره به این‌که در مدت مشابه سال قبل دو معضل اساسی و ریشه‌ای گریبان‌گیر ایران خودرو و این صنعت بود، افزود: «کیفیت یکی از این معضلات بود که به شکل برجسته و مستمر به آن پرداخته شده و هر روز درباره آن اظهار نظر می شد و خودروهای ناقص در پارکینگ های ایران خودرو و سایپا نیز که به بیش از ۱۸۰ هزار دستگاه می رسید نیز موضوع دیگری بود که تبدیل به یک معضل ملی شده بود.»

خطیبی با بیان این‌که یکی از دغدغه‌های من به عنوان خدمت‌گزار مردم کشور و نظام، از بدو ورود به ایران‌خودرو عبور از معضل خودروهای ناقص و برگرداندن آرامش به تولید بوده است، افزود: «برای حل این مشکل برنامه ها و سیاست‌ هایی تبیین شد، اما با هم فکری و تلاش همه در زنجیره تولید گروه صنعتی ایران خودرو موضوع تولید کامل و حذف خودرو ناقص از فرآیند تولید محقق شد.»

وی با اشاره به خسارات ناشی از تولید دارای کسری در سال گذشته گفت: «در صورت عدم تولید ناقص، در بدترین حالت با کاهش ۱۵ هزار و ۸۰۰ دستگاهی تولید به شکل مکانیکی مواجه می شدیم، اما از سوی دیگر کیفیت به شکل ملموس افزایش می‌یافت و عواید تولید قابل توجهی به دنبال داشت.»

مدیرعامل ایران خودرو تاکید کرد: «در سال‌های گذشته به اشتباه خودروی مکانیکی و ناقص در آمار تولید لحاظ می شد، در حالی که این شکل از محصول، به عنوان کالای در جریان ساخت و تولید، نمی‌توانست به عنوان آمار تولید منظور شود.»

خطیبی با بیان این‌که تولید کامل نتیجه هم گرایی و هم افزایی تمام صنعت خودروسازی است و قطعه سازی یکی از اعضای بزرگ آن محسوب می شود، اظهار کرد: «امروز با انجام تولید کامل به یک ثبات نسبی در تیراژ تولید دست یافته‌ایم.»

وی با تاکید بر این که وظیفه ما انجام کار درست و تولید کامل و رساندن خودرویی با کیفیت به دست مشتریان است که در این راه ساعی و کوشا هستیم، گفت: «امسال سرانه تولید در ایران خودرو به بیش از ۲۸ دستگاه خواهد رسید و سهم هزینه‌های نیروی انسانی در این خودروساز حدود ۹ درصد کل هزینه های تولید است.»

خطیبی اظهار امیدواری کرد، با تلاش تمام زنجیره تولید و تامین، اقدامی که در زمینه توسعه محصول و ارتقای کیفیت آغاز شده با استمرار لازم و استقامت، ادامه یافته و روز به روز خودروهای با کیفیت‌تر و اقتصادی‌تر به دست مردم برسد.  

بدون سانسور و با سانسور در پنل‌ها

در بخش بعدی نشست دو پنل تخصصی با حضور کارشناسان و مدیران صنعت خودرو برگزار شد تا در مورد شناسایی گلوگاه‌ها، بهبود فرآیندها و دستاوردهای اقتصادی «عبور مستقیم تولید» یا تولید کامل تبادل نظر شود. در پنل‌ها نظرات جالبی پیرامون اجرایی شدن این ایده و تهدیدهای فرا روی آن ارائه شد که برخی از آنها محرمانه بودند و به امانت نزد رسانه‌ها باقی ماند.

نقدینگی گلوگاه اصلی استمرار تولید مستقیم

دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور در پنل نخست، ثبات و پایداری تولید و عرضه خودرو و بهبود روند وصول مطالبات از مشتریان و پرداخت به قطعه سازان را از مزایای عبور مستقیم خودرو دانست و گفت: اکنون عدالت نسبی در پرداخت این مطالبات شکل گرفته و حتی اگر ظلمی نیز در این زمینه باشد، علی السویه است.

آرش محبی‌نژاد، کاهش میزان خواب سرمایه مشتریان یا ایران خودرو به دلیل دپوی خودروهای ناقص در کف کارخانه، کاهش تاخیر در پرداخت مطالبات قطعه‌سازان و هزینه‌های تعهدات معوق و تاخیر در تحویل خودرو را دستاورد دیگر عبور مستقیم تلقی کرد و افزود: دپوی خودروهای ناقص علاوه بر هزینه‌های انبارداری و افت کیفیت محصولات ایران خودرو به ابزاری برای هجمه به خودروسازان با کاهش عرضه خودرو تبدیل شده و موجب نارضایتی مشتریان، زنجیره تامین و حتی خودروسازان شده بود که با برنامه ریزی اکنون شاهد توقف تولید ناقص و عبور مستقیم تولید هستیم که حاصل ساعت‌ها کار و تلاش شبانه‌روزی بوده است.

وی تکمیل یک خودرو را نیازمند منابع انسانی، مالی (ارزی و ریالی) مواد اولیه و انرژی دانست و گفت: برای طی این فرایند برخی گلوگاه ها وجود دارد گرچه در تولید قطعات برخی خودروهای پرتیراژ با عمق ساخت داخل ۵۵ تا ۷۵ درصد گلوگاه کم‌تری وجود داشت و با تحریم‌های خارجی و داخلی مشکلاتی در زمینه تامین برخی قطعات مانند چیپ‌ست ایجاد شد، اما در خودروهای جدید و کم تیراژ نیز با کمبود قطعاتی مانند چیپ‌ست، میل سوپاپ، رینگ و گیربکس اتوماتیک مواجه هستیم که باید با کمک نظام بانکی در زمینه تامین منابع مالی تیراژ تولید این قطعات افزایش یابد.

محبی‌نژاد با بیان این که سیاست‌های انقباضی بانک‌ها، تورم و حجم نقدینگی فزاینده، کمبود نقدینگی و کاهش سرمایه در گردش خودروسازان تولید را با مشکل مواجه کرده که امیدواریم با عرضه خودرو در بورس این مشکلات رفع شود، افزود: مشکلات گمرکی برای ترخیص قطعات نیز مزید بر علت شده و برای رفع این مشکل پیشنهاد داده بودیم تا علاوه بر مسیر سبز و قرمز، مسیر آبی برای ترخیص قطعات در نظر گرفته شود چرا که اکنون به دلیل گرفتاری های گمرکی شاهد ۱۰ هزار میلیارد تومان خواب سرمایه هستیم و به دلیل مشکلاتی مانند نبود آزمایشگاه مرجع در برخی موارد شاهد خواب۳۰ تا ۴۵ روزه قطعات در گمرکات هستیم.

او ماشین آلات، تجهیزات و فناوری را از دیگر گلوگاه‌ها و زمینه بهبود فرآیندها دانست و افزود: مقرر شده تا وزیر اقتصاد در جلسه شورای پول و اعتبار مشکلات تامین نقدینگی را مطرح تا ۳۰ درصد تسهیلات مختص تامین سرمایه در گردش باشد، اکنون تولید در مدار ثابتی قرار گرفته و جریان تامین نقدینگی و مواد اولیه را تثبیت کرده است.

محبی نژاد تامین منابع انسانی را گلوگاه دیگر تولید قلمداد کرد و گفت: در این بخش با مشکل مواجه هستیم چرا که نیروهای دهه ۸۰  که وارد چرخه تولید شده‌اند به کارآمدی نیروهای دهه ۴۰ و ۵۰ نیستند و برخی به دنبال ترک کار برای گرفتن بیمه بی‌کاری هستند. همچنین ریزش و مهاجرت نیروهای ماهر به دلیل مسایل معیشتی بیش‌تر شده و به نظر می رسد در آینده نزدیک منابع انسانی یکی از گلوگاه های اصلی تولید باشد، در بخش انرژی و تامین گاز و برق، نیز صنایع جزء بخش های پیشرو برای قطع این حامل ها هستند.

سال به یاد ماندنی در کیفیت و کمیت تولید

در ادامه این نشست، نایب رییس انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در تبیین گلوگاه‌های زنجیره تامین قطعات خودرو گفت: در راستای شناخت گلوگاه‌های تامین قطعات باید گفت که پیش‌هزینه‌های بالای خودروهای ناقص کف خطوط تولید، خودروسازان را در پرداخت مطالبات قطعه سازان با مشکل مواجه کرده بود، اما اکنون با تولید مستقیم وضعیت پرداخت این مطالبات بهتر شده است.

شاپور سامعی، با بیان این که برای تولید روزانه ایران خودرو، قطعه سازان قادر به تامین مداوم قطعات نبودند تصریح کرد: اکنون با تثبیت تولید و بازگشت پول ناشی از تجاری سازی خودروهای ناقص به چرخه تولید خودرو و قطعات روند تامین قطعه بهبود یافته و اکثر قطعه سازان می گویند که حتی در روزهای جمعه نیز با یک شیفت کامل کار می‌کنند، این در حالی است که قبلا تیراژ تولید قطعات حرکت سینوسی داشت و گرچه در برخی روزها به روزانه سه هزار دستگاه می‌رسید، اما روز بعد به ۱۶۰۰ دستگاه کاهش می یافت.

وی با اشاره به این که این نوسان به تولید ضربه می زد، گفت: اکنون ایران خودرو با شناخت گلوگاه های تامین، وضعیت تولید قطعات را به سمتی برده که با وجود تشدید تحریم ها، نوسان نرخ ارز و ... هماهنگی خوبی بین خودروساز و قطعه سازان ایجاد شده است و با تبادل نظر قطعه سازان با ایران خودرو ساپکو مقرر شده تا در سه ماهه آخر امسال تیراژ تولید محصولات ایران خودرو به ۶۵ تا ۷۰ هزار دستگاه برسد.

سامعی از بهبود فرآیندهای تولید قطعات و خودروها خبر داد و افزود: با این روند به نظر می رسد پایان امسال از نظر تولید کمی و کیفی و رضایت قطعه سازان در زمینه پرداخت مطالبات‌شان به یادماندنی باشد و از طرف انجمن قطعه سازان با ایران خودرو پیمان می بندیم که سال خوبی را برای تولید رقم بزنیم.

فشار استانداردهای اجباری بر تولید خودرو

در پنل دوم نیز رییس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور گفت: در جلسه اخیر با سازمان استاندارد مقرر شد تا کارگروهی برای بررسی برخی استانداردهایی که بستر اجرای آن وجود ندارد یا کاربردی نیست مانند هشدار عبور از خط تشکیل شود. محمدرضا نجفی منش در این نشست عنوان کرد: با همین رایزنی ها استاندارد از اجرای استاندارد سوخت یورو شش عقب نشینی کرده و اکنون استاندارد یورو چهار مبنا قرار گرفته است و بر این اساس باید فشار استانداردهای اجباری ۸۵ گانه بر تولید کم شود.

وی تصریح کرد: شناخت گلوگاه‌های تولید به رفع مشکلات صنعت خودرو با استفاده از توانمندی دانش‌بینان‌ها و دانشگاه ها کمک می‌کند، اما اقدامات انجام شده باید در چارچوب جهاد تبیین به اطلاع مردم و حاکمیت برسد.