ترور بیولوژیک مهاجمی زیبا به نام "سنبل آبی"

دیدارنیوز‌ـ نسرین نیکنام: سالهاست که تالاب‌های گیلان به ویژه تالاب انزلی با تهاجم گیاهی مواجه است که در کمترین زمان ممکن تکثیر و رشد می‌کند و اینطور که مسئولان و کارشناسان محیط زیست می‌گویند تنها راه مقابله با این گیاه، ترور بیولوژیکی است.

در حال حاضر حدود ۶ هزار هکتار از تالاب‌های استان گیلان و هزار هکتار از تالاب انزلی و بخشی از چمخاله لنگرود آلوده به این گیاه غیربومی مهاجم است که باید در اسرع وقت پاکسازی شود؛ و قدرت تکثیر این گیاه انقدر زیاد است که راهی جز مبارزه با آن وجود ندارد و از سوی دیگر یکی از نگرانی‌های محیط زیستی‌ها استفاده احتمالی از این گیاه توسط مردم است در حالیکه مدتهاست این سازمان اعلام کرده که تکثیر، خرید و فروش این گیاه ممنوع و خطرناک است، اما در حال حاضر اکثر تالاب‌ها، آب‌بندان‌ها و آبگیر‌های استان گیلان به گیاه مهاجم و غیربومی سنبل آبی آلوده است.

یکی دیگر از معضلات تکثیر سنبل آبی هزینه‌های بالای مبارزه با این گیاه است؛ عباس عاشوری، رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های محیط زیست گیلان در گفتگو با مهر تاکید کرده بود که خرید و فروش و نگهداری این گیاه خطرناک در منازل و سپس رها کردن آن در پهنه‌های آبی استان علاوه بر خسارت زدن به تالاب‌ها، هزینه‌های گزافی را به دولت متحمل می‌کند.

کارشناسان محیط زیست معتقدند که بهترین روش مبارزه با گیاه سنبل آبی، روش مکانیکی و جمع آوری آن به صورت دستی و ماشینی و بررسی مجدد تالاب‌ها پس از مبارزه بیولوژیک با این گیاه، ضروری است.

سنبل آبی کی به ایران رسید؟

اینطور که محققان بیان می‌کنند سنبل آبی به دلیل قدرت بقاء از بیست تا سی سال عمر می‌کند یعنی بذر این گونه مهاجم قابلیت این را دارد در صورت عدم ریشه کنی دوباره احیاء شود، از این رو سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد برای مدیریت سنبل آبی برخورداری از برنامه‌ای که به وضوح نقش هر بخش دولتی و خصوصی (بهره‌برداران، شورای شهر و روستا و مردمان بومی) را در مبارزه با سنبل آبی تعیین کند را توصیه و تاکید کرده که دولت‌ها در کنار افزایش آگاهی مردم بومی در مورد خطرناک بودن و آلودگی سنبل آبی، آن‌ها را نسبت به اقدامات کنترلی مناسب تجهیز کنند.

چندی پیش دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص تاریخچه ورود سنبل آبی به ایران با استناد به گزارش رسمی کشور منتشر شده در مجله رستنی‌ها ISI، اعلام کرده بود: سال ۱۳۹۰ برای نخستین بار سنبل آبی در آب‌بندان عینک رشت مشاهده شد.

نکته جالب توجه این است که وجود سنبل آبی در آب‌بندان عینک رشت اگرچه خساراتی همچون نابودی تمام گیاهان و جانوران از جمله انواع گیاهان آبزی و ماهی، مار، قورباغه، لاک‌پشت را در پی داشت، ولی منجر به کاهش بوی نامطبوع برای ساکنان عینک شد.

البته این تنها خسارت وارده شده تکثیر سنبل آبی نبود، این گیاه به پشت سد و گستره آب‌بندان‌ها و شبکه‌های آبرسانی شالیزار‌ها هم نفوذ کرد و پیش بینی می‌شود، به دلیل نقش آب‌بندان‌ها و شبکه‌های آبرسانی در زراعت برنج استان و اقتصاد مردم، افزایش هزینه نگهداری و لایروبی برای سازمان آب و مردم از جمله خسارت‌های آتی سنبل آبی در گیلان باشد.

ورود ادارات دولتی برای کنترل سنبل آبی با دستگاه مخترعان ایرانی

بحرانی شدن وضعیت تالاب‌های گیلان سبب شد تا استاندار به این ماجرا ورود کند و از مدیریت بحران استانداری خواست تا با همکاری فرمانداران و محیط زیست استان این معضل را برطرف کنند؛ از این رو دستگاه جمع آوری سنبل آبی ساخته شده توسط یکی از صنعتگران اهل این شهر مورد بررسی قرار گرفت و این دستگاه پس از شناور جمع‌آوری گیاه مهاجم سنبل آبی دانشگاه گیلان دومین دستگاه با کارکرد مشابه است که امیر مرادی، مدیر کل بحران استانداری گیلان در بازدید از این دستگاه گفته بود، دستگاه مذکور توسط یکی از صنعتگران این شهر طراحی و اجرا شد و عملکرد آن توسط کارشناسان متخصص دبیرخانه اتاق فکر فرمانداری انزلی در مرکز رشد واحد‌های فناور به صورت کاربردی مورد بررسی قرار گرفته است.

او با بیان اینکه این دستگاه که برای ساخت آن بیش از نیم میلیارد تومان هزینه شده و ایراداتی نیز دارد، تاکید کرد: خوشبختانه با بهره گیری از توان فنی شرکت دانش بنیان گیل آزما که در ساخت این دستگاه همکاری داشته می‌توان ایرادات آن را برطرف کرد.