اسرائیل نگران آن است که برانگیختن خشم روسیه، منافع حیاتی آن را در سوریه به خطر اندازد، گرچه عناصر داخلی و مقامات آمریکایی، تل آویو را تحت فشار قرار داده اند اقدامات بیشتری در خصوص جنگ اوکراین به عمل آورد.
دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: موسسه واشنگتن در امور خاور نزدیک
نویسنده: آنا بورشفسکایا
مترجم: حمید رضا بابایی
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر سابق اسرائیل در حال بازگشت به قدرت است. برای سیاستمداری که از روابط دیرینه اش با پوتین رئیس جمهور روسیه به خود می‌بالد، مساله اوکراین آزمونی در عرصه مواضع استراتژیک آن خواهد بود. از نخستین روز‌های تهاجم روسیه به اوکراین، دولت اسرائیل تلاش کرده است میان منافع دوطرف به دنبال نقطه توازن باشد. اسرائیل تهاجم روسیه را محکوم کرده و به اوکراین کمک‌های بشردوستانه داده، اما از تحویل سیستم‌های دفاع موشکی هوایی به اوکراین خودداری کرده است.
مقامات اسرائیلی در توجیه خودداری از فروش سلاح‌های مرگبار به اوکراین، عمدتا به این مساله اشاره می‌کنند که منافع ملی آن‌ها در سوریه، در گرو آزادی عمل برای اقدام نظامی در این کشور است. مسکو نیز با استفاده از این شرایط، عملیات نظامی اسرائیل را در سوریه محدود و بر تل آویو اعمال فشار می‌کند. علاوه بر آن، روسیه تهدید می‌کند که آزادی عمل اسرائیل را در پذیرش مهاجران یهودی تبار محدود کرده، روابط خود را با ایران گسترش خواهد داد. واقعیت آن است که نتانیاهو قادر نخواهد بود تا از دوستی خود با پوتین بهره ببرد و در نهایت مجبور خواهد شد یکی را برگزیند.
ماه گذشته اوکراین همراه با ۱۵۲ کشور دیگر از جمله روسیه، به قطعنامه‌ای در مجمع عمومی سازمان ملل رای مثبت داد که از اسرائیل می‌خواهد سلاح‌های هسته‌ای خود را نابود کند.
در نتیجه، روسیه و اوکراین به صورت نمادین در یک طرف ماجرا قرار گرفتند. ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین همچنان خواستار کمک‌های بیشتر اسرائیل است و در این شرایط، رای کی یف در مجممع عمومی نشان می‌دهد که مثلث اسرائیل-اوکراین-روسیه چقدر پیچیده است.
از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در ۲۱ فوریه گذشته، اسرائیل در قبال منافع طرف‌های مختلف، به دنبال توازن بوده است. اسرائیل جنگ را محکوم و به اوکراین کمک‌های بشردوستانه فراوانی کرده، اما از پیوستن به تحریم‌های غرب علیه روسیه خودداری کرده است.
اسرائیل همچنین درخواست کی یف را برای ارسال کمک‌های نظامی رد کرده است. در حقیقت اسرائیل در میان معدود تامین کنندگان سیستم‌های دفاع هوایی – از جمله سیستم سپر آهنین – است که اوکراین برای مقابله با حملات موشکی روسیه به مراکز غیرنظامی خود به آن‌ها نیاز دارد؛ و با این وجود تل آویو از انتقال این تجهیزات به اوکراین خودداری کرده است.
در مرحله نخست تهاجم روسیه به اوکراین، دولت اسرائیل به جای محکوم کردن مستقیم این عملیات، رویکردی مبهم داشت و تنها پس از انتقاد از جانب واشنگتن بود که آن را محکوم کرد. نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل از ژوئن ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۲، به ندرت از روسیه و پوتین در ملاء عام یاد می‌کرد در حالی که یاییر لاپید وزیر خارجه وقت اسرائیل، دائما آن تهاجم را محکوم می‌کرد. از این جهت، دولت اسرائیل در شرایط بسیار حساس دیپلماتیک قرار داشت. به تازگی، یاییر لاپید که نخست وزیر شده بود، آشکارا و به صورت مستقیم اقدامات روسیه را در ماه اکتبر در اوکراین محکوم کرده است، نخستین موضع اینچنینی اسرائیل، آن هم هفت ماه پس از آغاز تهاجم. با این وجود اسرائیل همچنان از ارسال تجهیزات مرگبار به اوکراین خودداری می‌کند.
با نگاه منصفانه می‌توان گفت مقامات اسرائیلی از آغاز تهاجم روسیه، آشکارا و در محافل خصوصی تاکید کرده اند که امنیت آن‌ها به آزادی عمل در اقدام نظامی در سوریه بستگی دارد، به عبارت دیگر اختیار عمل در حمله به نیرو‌های تحت الحمایه ایران و تجهیزات آن‌ها در کشوری که روسیه حریم هوایی آن را کنترل می‌کند و از امتیازات سیاسی و نظامی فراوان در آن برخوردار است. به عبارت دیگر، محدود کردن ایران در سوریه به حفظ روابط خوب اسرائیل با روسیه بستگی دارد. همان طور که مایکل برودسکی سفیر اسرائیل در اوکراین می‌گوید، "تهدیدات امنیتی اسرائیل، تهدید علیه نظامیان و شهروندان آن، بسیار زیاد هستند... ما پیش از هر چیز، به فکر منافع خود هستیم و باید بسیار مراقب باشیم. ".
اما گزارش شده است که زلنسکی درباره خرید سیستم‌های دفاع هوایی با لاپید و بنت صحبت کرد و دلیل دیگری برای خودداری اسرائیل به او اعلام شد، این که اسرائیل برای حفظ امنیت خود، به سیستم دفاع موشکی نیاز دارد. زلنسکی می‌گوید، "من درک می‌کنم که آن‌ها (اسرائیلی ها) باید از خود دفاع کنند، اما منابع اطلاعاتی ما می‌گویند که اسرائیل این تجهیزات را به کشور‌های دیگر منتقل کرده اند. آن‌ها می‌توانند تجهیزات مورد نظر را بفروشند، صادر کنند... و به همین دلیل شوکه شده ام. "
آمریکا نیز از زمان تهاجم روسیه، به سهم خود پذیرفته است که نگرانی‌های امنیتی اسرائیل را درک می‌کند، اما معتقد است اسرائیل باید برای کمک به اوکراین بیشتر تلاش کند. در اوایل مارچ، یعنی مدت کوتاهی پس از تهاجم روسیه بود که ویکتوریا نولند دستیار وزیر خارجه آمریکا در خصوص گرفتن "پول کثیف" از اولیگارش‌های روسی هشدار داده و اسرائیل را تشویق کرده بود به تحریم‌ها علیه روسیه بپیوندد.
تقریبا نیمی از جمعیت اسرائیل یا از شوروی سابق – عمدتا روسیه و اوکراین- هستند و یا فرزندان آن‌ها محسوب می‌شوند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اکثریت مطلق اسرائیلی‌ها از اوکراین حمایت می‌کنند، گرچه اقلیتی قابل توجه با ارسال سلاح به آن کشور مخالفند. این در حالی است که هزاران اسرائیلی در تظاهراتی از دولت اسرائیل خواسته اند در جنگ، موضعی قویتر در حمایت از اوکراین اتخاذ کند.
ناتان شارانسکی، وزیر سابق کابیه و زندانی سابق اتحاد جماهیر شوروی، از آغاز تهاجم روسیه تاکنون، از حامیان سرسخت اوکراین بوده است. وی می‌گوید، "مردم اوکراین به این حمایت نیاز دارند، ولی ما هم به عنوان بخشی از دنیای آزاد به آن احتیاج داریم، چرا که پوتین بر موسسات دنیای آزاد دست یازی کرده و می‌خواهد ما را از این آزادی محروم کند. "
شارانسکی در این خصوص تنها نیست. آلون لییِل، مدیر کل سابق وزارت خارجه اسرائیل نیز به تازگی در مصاحبه‌ای گفته است، "اگر جنگ پایان یابد و غرب در آن موضع برتر داشته باشد، همگان به یاد خواهند داشت که اسرائیل نپذیرفت بخشی از این تلاش‌ها باشد. در حقیقت، با این سیاست، ما در حال خیانت به غرب هستیم. "
قطعا نگرانی‌های امنیتی اسرائیل بجا است. به تازگی مسکو با تهدید به تعطیل کردن مرکز آژانس یهود، ظاهرا در خصوص تشویق به مهاجرت یهودیان، به دنبال اِعمال فشار بر اسرائیل بوده است؛ در حالی که بلافاصله پس از آن گزارشی منتشر شد که حاکی است یک پیمانکار اسرائیلی از طریق لهستان در حال انتقال سیستم‌های ضد پهباد به اوکراین است. علاوه بر آن، مسکو می‌تواند زندگی را برای اسرائیل دشوار کند، نه تنها با اِعمال فشار به یهودیان روسی یا محدود کردن عملیات نظامی اسرائیل در سوریه، بلکه از طریق گسترش روابط با ایران.
روسیه برای قدرت پهبادی خود در اوکراین، به شدت به ایران متکی است؛ در عین حال روابط تهران-مسکو در حال گسترش به سمت مشارکت راهبردی است. مقامات اسرائیلی سال‌ها تصور می‌کردند که روسیه می‌تواند با محدود کردن نیرو‌های ایرانی مستقر در سوریه، مقابل ایران بایستد. اکنون مشخص شده است که روسیه گزینه چندانی به جز اتکای بیشتر بر ایران ندارد، از جمله در سوریه. انگیزه دولت اسرائیل مشخص است: برای اسرائیل بهتر است تا روسیه را در سوریه داشته باشد نه ایران.
اما اکنون بیش از هر زمان دیگر ایران و روسیه بخش‌های جدا ناشدنی از ساز و کار یکسانِ راهبردی هستند؛ و بله، روسیه می‌تواند زندگی را برای اسرائیل دشوار کند، اما اسرائیل هم قدرت دارد. با توجه به تلفات گسترده روس‌ها در اوکراین، بعید بتوان گفت که روسیه به دنبال بحران دوجانبه تمام عیارِ دیگری باشد. از این منظر، منافع اسرائیل و اوکراین با هم تلاقی می‌کند.
در سال ۲۰۱۵، بر اساس تحلیل عجیب و غریب باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا که مبتنی بر رویکرد نامناسب مشاورانش بود، روسیه می‌بایست در سوریه یک باتلاق نظامی را تجربه می‌کرد، که در مرحله نخست به روسیه اجازه می‌داد در سوریه به دروازه‌های اسرائیل برسد. اما با گذشت زمان، همگی متوجه شده اند که اسرائیل اکنون در موقعیت دشواری قرار دارد. اما اسرائیل بر ارزش‌های مشخص بنا شده، و عضوی از خانواده ملت‌های آزاد و لیبرال است.
با پیروزی بنیامین نتانیاهو در انتخابات و ماموریت دوباره او برای تشکیل کابیه در این ماه، اسرائیل شاهد تغییری دیگر در سطح رهبری بوده است. نتانیاهو، که سال‌ها پُز روابطش را با پوتین می‌داد، بعید است حمایتی اساسی از اوکراینی‌ها به عمل آورد؛ لذا اوکراین برای رویکرد راهبردی نتانیاهو، یک آزمون مهم محسوب می‌شود. وی می‌تواند با دولت بایدن تعامل بیشتری درخصوص اوکراین داشته باشد، به ویژه در شرایطی که موارد بیشتری از تنش بین دوطرف وجود خواهد داشت. آمریکا هم به سهم خود می‌تواند به دنبال راه‌هایی برای کمک به اسرائیل باشد تا از اوکراین حمایت‌های اساسی به عمل آورد.
هشت ماه پس از تهاجم روسیه به اوکراین، پوتین همچنان مصمم است این کشور را ویران کند؛ و با وجود پیروزی‌های مهم اوکراینی‌ها در هفته‌های اخیر، جنگ هنوز پایان نیافته است. آینده نظم جهانی لیبرال در خطر است.
