ترکیه، یونان و آمریکا؛ مثلث نامتعادل

دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.

منبع: روزنامه حریت (میانه رو)
نویسنده: صدات ارگین
مترجم: رضا قنبری_ روزنامه نگار حوزه ترکیه

در مقاله‌های قبلی اشاره کردم که آمریکا به نسبت دوری از ترکیه، روابطش با یونان نزدیکتر شده و این سیاست به نتایج مهمی در زمینه ساخت تجهیزات نظامی در منطقه منجر می‌شود. در مقاله امروز زمینه اصلی این جهت گیری را بعد از حوزه نظامی در حوزه سیاسی واشنگتن، آنکارا و آتن بررسی میکنم.

بیایید این توازن را با قرار دادن سه کشور در گوشه‌های یک مثلث نشان دهیم. نزدیکی یونان و آمریکا باعث افزایش وزن خط آتن- واشنگتن شده و احتمالا ضلع دیگر را از بین می‌برد. تحلیل این وضعیت به عنوان پیامد دوران بایدن گمراه کننده است. این روند از مدت‌ها قبل از انتخاب او آغاز شده و چارچوب اصلی آن در دوره ترامپ شکل گرفت. با این حال چرخش بادبان‌های آمریکا به سمت یونان در دوران دموکرات‌ها شتاب بیشتری گرفته و بایدن که در گذشته هرگز همدردی خود را با یونان پنهان نکرده بود حالا رئیس جمهور است.

کار به جایی رسیده که پرزیدنت بایدن در ماه مه گذشته هنگام پذیرایی از میتسوتاکیس نخست وزیر یونان در کاخ سفید به شوخی خود را «بایدنپولوس» معرفی کرد. روابط ایالات متحده و یونان یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ خود را سپری می‌کند که نمادش ۳۷ بار تشویق نخست وزیر میتسوتاکیس در جریان سخنرانی‌اش در کنگره است. از نظر سیاسی، یونان به "نمونه بارز کمک‌های بی حد و حصر " واشنگتن تبدیل شده است. البته تصویر پیش روی ما بیش از همه نتیجه روابط وخیم ترکیه و آمریکاست.

به جزییات بیشتر بپردازیم. اگر چه روابط ترکیه و آمریکا در گذشته همواره پر تلاطم بوده، اما منافع فراوان دو طرف بر این بحران‌ها غلبه کرده اند. مثلا در جریان تحریم تسلیحاتی آمریکا علیه ترکیه در اواسط دهه ۱۹۷۰ دولت آمریکا در کنار ترکیه قرار گرفت و مشکلات بیشتر توسط لابی قبرس جنوبی درکنگره آمریکا ایجاد شد.

اما این بار علاوه بر اینکه اکثریت کنگره، دولت آمریکا نیز از حمایت همیشگی از ترکیه خودداری می‌کند.

موضوع را بازتر کنیم. دولت‌های آمریکا در گذشته همواره توجه خاصی به حفظ توازن بین ترکیه و یونان داشته‌اند. تفاوت مهم دوران اخیر عدم حفظ این تعادل توسط دولت‌های ایالات متحده است. مثلا مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ترامپ، در جریان سفر نوامبر ۲۰۲۰ به هفت کشور منطقه، در ترکیه فقط با بارتولوموس رهبر پاتریارک فنر-کلیسا‌های مسیحی ترکیه- ملاقات کرد و به اختلافات با آنکارا دامن زد.

متاسفانه این روند تقریبابه یک الگو تبدیل شده است. ژوئیه گذشته، هیئتی از کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا ابتدا در آتن با نخست وزیر میتسوتاکیس دیدارو سپس تنها برای دیدار با پاتریارک فنر به استانبول ترکیه آمد.

سرانجام، هفته پیش، "آدام اسمیت"، رئیس کمیته نیرو‌های مسلح مجلس نمایندگان، با نخست وزیر میتسوتاکیس در آتن دیدار و دو طرف بر اهمیت استراتژیک منطقه الکساندروپولی و روابط ترکیه و یونان تاکید کردند. هیچ نشانه برای سفر این هیئت کنگره به ترکیه وجود ندارد.

شاید یکی از بارزترین نشان‌های به حاشیه رفتن روابط ترکیه و ایالات متحده، کمک‌های بلا عوض تسلیحاتی به یونان در جزایر دریای اژه است که طبق توافقات بین المللی خلع سلاح شده بود.

بدیهی است این موضع ایالات متحده در مورد موضوعی مناقشه برانگیزی، چون جزایر مورد اختلاف، که ترکیه آن را در حوزه امنیت ملی می‌داند چقدر پر مخاطره است. در واقع آمریکا می‌توانست با در نظر گرفتن حساسیت‌های ترکیه در هنگام تحویل این تجهیزات به یونان، بر خلع سلاح جزایر تاکید کند همانگونه که شرط عدم استفاده از هواپیما‌های جنگی جدید F-۱۶ علیه یونان در لایحه مجلس نمایندگان آمریکا برای فروش آن‌ها به ترکیه قرارگرفته است.

این تناقض را چگونه باید توضیح داد؟

به هرحال دولت آمریکا در جانبداری از آتن و تقویت موضع یونان در برابر ترکیه کمترین آسیب را می‌بیند. موضوع مورد اختلاف دیگر قبرس است.

لغو تحریم تسلیحاتی دولت قبرس جنوبی توسط ایالات متحده و گنجاندن این کشور در مانور وزارت دفاع آمریکا باعث خشم قبرسشمالی شده است. همه این‌ها نشان می‌دهد که دولت و کنگره آمریکا در ایجاد موازنه میان ترکیه و یونان احساس نیاز نمی‌کنند.
اکنون باید به دنبال پاسخی برای این سوال باشیم که چرا ایالات متحده برخلاف گذشته از اقدامات تنش زا با ترکیه اجتناب نمی‌کند؟

آیا همکاری نزدیک نظامی یونان و آمریکا و تن دادن یونان به همه خواسته‌های آمریکا در منطقه به تنهایی برای توضیح این وضعیت کافی است؟

بدون شک این حق طبیعی ترکیه است که به تناقضات آشکار، استاندارد‌های دوگانه و مواضع جانبدارانه آمریکا اشاره کند. اما برای فائق آمدن بر این مشکلات بررسی همه جانبه دلایل سرد شدن روابط ترکیه-آمریکا ضروری است. تحولاتی مانند اتحاد نظامی ایالات متحده با نیرو‌های وابسته به PKK در سوریه و ادامه حمایت از فتح الله گولن پس از کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ وضعیت را برای آنکار غیرقابل تحمل کرد. با این حال، خرید اس-۴۰۰ از روسیه در سال ۲۰۱۹ سوالات جدی را هم در کنگره و دولت آمریکا در مورد ادامه همکاری استراتژیک با ترکیه ایجاد کرده و روابط دو کشور را بهم ریخت.

البته سرد شدن روابط ترکیه و اسرائیل در دراز مدت و از دست رفتن حمایت لابی یهودی در کنگره هم از دیگر دلایل ایجاد این وضعیت دردسر ساز است.

مشکلات ترکیه در زمینه دموکراسی، حقوق بشر و قوه قضائیه به ویژه در کنگره آمریکا دیدگاهی منفی نسبت به ترکیه ایجاد کرده است. در نتیجه، روابط ترکیه و ایالات متحده به یک مارپیچ منفی گرفتار شده و بسیاری از مشکلات متقابل به هم گره خورده اند.

با این حال، به نظر مواضع فعلی ایالات متحده در برابر ترکیه و یونان در دراز مدت پایدار نخواهد ماند. اما به هرحال یکی از شروط ضروری برای از سرگیری روابط در دوره آتی برقراری مجدد موازنه ترکیه و یونان توسط واشنگتن خواهد بود.

تصمیم گیرندگان ایالات متحده همچنین باید ببینند که موضع آشکارا مغرضانه آن‌ها در قبال ترکیه جو منفی موجود نسبت به ایالات متحده و غرب را در بخش بزرگی از مردم ترکیه عمیق‌تر می‌کند.