دریاچه ارومیه در دسترس نیست!

دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: شاید شنیدن مرگ تدریجی دریاچه ارومیه خبر تازه و جدیدی برای خوانندگان نباشد، اما نکته قابل تامل این است که اقداماتی که در قالب ستاد احیای دریاچه ارومیه با صرف هزینه‌های چند هزار میلیارد تومانی انجام شد- شما بخوانید نشد- هیچ کمکی به بازگشت حیات به بدن این دریاچه نکرد و حالا هم آخرین عکس‌های منتشر شده نشان می‌دهد که هیچ روزنه امیدی وجود ندارد.

مرگ این دریاچه در یک شب و یک ماه اتفاق نیفتاد اما کلنگ نابودی این دریاچه را در قدم اول محمود احمدی نژاد رئیس دولت نهم و دهم با دستور ساخت پل و اجازه کشاورزی در اطراف آن زد و پس از آن کم کم حیات این دریاچه با تهدید جدی روبرو شد تا اینکه مسوولان تصمیم به تشکیل ستادی به نام ستاد احیای دریاچه ارومیه گرفتند، اما حالا با گذشت چندین سال از فعالیت این ستاد، تنها نتیجه‌ای که به دست آمد، به هدر رفتن سرمایه هنگفت میلیاردی از جیب بیت المال و نابودی این دریاچه بود.

"کانی سیب" هم دریاچه را نجات نداد

یکی از طرح‌هایی که ستاد احیای دریاچه به اصطلاح روی آن برنامه ریزی کرده بود و احیای دریاچه را منوط به اجرای این طرح می‌دانست، طرح "کانی سیب" یا همان انتقال آب از دریای خزر به صورت زیرزمینی و رساندن آن به دریاچه بود که با توجه به شرایط کنونی دریاچه، امید بستن به این طرح هم چنگ زدن به ریسمان پوسیده است، هر چند که چندی پیش یوسف غفارزاده، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی درباره آخرین اقدامات انجام شده گفته بود: تونل ۳۶ کیلومتری کانی سیب در عمق ۸۰۰ متری به پایان رسیده و گشایش یافته است، البته حدود ۷۰۰ متر از تونل هم نیاز به مقاوم سازی و لاینینگ دارد که در حال انجام است؛ حفر این تونل و کانال‌های مربوطه شاهکار مهندسی ایرانی به حساب می‌آید، کانال ۱۲ کیلومتری بتنی هم ساخته شده و این مسیر نیز به زودی به بهره برداری می‌رسد.

او به این موضوع هم اشاره دارد که توسعه کشاورزی در دریاچه ارومیه و افزایش جمعیت در اطراف آن تا ۲.۵ برابر افزایش یافته است و همین موضوع حیات دریاچه را با تهدید جدی مواجه کرد.

بهتر است این را هم بدانید روند افول دریاچه از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و در اواخر دهه ۸۰ سرعت بسیار زیادی گرفته و بخش عمده مشکلات ایجاد شده در رابطه با خشک شدن این حوضه آبی مربوط به این سال‌هاست، می‌توان گفت اقدامات انجام شده از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ یا در راستای نتایج مطالعات و پایان‌نامه‌ها نبوده یا آن‌قدر بر مسایل حاشیه‌ای و راهکار‌های نادرست (تونل سد کانی‌سیب) تمرکز داشته که مشکلات منطقه به طور موثر کم نشده و به همین دلیل روند مرگ دریاچه نیز بدون اینکه توقف یابد، سرعت نیز گرفته است.

آسمان و زمین مقصرند!

از سوی دیگر به گفته بسیاری از کارشناسان تبعات خشک شدن این دریاچه فقط به خود منطقه بازنگشته و آثار مخرب آن می‌تواند به‌طور جدی بخش‌های زیادی از شمال‌غرب کشور و حتی تهران را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

به گفته این کارشناسان از آن‌جا که آب این دریاچه به شدت شور و نمک فراوانی دارد، خشک شدن آن موجب تشکیل سطوح بسیار زیادی از نمک شده که با کوچک‌ترین باد، می‌تواندحجم زیادی از آن را جابه‌جا کرده و زمین‌های کشاورزی و مسکونی اطراف را تحت تاثیر قرار داده و حتی خالی از سکنه کند.

با گذشت یک ماه از فصل پاییز هنوز هیچ بارندگی در این منطقه رخ نداده و همین موضوع سبب شده که مسوولانی که نتوانستند با صرف هزینه زیاد و کمک گرفتن از دانشگاه‌ها و حتی کشیدن پای ژاپنی‌ها به این پروژه زندگی را به این دریاچه برگردانند، گرم شدن زمین و عدم بارش پاییزی را هم مقصر بدانند شاید از این گریز سهم قصور آن‌ها کمتر شود.

اما اینطور که مشخص است علیرغم وعده‌های مسئولان در مورد احیای دریاچه ارومیه هنوز اقدامات مطلوبی صورت نگرفته است. نه از افتتاح تونل انتقال آب کانی سیب به حوضه آبریز دریاچه خبری است و نه از انتقال پساب تصفیه شده فاضلاب تبریز و ارومیه و تنها نتیجه به دست آمده این است که با گذر زمان و ناکارآمدی مدیریت مسئولان مرتبط و خشکسالی، نگین فیروزه‌ای شمال غرب ایران در جلوی چشمان مردم قطره قطره به نابودی خود نزدیک‌تر می‌شود.