از سرگیری روابط ترکیه و سوریه، اردوغان و اسد در نقطه صفر

دیدارنیوز ـ رضا قنبری*: ماه پیش در اجلاس تهران، یکی از محورهای تنش در دیدارهای دو جانبه رهبران ایران، روسیه و ترکیه مسئله سوریه بود. طبق شنیده خبرنگاران، رئیسی در لحنی غیر دوستانه حمله ترکیه به سوریه را نبردی مذهبی خوانده و نسبت به تحرکات نظامی ترکیه در شمال عراق و سوریه هشدار داده است. پوتین هم ضمن مخالفت با همه اشکال تروریسم، در طول دیدار دوجانبه چند بار مشخصا با حمله مجدد ترکیه به شمال سوریه مخالفت کرد. البته اردوغان در سالهای اخیر بابت لشگرکشی به سوریه بارها مورد عتاب قرار گرفته، از سمت دوستان قدیمی‌اش چون داود اوغلو و عبدالله گل تا متحدان استراتژیکی مثل آمریکا که سیاست های ترکیه را نادرست دانسته؛ صد البته چون همیشه مرغ رئیس جمهور یک پا دارد.

حالا اما روابط ترکیه و سوریه وارد مراحل تازه‌ای شده است. تعدادی از نیروهای سیاسی ترکیه به رهبری حزب وطن و حزب جمهوری خلق در ماه جاری به دمشق سفر خواهند کرد. اردوغان و چاووش اوغلو هم در چند نوبت با لحنی که در این سالها کمتر دیده و شنیده بودیم از عادی سازی روابط و حسن همجواری با همسایگان سخن گفته‌اند. اتفاقی مبارک که پس از هزینه های مالی و جانی فراوان سال‌های اخیر، مرهمی بر یکی از دردهای کهنه خاورمیانه است. این هفته به مهمترین دلایل نرمش اردوغان در برابر اسد خواهم پرداخت.

فایل صوتی این مطلب را اینجا بشنوید

-توان دولت: شاید مهمترین عامل مواضع امروز اردوغان را باید در افزایش حجم بحران سوریه جستجو کرد. در واقع توان نظامی، سیاسی و اقتصادی ترکیه برای مدیریت بحرانی چنین پیچیده و گسترده آرام آرام در حال تحلیل است. هزاران کیلومتر مرز مشترک متشنج، میلیون‌ها پناهنده سرگردان، میلیاردها دلار هزینه سالیانه و در انتها دستاوردی تقریبا هیچ. سرنوشتی که اتفاقا خیلی زودتر از سوی منتقدان دولت بارها گوشزد شده بود. حالا اردوغان در ماههای منتهی به انتخابات سرنوشت‌ساز خرداد ۱۴۰۲ قصد دارد با کاهش حجم این بحران دست دولت را در دیگر حوزه ها باز کند.

-اسد ماندگار است!! برخلاف پیش بینی ها اولیه درمورد سرنوشت دولت دمشق اکنون تقریبا همه مطمئن هستند که بشار اسد قصد ترک قدرت را ندارد. حمایت های بی دریغ مالی_نظامی ایران و روسیه، ضعف و چند دسته‌گی مخالفان و تغییر اولویت قدرت های بزرگ در خاورمیانه امکان تغییر رژیم در سوریه را به صفر رسانده است. رهبران حاشیه خلیج فارس هم با همین تحلیل در ماه‌های اخیر زمینه‌های گفتگو و بازگشت اسد به شورای اعراب فراهم کرده‌اند. بنابراین ادامه منازعه با دولتی مستقر و پر پشتوانه در هزاران کیلومتر مرز جنوبی فقط اتلاف سرمایه است.

-حل مسئله مهاجران سوری: موضوع پناهندگان به حتم از مهم‌ترین مباحث انتخابات سال آینده است. تغییر بافت جمعیتی و قومیتی مناطق مرزی، افزایش تنش در حاشیه شهرهای بزرگ و بهم خوردن بازار نیروی کار باعث شده بسیاری از مردم درباره مسئله پناهندگان خشمگین باشند. همین حالا بیش از یک و نیم میلیون مهاجر و پناهنده قانونی و صدها هزار پناهنده غیرقانونی در استانبول ساکن هستند و برخی از محله های بخش اروپایی استانبول بیشتر به خیابان های شام شبیه است تا آناتولی... حل این بحران دامن‌گیر بدون توافق با دولت دمشق تقریبا غیرممکن است.

-کاهش تنش با غرب: اردوغان آنقدر حسابگر است که همه تخم مرغ های خود را در سبد پوتین نچیند. ترکیه دو سال پرتنش را به دلیل تکانه‌های اقتصادی و تورم پشت سر نهاده و اقتصاد این کشور دیگر توان تحمل تنش های تازه را نخواهد داشت. در این میان بحران شمال سوریه و گروه‌های کرد متحد آمریکا یکی از نقاط جدی اختلاف آنکارا و واشنگتن است. حالا که غرب پس از بازگشایی کوریدور غلات دوباره به اهمیت ترکیه برای حل بحران های منطقه ای پی برده، چه بهتر که منازعه شمال سوریه هم حل شود. توافقی برد-برد که اگر به سرانجام برسد با حل بخشی از دل مشغولی های واشنگتن در خاورمیانه بازارهای ترکیه را به ادامه سرمایه گذاری غرب امیدوار نگه می دارد.

طبق شنیده ها ولادیمیر پوتین از اردوغان و بشار اسد برای شرکت در اجلاس شانگهای دعوت به عمل آورده است.گردهمایی بزرگ مخالفان آمریکا که سال گذشته در تاجیکستان با حضور پررنگ رئیسی به تیتر رسانه‌ها آمد و احتمالا امسال با دیدار روسای جمهور ترکیه و سوریه خبرساز خواهد شد،گفتگویی به اهمیت بحران‌های جاری خاورمیانه...   

* روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ترکیه