حساسیت مردم در‌ «توییتر»؛ اول موسوی، بعد مذاکرات

دیدارنیوز: ۱۸ ماه از آغاز مذاکرات احیای برجام می‌گذرد و مردم در این مدت هر هفته و هر ماه شایعاتی را در مورد آن شنیده‌اند. گاهی به احیای برجام امیدوار شده و گاهی از آن ناامید شده‌اند.

با این حال، طولانی و کشدار‌شدن مذاکرات و عدم اطلاع‌رسانی دقیق در مورد آن باعث شده است به مرور حساسیت مردم نسبت به این موضوع کم شود. این در حالی است که در روز‌ها و هفته‌های اخیر، بیش از پیش شایعاتی در مورد احیای برجام شنیده می‌شود. اما واکنش مردم نسبت به اخبار مربوط به احیای برجام در این مقطع زمانی چه بوده است؟ داده‌های آنلاین در یک هفته اخیر در این رابطه چه اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می‌دهند؟ آیا افزایش امیدواری به احیای برجام حساسیت مردم را برانگیخته است؟

داده‌های توییتری نشان می‌دهد در یک هفته اخیر حدود ۲۲ هزار توییت راجع به موضوع برجام منتشر شده است. بر اساس این داده‌ها، توجه به احیای برجام تا روز سه‌شنبه ۱۸ مرداد افزایش یافته بود، اما با توقف مذاکرات، از شدت توجه به آن کاسته شده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که به دنبال افزایش اخبار امیدوارکننده در مورد احیای برجام، مجددا توجهات به این موضوع افزایش یافته و در روز شنبه ۲۲ مرداد، بیشترین تعداد توییت در این رابطه منتشر شده است. اگرچه تعداد توییت‌ها راجع به احیای برجام در روز‌های اخیر افزایش یافته است، اما این امر به این معنی نیست که این موضوع به مهم‌ترین مسئله کاربران توییتر تبدیل شده است.

برای ارزیابی دغدغه هفته اخیر کاربران توییتر، مقایسه موضوعات اقتصادی و سیاسی در هفته اخیر تصویر بهتری از این امر ارائه می‌دهد. بر همین اساس به نظر می‌رسد در هفته اخیر، بیانیه میرحسین موسوی بیشترین توجه کاربران توییتر را به خود اختصاص داده و موضوع احیای برجام دومین موضوع مورد توجه کاربران توییتری بوده است. نکته درخور توجه آن است که هرچند توییت‌های مربوط به احیای برجام بیش از توییت‌های منتشرشده به خبر حمله به سلمان رشدی است، اما خبر حمله به سلمان رشدی در ۲۴ ساعت اخیر به مراتب بیشتر از توییت‌های مربوط به احیای برجام لایک شده؛ موضوعی که نشان می‌دهد احیای برجام آنچنان نیز مورد توجه کاربران توییتر نبوده است.

هرچند اخبار در توییتر و میزان لایک‌ها در موضوع بیانیه میرحسین موسوی و حمله به سلمان رشدی، توجهات زیادی را به خود اختصاص داده، اما در کانال‌های تلگرامی که عمدتا اخبار منتشر می‌شود، ماجرا متفاوت است. داده‌ها نشان می‌دهد در تلگرام، اخبار مربوط به برجام به مراتب بیشتر از اخبار مربوط به سلمان رشدی و بیانیه میرحسین موسوی بوده و فقط اخبار حول موضوعات اقتصادی در مورد نرخ ارز و دلار و یورو بیشتر بوده است.

بنابراین، با وجود آنکه در فضای سیاسی توییتر، توجه کاربران به موضوعات سیاسی روز جلب شده، در فضای خبری تلگرام، اخبار مربوط به برجام یکی از پرتکرارترین اخبار هفته اخیر بوده است. اما جست‌وجو‌های گوگلی فضای متفاوتی از فضای تلگرام را نمایان می‌کند. این جست‌وجو‌ها که به نوعی بیانگر سؤالات و دغدغه‌های عموم مردم است، نشان می‌دهد در میان سایر موضوعات اقتصادی و سیاسی در هفته اخیر، موضوع برجام کمترین سؤال و حساسیت را برای کسانی که در گوگل جست‌وجو کرده‌اند، ایجاد کرده است.

بر همین اساس، جست‌وجو راجع به سلمان رشدی، جست‌وجو راجع به یارانه‌ها، ارز و طلا و جست‌وجو راجع به متن منسوب به میرحسین موسوی، بیش از موضوع برجام مورد توجه قرار گرفته است. بی‌توجهی کاربرانی که از جست‌وجوی گوگل استفاده می‌کنند به موضوع برجام نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از مردم نسبت به برجام سؤالی نداشته یا حساسیت‌شان را از دست داده‌اند. به توییتر بازگردیم. در میان توییت‌های منتشرشده راجع به احیای برجام و رفع تحریم‌ها نیز اثری از حساسیت کاربران به این موضوع دیده نمی‌شود و عمدتا با مقوله برجام شوخی شده است. بررسی توییت‌هایی که بیشترین لایک را در این زمینه داشته‌اند به خوبی گویای این امر است.

توییت اول با سه‌هزارو ۴۷۶ لایک توسط کاربری به نام مسعود سعیدی نوشته شده که به طعنه گفته است: «متن برجام یه ایراداتی داشته که بهتون نمی‌گیم، ما متن بهتری تهیه کردیم که صلاح نیست بدونید و روی یه شروطی که بهتون نمی‌گیم ایستادیم، الان هم یه هیئت کارشناسی که بهتون نمی‌گیم دارن بررسیش می‌کنن که به یه نتیجه‌ای برسیم که اونم بهتون نمی‌گیم. فقط بدونید که ما خیلی بهتریم #دولت_انقلابی»

توییت دوم نیز با دوهزارو ۸۶۱ لایک توسط کاربری به نام «سیامک قاسمی» نوشته شده است: «مذاکرات این دور برجامی هم بدون گرفتن نتیجه خاصی به پایان رسید.

همچنان برنده واقعی مذاکرات کشدار هسته‌ای ایران در همه این سال‌ها، مالک هتل کوبورگ وین بوده و بس!». در یک تحلیل کلی از فضای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی می‌توان گفت با وجود افزایش امیدواری‌ها به احیای برجام، این موضوع تا پایان روز شنبه ۲۲ مرداد چندان توجه عموم مردم را جلب نکرده است. به نظر می‌رسد دو عامل موجب این بی‌تفاوتی شده است؛ عامل اول طولانی‌شدن و کشدارشدن مذاکرات و شایعات ضد و نقیض در این مورد است که به مرور باعث بی‌تفاوتی مردم به احیای برجام شده، اما عامل دوم به ذهنیت مردم در مورد برجام بازمی‌گردد.

به‌نظر می‌رسد که حملات مخالفان داخلی و خارجی برجام در طول سال‌های اخیر و ناکارآمدی و مشکلات اقتصادی باعث شده است به مرور بخشی از مردم احساس کنند که احیای برجام نیز شاید گرهی از مشکلاتشان باز نکند و همین موضوع هم باعث شده که نسبت به سالیان گذشته، خصوصا سال ۹۴ و زمان مذاکرات برجام، حساسیت و توجه به مراتب کمتری به این موضوع داشته باشند.

محمد رهبری - پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی مجازی