بازار خودرو و سیاست‌های اشتباه؛ چرا قیمت‌ها کاهش نمی‌‎‌یابد؟

دیدارنیوز: رکود تورمی به مهمان چند ماه گذشته بازار خودرو بدل شده است؛ هر چند فعالان بازار خودرو از کاهش قابل توجه حجم معاملات می‌گویند، اما قیمت‌ها هر چند در مقاطعی کاهش را هم ثبت کرده اند، اما روند کلی بازار صعودی است و در بهترین حالت قیمت‌ها بدون تغییر باقی مانده است.

هر چند بخشی از شرایط حاکم بر بازار خودرو را می‌توان ناشی از فضای ملتهب اقتصاد ایران دانست، اما نگاهی به بازار خودرو نشان می‌دهد که سیاست‌های اشتباهی که طی چند سال گذشته اتخاذ شده و همچنان ادامه دارد، تا چه اندازه بر التهاب بازار افزوده است.

مهم‌ترین اشتباه سیاست گذاری را می‌توان اصرار بر قیمت گذاری دستوری دانست؛ سیاستی که به فاصله قیمتی عجیب میان قیمت بازار و کارخانه منجر شده است. اتفاقاً هر چقدر شدت قیمت گذاری دستوری و عدم توجه به عرضه و تقاضا بیش‌تر باشد، شاهد فاصله قیمتی بیش‌تر میان قیمت کارخانه و بازار و همچنین اوج گیری شدیدتر قیمت‌ها در بازار آزاد هستیم.

برای درک این موضوه نگاهی به صورت‌های مالی ایران خودرو در فصل بهار می‌اندازیم؛ گروه پژو یکی از محصولاتی است که بیش‌ترین زیان ناخالص را برای ایران خودرو به همراه دارد؛ به گونه‌ای که این شرکت از فروش هر دستگاه از محصولات پژو در بهار امسال به طور ناخالص زیان حدود ۲۰ میلیون تومانی را متحمل شده است. این موضوع حاکی شدت قیمت گذاری دستوری در این محصولات دارد. حالا نگاهی به بازار آزاد برخی از مدل‌های این خودرو می‌اندازیم.

قیمت مصوب پژو ۲۰۶ تیپ ۲ در حالی حدود ۱۵۰ میلیون تومان است که قیمت این خودرو در بازار به بیش از ۳۰۰ میلیون تومان می‌رسد؛ به بیان دیگر قیمت بازار و کارخانه این محصول اختلاف بیش از دو برابری را نشان می‌دهد. همچنین قیمت این خودرو در فروردین ماه امسال حدود ۲۷۸ میلیون تومان بوده که در پایان هفته دوم مرداد به حدود ۳۰۲ میلیون تومان رسیده است.

پژو پارس TU۵ یکی دیگر از محصولات پر تقاضای خانواده پژو محسوب می‌شود که اختلاف دو برابری میان قیمت کارخانه و بازار آزاد دارد؛ قیمت مصوب این خودرو حدود ۱۷۷ میلیون تومان است و در بازار آزاد حدود ۳۷۵ میلیون تومان معامله می‌شود. همچنین قیمت این خودرو از ابتدای سال افزایش حدود ۲۵ میلیون تومانی را نشان می‌دهد.

حالا نگاهی به برخی از محصولات سایپا می‌اندازیم؛ به عنوان مثال خانواده X۲۰۰ یا همان کوییک، ساینا و تیبا. در این گروه از محصولات سایپا به نظر می‌رسد شدت قیمت گذاری دستوری کم‌تر بوده است؛ به گونه‌ای که صورت‌های مالی فصل بهار سایپا نشان می‌دهد که تقریبا هزینه تمام شده و قیمت مصوب این گروه از خودرو‌ها تقریبا برابر بوده است. حالا نگاهی به بازار آزاد این خودرو‌ها می‌اندازیم.

قیمت مصوب کوییک معمولی در بازار آزاد حدود ۱۶۸ میلیون تومان است و در بازار آزاد حدود ۲۱۰ میلیون تومان معامله می‌شود. به بیان دیگر اختلاف قیمت مصوب و بازار آزاد این خودرو حدود ۲۵ درصد است. روند قیمتی این خودرو هم از ابتدای سال نشان می‌دهد که نه تنها افزایش قیمت نداشته بلکه حتی کاهش قیمت را هم تجربه کرده است؛ قیمت این خودرو در فروردین امسال حدود ۲۲۵ میلیون تومان بوده که این عدد در هفته دوم مرداد ماه به ۲۱۰ میلیون تومان رسیده است.

نکته قابل توجه دیگر این است که دو خودرو کوییک و کوییک R از فرآیند قرعه کشی خارج شدند و همزمان با این موضوع شاهد کاهش قیمت در بازار آزاد بودیم؛ قیمت کوییک R در هفته دوم مرداد کاهش ۵ میلیون تومانی را ثبت کرد و این رقم برای کوییک معمولی حدود دو میلیون تومان بوده است.

به طور کلی هرچند عوامل متعددی در شرایط کنونی بازار خودرو دخیل هستند و توجه به چند عامل، کم اهمیت جلوه دادن موضوع بشمار می‌رود، اما نگاهی به این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که قیمت گذاری دستوری و عدم توجه به عرضه و تقاضا تا چه اندازه می‌تواند بر ابعاد بحران بیافزاید؛ بنابراین به نظر می‌رسد که سیاست‌هایی همچون قیمت مصوب و قرعه کشی خودرو هر چند با اهداف کنترل بازار و کمک به مصرف کننده نهایی اتخاذ شده، اما تنها بر ابعاد بحران افزوده است؛ به بیان دیگر سیاست‌های اشتباه خود به مانعی برای کاهش قیمت‌ها بدل شده است.

در این میان شاید نهایی شدن برجام و یا واردات خودرو بتواند بخشی از التهابات بازار را کنترل کند، اما تا زمانی که شاهد ادامه سیاست گذاری اشتباه باشیم، به نظر می‌رسد دوباره با وارد شدن کوچک‌ترین شوک به اقتصاد ایران، بازار خودرو دچار التهاب شود.