وقوع سیل و خسارت‌های جبران ناپذیر آن در تابستان مسبوق به سابقه است، اما پاشنه آشیل این تکرار، غافلگیری همیشگی ستاد مدیریت بحران است و در نهایت مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی هم می گوید ما هشدار داده بودیم!
دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: سیل استهبان در استان فارس نه اولین سیل تابستانی است و نه آخرین آن؛ ۲۱ فوتی و مفقود شدن دو نفر این پرسش را مطرح می‌کند که چرا چنین اتفاق‌هایی که در سال‌های گذشته هم در روز‌های آخر تیرماه اتفاق می‌افتد باز هم باعث غافلگیری سازمان هواشناسی و ستاد مدیریت بحران می‌شود و تنها عکس العمل این دو نهاد فرار رو به جلو و بیان این مطلب است که مردم در کنار رودخانه‌ها نباید اطراق کنند!
پس از این اتفاق از رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز گرفته تا رئیس سازمان آتش نشانی و فرماندار و مدیرکل مدیریت بحران استان فارس در اظهار نظر‌های خود تنها به اقدام‌های انجام شده اشاره کردند و کسی درباره علت یا علل این حادثه تلخ توضیحی نداده در صورتیکه تشریح علت حادثه برای اذهان عمومی اهمیت زیادی دارد.
برای آگاهی از اینکه چرا اغلب سیل‌های ویرانگر در تابستان اتفاق می‌افتد لازم است حوادث رخ داده در سال‌های گذشته را با هم مرور کنیم.
۲۵ و ۲۶ تیرماه ۹۱، در تاریخ زیست محیطی تهران و خیلی از شهر‌های ایران ثبت شد. باران تابستانی چندان قابل تصور نبود، زیرا تهرانی‌ها چند روز گرم و طاقت فرسا را تجربه می‌کردند که باران بارید، اما بی موقع، چون کشاورزان نخستین گروهی بودند که از این باران سیل آسا متضرر شدند؛ البته باران از آذربایجان غربی و شرقی و اردبیل به زنجان، قزوین، گیلان، مازندران، تهران، گلستان و حتی سمنان رسید و خراسان شمالی و بخشی از خراسان رضوی را هم نم‌دار کرد.
در همان سال پرویز رضازاده، مشاور رییس سازمان هواشناسی در مصاحبه‌ای گفته بود که سازمان هواشناسی از هفته گذشته، پیش بینی این باران را کرده بود و البته دو روز پیش از بارندگی هم هشدار سیلاب داد، اما این پایان ماجرای سیل تابستانی نبود و در سال‌های بعد هم جسته گریخته اتفاق افتاد، اما از سال ۹۹ تا امسال به طور ثابت در روز‌های پایانی تیرماه وقوع سیل در کشور ثبت شده است.
۲۸ تیر ۱۳۹۹ خبر آمد که استان‌های اردبیل، مازندران و گیلان درگیر سیل شدند و این حادثه ۴ کشته داشته هر چند که خبر تکمیلی این بود که ۱۳ استان از وقوع سیل تاثیر گرفته اند، اما هیچ نهادی از اقدام‌هایی برای پیشگیری از بروز چنین حوادثی صحبت نکرد تا ۲۶ تیرماه ۱۴۰۰ که خبر رسید که ۱۱ استان درگیر سیل شدند و آغاز آن هم از شهر اُسکو در آذربایجان شرقی بوده که جان یک فرد را هم گرفت.
کارشناسان محیط زیست دلایل مختلفی را برای این اتفاق مطرح می‌کنند که خشکی و کاهش قدرت نفوذ پذیری خاک نخستین دلیل ذکر شده برای وقوع سیل است؛ آن‌ها موضوع را اینطور توضیح می‌دهند که در فصول سرد سال علی الخصوص فصول زمستان و بهار خاک بواسطه بارش‌های ملایم برف و باران در یک دوره طولانی مدت، بصورت عمقی مرطوب شده و همین رطوبت باعث افزایش چسبندگی خاک و همچنین افزایش نفوذ پذیری خاک می‌شود با وجود بارش‌های شدید و طولانی مدت برف و باران در فصول سرد هیچگاه سیل‌های ویرانگر و ناگهانی به راه نمی‌افتد، اما در تابستان در اثر خشکی زیاد و تابش شدید نور آفتاب پوک شده و حالت پودری به خود می‌گیرد و پس از فرود قطرات درشت باران بر این سطح خشک، خاک پودری دور قطرات باران تشکیل یک لایه نازک داده و آب باران همچون یک گوی سیال در شیب زمین به راه می‌افتد و از به هم پیوستن این گوی‌های غلطان آب، یک جریان عظیم سیلابی بوجود می‌آید.
کاهش پوشش گیاهی و قدرت زیاد سیستم‌های بارشی تابستانه دو دلیل دیگری است که کارشناسان به آن اذعان دارند و کنار هم قرار گرفتن این سه دلیل را مهترین علت وقوع سیل در تابستان می‌دانند.
یکی از موضوعاتی که در وقوع سیل استهبان مطرح شد این بود که آیا سازمان هواشناسی نسبت به وقوع سیل هشدار داده بود یا نه، استانداری فارس اعلام کرده که سازمان هشدار نداده، اما صادق ضیاییان مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی در گفتگو با دیدار ضمن تاکید بر اینکه این سازمان از روز چهارشنبه نسبت به بارش باران سیل آسا در استان فارس هشدار داده بود می‌گوید: در تمام بخش‌های خبری هم این موضوع توسط همکاران سازمان هواشناسی اطلاع رسانی شده است و مستندات آن هم موجود است.
او با اشاره به اینکه در سایت سازمان هواشناسی هم متن هشدار وجود دارد، می‌افزاید: ما به صورت کتبی و رسمی درباره وقوع سیل و بارش‌های رگباری در استان‌های جنوبی و جنوب شرقی نکات مهم را گفته بودیم و اگر به این هشدار توجه می‌شد، این اتفاق نمی‌افتاد.
این مقام مسوول در سازمان هواشناسی در در پاسخ به این پرسش که مدیران استان فارس می‌گویند هفته گذشته هم سازمان هشدار داده بود، اما اتفاقی نیافتاد، می‌افزاید: اگر شما در یک مسیر حرکت می‌کنید که سبقت گرفتن ممنوع است، اما این کار را برای چند بار تکرار می‌کنید و تصادف نمی‌کنید دلیلی نمی‌شود که دفعه بعد هم تصادف نشود؛ مدیران استان‌ها و مردم باید نسبت به هشدار‌های سازمان هواشناسی آگاه‌تر عمل کنند.
ضیاییان ادامه می‌دهد: شاید اگر دیروز تعطیل نبود و مردم در کنار و بستر رودخانه نبودند چنین اتفاقی نمی‌افتاد و سیل در مسیر رودخانه قرار می‌گرفت و رد می‌شد، اما حضور مردم و بی توجهی به هشدار جان آن‌ها را به خطر انداخت.
مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی درباره علت تکرار وقوع سیل در تابستان می‌گوید: عمده بارش در تابستان به صورت رگباری است با اینکه این بارش‌های شدید در مدت زمان کم اتفاق می‌افتد و معمولا در مسیر رودخانه جریان پیدا می‌کند، اما دلیل این اتفاق این است که آب فرصت نفوذ به خاک را ندارد و در مدت زمان کم تبدیل به سیل می‌شود.
