نفس‌هایی که به شماره افتاده و حقابه‌ای که نیست

دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: بحرانی که به دلیل کاهش بارندگی و تدوام خشکسالی گریبان کشور را گرفته است از دو منظر قابل توجه است وضعیت سدها و خشک شدن تالاب ها؛ تالاب هایی که حیات آنها وابستگی شدیدی به حیات انسان ها و حیواناتی دارد که در کنار آن زندگی می کنند.

زیاد شنیده‌اید که تعداد زیادی از تالاب های کشور که بعضا هم در کنوانسیون رامسر ثبت شدند و ارزش جهانی هم دارند مانند تالاب انزلی، میقان، هورالعظیم این روزها اصلا حال خوشی ندارند و نفس حیاتشان به شماره افتاده و نکته مهمتر اینکه برخی از این تالاب‌ها مانند میقان میزبان پرندگان مهاجر هم هستند و حالا زندگی این پرندگان هم در شرایط بحرانی قرار گرفته اما سازمان متولی رسیدگی به وضعیت تالاب ها، هیچ برنامه‌ای برای ساماندهی آنها ندارد و عدم به روز رسانی اطلاعات بخش مربوط به تالاب ها در سایت سازمان محیط زیست دلیلی بر این ادعا است.

بیشتر بخوانید: اطلاع رسانی دیر هنگام و طوفان‌هایی که در راهند

برنامه هایی که در سال ۹۹ ماندند

معرفی تالاب‌های ایران و کنوانسیون رامسر، نیاز آبی تالاب‌ها، ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور، انتشارات، ارزیابی و پایش تالاب‌ها، سامانه ژئوپورتال تالاب‌ها، قوانین، مقررات و دستورالعمل‌ها، بوم شناسی تالاب‌ها، طرخ حفاظت از تالاب‌های ایران، برنامه‌ریزی و مدیریت زیست بومی تالاب‌ها، پروژه بین‌المللی سیستان و ... همه این‌ها عناوین پر زرق و برق و دهان پرکنی است که در بخش تالاب، سایت سازمان محیط زیست وجود دارد، اما اگر این دسته‌بندی‌ها را جستجوی بیشتری کنید متوجه می‌شوید محتوای موجود در هر دسته بندی مربوط به سال ۹۹ و ۱۴۰۰ است و هیچ اطلاعات به روز شده و دسته بندی شده‌ای از وضعیت تالاب‌های کشور در مهترین سایت کشور که موظف به ارائه اطلاعات در این زمینه است وجود ندارد.

البته موضوع وقتی جذاب‌تر می‌شود که همین بخش برای خود اهداف و ماموریت و شرح وظایف تعریف کرده است، اما بدتر شدن روز به روز وضعیت تالاب‌های کشور نشان می‌دهد که نه این دسته بندی‌ها اثر داشته و نه تعریف ماموریت‌ها و شرح وظایف.

آخرین اظهار نظری که مهری اثناعشری مدیر طرح احیای تالاب‌های ایران درباره وضعیت کشور مطرح کرده ۳۱ فروردین ۱۴۰۱ بود که در گفتگویی با ایمنا به این موضوع اشاره کرد که به‌رغم تأکید قانون، تالاب‌ها در روند تخصیص حقابه در آخرین رده اولویت هستند و به محض اینکه با تنش‌های آبی مواجه می‌شویم، نخستین جایی که ضربه می‌خورد و حقابه آن قطع می‌شود، محیط‌زیست است.

یکی از مشکلاتی که در تمام سال‌های گذشته وجود داشت بحث حقابه تالاب‌ها بود که برخلاف انتظار مدیریت آن به جای اینکه در دستان سازمان محیط زیست باشد در اختیار وزارت نیرو بوده و همواره چالش بزرگی میان این سازمان و وزارت متبوع در همه دوره‌های بوده و هست؛ موضوعی که اثنا عشری اینطور توضیح داد که در سال‌های اخیر مطالعات نیاز آبی تعداد زیادی از تالاب‌های کشور در سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شده است و این ارقام حقابه تالاب‌ها به وزارت نیرو ابلاغ شد؛ زیرا این وزارتخانه باید طبق قانون حقابه‌ها را تأمین کند، اما این مقام مسئول در سازمان محیط زیست نگفت چرا این مطالعات نیاز آبی در هیچ کجا منتشر نشده و کسی از محتوای آن خبر ندارد.

وضعیت نگران‌کننده تالاب‌ها

وضعیت امروز تالاب‌ها و دریاچه‌ها نگران کننده است؛ به طوری که خشک شدن آن‌ها منجر به خسارات فراوان زیست محیطی شده است. در واقع یکی از علل ریزگردهای امروز کشور به علت وضعیت تالاب‌ها و دریاچه‌ها است؛ چراکه در سالیان گذشته در حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها اقدامی صورت نگرفته است.

وقتی تالابی خشک شود به کانون گردوغبار تبدیل می‌شود؛ بنابراین وزارت نیرو مکلف است تا حقابه تالاب‌ها را در شرایط ترسالی یا خشکسالی تأمین کند. گردوغباری که کشور را درگیر کرده، موجب خسارات زیادی در بخش‌های مختلف از جمله سلامت شده است. با توجه به شرایط جوی و میزان بارش در کشور، کانون‌های گردوغبار درحال افزایش است؛ چراکه دیگر آبی در کشور وجود ندارد.