ظاهرا توقف و انسداد در احیای برجام به عدم موفقیت مذاکرات بر تبادل زندانیان دوتابعیتی با پول‌های بلوکه‌شده ایران منجر شده است؛ چنان که ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم در گفته‌هایش به آن اذعان کرد.
دیدارنیوز: آن‌گونه که اخبار واصله حکایت داشت، قرار بود سه‌شنبه هفته گذشته شاهد ترافیک دیپلماتیک در تهران باشیم؛ از سفر وزیر امور خارجه عمان تا حضور هیئت قطری و دیدار فؤاد حسین. در‌این‌بین تنها بعدازظهر چهارشنبه گذشته بود که رئیس دستگاه سیاست خارجی عراق به ایران سفر کرد.
در وهله اول به نظر می‌رسید این حضور هم‌زمان مقامات عمانی، قطری و عراقی نشان‌دهنده گشایش‌های سیاسی و اقتصادی و تسهیل گفتگو‌ها بین تهران – واشنگتن باشد. به‌ویژه که شنیده‌ها حکایت از تبادل سه زندانی دوتابعیتی (سیامک نمازی، محمدباقر نمازی و مراد طاهباز) با اموال بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی داشت.
پیرو این نکته گمانه‌زنی‌های سیاسی و رسانه‌ای از تلاش دوحه، بغداد و مسقط برای انجام این تبادل و آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران می‌گفت؛ ولی آن‌گونه که پیداست، از یک طرف فؤاد حسین، وزیر امور خارجه، با دستور کار متفاوتی ذیل حمله موشکی به اربیل پا به تهران گذاشت و در آن سو لغو سفر وزیر امور خارجه عمان و ابهام در ورود هیئت قطری به تهران مؤید آن است که توقف در مذاکرات وین عملا به انسداد کشیده شده است.
اگر موضع روزنامه کیهان در بستن تنگه هرمز به روی نفتکش‌های کره‌ای برای گرفتن اموال بلوکه‌شده خود را هم به این معادله اضافه کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که اکنون برای تهران هم مسجل شده که خبری از آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی نیست؛ ادعایی که پیش‌تر از سوی ایرنا مطرح شده بود و بعد از شل‌کن و سفت‌کن‌های خطیب‌زاده نهایتا با تأیید سخنگوی وزارت امور خارجه دولت رئیسی همراه شد.
هرچند مسئولان کشور این دو مذاکرات (مذاکرات وین و مذاکرات بر سر تبادل) را مستقل از هم می‌دانند؛ اما ظاهرا توقف و انسداد در احیای برجام به عدم موفقیت مذاکرات بر تبادل زندانیان دوتابعیتی با پول‌های بلوکه‌شده ایران منجر شده است؛ چنان که ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم در گفته‌هایش به آن اذعان کرد.
در‌این‌بین لارا روزن در خبرنامه خود با عنوان «دیپلماتیک» عنوان کرد که دولت بایدن تصمیم گرفته است پیشنهاد جدیدی برای چگونگی حل‌وفصل آخرین موضوعات باقی‌مانده برای احیای برجام (خروج سپاه از FTO) به تهران ارسال نکند. اگر این گفته‌های روزنامه‌نگار آمریکایی نزدیک به واقعیت باشد، دلایل نیامدن مقامات قطری و عمانی با هدف انجام تبادل زندانیان دوتابعیتی و اموال بلوکه‌شده در کره جنوبی را تبیین می‌کند و از آن مهم‌تر می‌تواند هشداری برای بهکمارفتن مذاکرات وین باشد.
با درنظرگرفتن این شرایط، فضای سیاسی و دیپلماتیک سازنده با هدف ارائه پیشنهاد‌های جدید برای برون‌رفت از انسداد کنونی و جلوگیری از بهکمارفتن احیای برجام به میزان درخور‌توجهی کاهش یافته است. این به آن معناست که نهایتا ما با دو سناریو روبه‌روییم. یا ایران برای بحرانی‌ترنشدن وضعیت اقتصادی و معیشتی درخصوص آخرین مسئله باقی‌مانده مذاکرات با محوریت خروج سپاه از لیست سیاه سازمان‌های تروریستی خارجی ایالات متحده (FTO) با دولت بایدن به توافق می‌رسد یا توافقی انجام نخواهد شد؛ هرچند بعید به نظر می‌رسد تهران در این زمینه دست به تعدیل موضع خود بزند.
حال اگر احتمال وقوع سناریوی دوم را قوی‌تر بدانیم و به دنبالش توقف در مذاکرت وین به انسداد و انسداد به کمای دیپلماتیک بدل شود، عملا تمام برنامه‌های دولت رئیسی در حوزه اقتصادی و معیشتی هم به مانع می‌خورد. به‌ویژه که دولت سیزدهم حذف ارز چهارهزارو ۲۰۰ تومانی را به آزادسازی اموال بلوکه‌شده جمهوری اسلامی ایران منوط کرده است.
مهدی بازرگان - روزنامه شرق
