باید دید طرح صیانت که با مخالفت بخش اعظمی از جامعه مواجه شده و از جنجالی‌ترین طرح‌های مجلس یازدهم به حساب می‌آید و یک بار منجر به ابطال رأی و بار دیگر بازگشت به صحن علنی شده است، می‌تواند یک بار برای همیشه مقابل تندروی‌ها بایستد و روی افراطی‌گری‌ها خط بطلان بکشد یا باز هم تندرو‌ها با تکیه بر قدرت چانه‌زنی خود، مقابل خواست و مطالبات مردم می‌ایستند و خواستشان را نادیده می‌گیرند.
دیدارنیوز: طرح موسوم به «صیانت از فضای مجازی» یا همان طرح جنجالی محدودیت اینترنت، انتقاد گسترده کاربران فضای مجازی را به دنبال داشت؛ به نحوی که ۱۸۵ نماینده مجاب شدند این بار در کنار مردم قرار بگیرند و از هیئت‌رئیسه مجلس بخواهند طرح مذکور را از هزارتوی کمیسیون مشترک خارج کند تا در صحن علنی و در شرایط شفاف مورد بررسی قرار گیرد.
به همین منظور، روز گذشته جلسه‌ای غیرعلنی تشکیل شد و ۱۲۰ نماینده به مطرح‌شدن آن در صحن علنی رأی دادند. شاید به این واسطه اختیار از دست تندرو‌ها خارج شده و اجازه دهند اکثریت مجلس به جای کمیسیون ۱۸ نفره برای این طرح مهم و حساس تصمیم‌گیری کنند. اقدامی که شاید بتوان آن را موفقیت مقطعی جامعه برای خارج‌کردن این طرح از دست تندرو‌ها به حساب آورد. اما آنچه مسلم است این است که موافقان طرح صیانت بی‌کار نمی‌نشینند و همه زور خود را برای به سرانجام رساندن خواست و نیتشان برای کنترل فضای مجازی و اجبار عمومی برای استفاده از پلتفرم‌های داخلی که حالا برایشان حیثیتی شده است، به کار می‌گیرند.
در این راستا خبر رسید که روز قبل از برگزاری جلسه غیرعلنی مجلس، رضا تقی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک صیانت از فضای مجازی، دست به دامن احمد علم‌الهدی، امام‌جمعه مشهد شده است؛ چهره‌ای شناخته‌شده که از موافقان سرسخت محدودیت اینترنت و فضای مجازی و طرح صیانت به حساب می‌آید. مسئله‌ای که نشان می‌دهد موافقان طرح صیانت قصد ندارند به این سادگی‌ها زمین بازی را به نفع مخالفان محدودیت اینترنت و طرح صیانت خالی کنند.
ادعای موافقان صیانت مبنی بر استمزاجی‌بودن رأی بازگشت به صحن
شاهد این ادعا اظهارات برخی موافقان طرح صیانت از‌جمله بیژن نوباوه‌وطن است که بلافاصله بعد از جلسه غیرعلنی، رأی‌گیری را صرفا «استمزاجی» دانست؛ یعنی «برای نظرخواهی بوده و جنبه رسمی» ندارد. البته علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس و از موافقان جدی محدودیت فضای مجازی با تأکید بر اینکه طرح صیانت دیگر در کمیسیون مشترک سابق بررسی نمی‌شود، گفت: «احتمالا کمیسیون مشترک جدیدی برای بررسی طرح صیانت تشکیل شده تا همچون سایر طرح‌ها و لوایح مصوبات آن در صحن علنی مورد بررسی قرار گیرد و حتما هم محتوای این طرح تغییر می‌کند». او توضیح داد: «پس از شنیدن سخنان موافقان و مخالفان طرح صیانت در جلسه غیرعلنی، در نهایت رأی استمزاجی گرفته شد که بر اساس رأی استمزاجی اکثریت نمایندگان رأی دادند این طرح در کمیسیون مشترک طبق اصل ۸۵ بررسی نشده و به صحن علنی برگردد». او ادامه داد: «با توجه به رأی استمزاجی گرفته‌شده دو نظر از لحاظ حقوقی مطرح است؛ یک نظر می‌گوید کار تمام شده و همین رأی استمزاجی رأی جلسه علنی تلقی می‌شود و نظر دیگر آن است که بر اساس مواد ۱۶۵ و ۱۶۷ آیین‌نامه باید دوباره موضوع بررسی‌نشدن طرح در کمیسیون مشترک طبق اصل ۸۵ و ارجاع آن به صحن علنی، در یک جلسه علنی رأی‌گیری شود. این دو نظر حقوقی به کنکاش حقوقی نیاز دارد و هر نتیجه‌ای حاصل شود قطعا نمایندگان در برابر آن تمکین خواهند کرد»؛ بنابراین با وجود چنین شبهه‌افکنی‌هایی باز هم معلوم نیست موافقان طرح صیانت از رأی مجلس برای بازگشت طرح به صحن رضایت خواهند داد یا می‌خواهند با چنگ و دندان در خانه ملت مصوبه‌ای را برخلاف خواست ملت به تصویب برسانند و سرنوشتی غیر از اراده آن‌ها در عصر ارتباطات برایشان رقم بزنند.
نگرانی مردم از طرح صیانت را در صحن مدنظر قرار می‌دهیم
به منظور بررسی دقیق این موضوع با جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که از مخالفان طرح فوق است به گفتگو نشستیم. رحیمی‌جهان‌آبادی در توضیح بازگشت طرح صیانت از کمیسیون مشترک به صحن مجلس گفت: «طرح صیانت از فضای مجازی تعیین مقرراتی برای فضای مجازی است. فلسفه اصلی این طرح در مجلس حمایت از پلتفرم‌های داخلی است. زمانی که در مجلس این موضوع مطرح شد، به دلیل اینکه بحث تخصصی است و مواد قانونی آن زیاد است، طبق رأی اکثریت قرار شد طرح طبق اصل ۸۵ به کمیسیون ویژه برود و تخصصی بررسی شود».
او افزود: «من مخالف این طرح بوده و هستم و همان زمان اعلام کردم رأی نماینده قائم به ذات است و خود نماینده باید درباره طرح‌ها و لوایح رأی بدهد؛ بنابراین درباره مواردی که با زندگی مردم در ارتباط است باید در صحن علنی رأی‌گیری شود تا مردم در جریان جزئیات آن قرار بگیرند». نماینده مخالف طرح صیانت از فضای مجازی تأکید کرد: «پس از انتقادات مردم از مجلس برای بررسی طرح در کمیسیون مشترک و خارج‌شدن آن از شفافیت صحن، نمایندگان درخواست کردند طرح به صحن علنی برگردد و روز گذشته این امر رأی آورد». عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این سؤال که وقتی مردم واکنش منفی نسبت به این طرح محدودکننده دارند، چرا برخی اصرار به اجرای چنین قوانینی دارند؟ گفت: «مردم با اصل صیانت از فضای مجازی مخالف نیستند، اما با محدودسازی فضای مجازی و دسترسی به اپلیکیشن‌های خارجی مخالف‌اند و البته حق هم دارند؛ چراکه کسب‌و‌کارهایشان در فضای مجازی است». این نماینده مخالف طرح صیانت تأکید کرد: «سعی داریم در صحن علنی نگرانی و دغدغه‌های مردم را مدنظر قرار دهیم و برای رفع این نگرانی‌ها قدم برداریم؛ چراکه ما نمایندگان مردم هستیم». او اظهار امیدواری کرد که بتوانند نظر اکثریت مجلس را جلب کنند تا محدودسازی را که باعث آسیب به مردم و نگران‌کردن آن‌ها می‌شود، برطرف کنند.
در مواجهه با طرح صیانت دچار سردرگمی هستیم
علاوه بر این نماینده فعلی مجلس که مخالف طرح صیانت است، یکی دیگر از نمایندگان پیشین مجلس که از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و البته مخالف این طرح است نیز نکاتی را درباره اصرار تندرو‌ها برای تصویب چنین طرح‌هایی به «روزنامه شرق» گفت.
مهدی آیتی، نماینده پیشین مجلس و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در‌این‌باره به «شرق» گفت: «طرح صیانت از فضای مجازی مثل برخی طرح‌های دیگر از‌جمله طرح عفاف و حجاب که به چالش عمومی و اجتماعی تبدیل شده است، به حساب می‌آید».
آیتی توضیح داد: «دولتها دو روش برای برخورد با مسائل قانونی دارند؛ یا روش برخورد خشن که در آن نیاز به رأی و نظر مردم نیست و دولتها تصمیم می‌گیرند و در دولتها قوانین تصویب می‌شود و مردم موظف به اجرای آن هستند و نمونه آن را در چین، کوبا، کره‌شمالی و گاه روسیه می‌بینیم یا روش دموکراسی». این نماینده پیشین مجلس ادامه داد: «حالت دوم این است که حکومت خود را موظف بداند نظر اکثریت جامعه را استمزاج کند؛ حالا ممکن است به صورت همه‌پرسی عمومی و رفراندوم باشد یا به صورت میزگرد در رسانه‌ها مطرح شود. سپس در دستور کار دولت و مجلس قرار بگیرد و مسیر قانونی خودش را طی کند».
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اظهار تأسف اعلام کرد: «ما در مواجهه با این طرح دچار سردرگمی، آشفتگی و شک و تردید شده‌ایم؛ یعنی نه حالت اول را کامل می‌توانیم انجام دهیم و نه رفراندوم و همه‌پرسی را اجرا می‌کنیم».
آیتی با اشاره به روند شروع حرکت ضد فضای مجازی در کشور که توسط برخی تندرو‌ها به آن دامن زده شد، تصریح کرد: «اگر از روز اول به جای اینکه چند نفر به صورت احساسی در صحن مجلس حرف بزنند و عده‌ای را تحریک کنند و ائمه جمعه به موضوع دامن بزنند و اعلام خطر کنند، شرایط را منطقی می‌دیدیم، اوضاع تغییر می‌کرد. آن‌ها فضای مجازی را کودتای خزنده و طرح براندازی معرفی کردند و موجب تشویش اذهان دانستند. این برخوردها، طرح صیانت را خراب کرده است».
آیتی، طرح صیانت از فضای مجازی را بی‌اعتبار دانست و تأکید کرد که این بی‌اعتباری طرح باعث شده است شخصیت مجلس و دولت زیر سؤال برود. او در پاسخ به اینکه چقدر این بیم وجود دارد که تندرو‌ها بتوانند دوباره اکثریت را با خود همراه کنند تا در صحن به این طرح رأی مثبت بدهند و همه رشته‌ها پنبه شود، بیان کرد: «این به نوع مواجهه عمومی مردم و رسانه‌ها بستگی دارد. وقتی کمپین‌های رسانه‌ای و مردمی فعال می‌شوند، باعث می‌شود موضوع از کمیسیون ویژه به صحن برگردد و باعث تردید نمایندگان و چنددستگی در میان آن‌ها شود و موضوع به تعویق بیفتد. این اتفاقات به دلیل فشار‌های افکار عمومی و رسانه‌ای است. در‌این‌باره رسانه‌ها رسالتشان را درست انجام داده‌اند». او تأکید کرد: «رسانه‌ها مقابل مجلس و دولت طرح سؤال کردند و پرسیدند آیا قصد دارید کاری کنید که باعث تضییع حقوق شهروندی شوید؟ اقدامی که به خوبی تاکنون جواب داده است».
این فعال سیاسی تأکید کرد «طرح صیانت از ریل و کانال خودش خارج شده است»، در حالی که می‌توانست طرح خوبی باشد. آیتی توضیح داد: «در کشور‌های پیشرفته هم از فضای مجازی صیانت می‌شود و از پدر و مادر‌ها می‌خواهند فضای مجازی را برای فرزندانشان کنترل کنند و اگر فیس‌بوک و تلگرام مسائلی را به صورت غلط به جامعه القا کنند، جرم است و جریمه می‌شوند. اما آنچه در‌این‌باره برای ما مورد انتقاد است، این است که طرح به دنبال ایجاد محدودیت و استیلای گروهی در برابر مردم است». او بیان کرد: «اگر فضای مجازی در چارچوب عقل و همه‌پرسی جلو می‌رفت، می‌توانست طرح خوبی در جهت حفظ سلامت جامعه باشد، اما این‌طور پیش نرفت».
این فعال سیاسی، خروج طرح صیانت از فضای مجازی از کمیسیون مشترک و بازگشت آن به صحن علنی را یک موفقیت برای مردم و رسانه‌ها دانست که فضا را از دست تندرو‌ها خارج کرده‌اند. او تأکید کرد: «به‌طور مسلم کسانی که از روش‌های سخت می‌خواستند این طرح را به تصویب برسانند، در اقلیت هستند و اکثریت کشور با این طرح مخالف‌اند؛ چون مخالفت رسانه‌ها به پشتوانه افکار عمومی قوی است».
این نماینده پیشین مجلس یادآور شد: «ما نگران سلامت فرزندانمان در فضای مجازی هستیم و کسی با اصل طرح صیانت مخالف نیست، بلکه با طرحی که در جهت محدودکردن حقوق شهروندی است مخالفیم؛ بنابراین رسانه‌ها می‌توانند روی آن تمرکز بیشتری داشته باشند و با اقلیت تندرو مقابله کنند تا به نتیجه مطلب برسند».
حالا باید دید طرحی که با مخالفت بخش اعظمی از جامعه مواجه شده و از جنجالی‌ترین طرح‌های مجلس یازدهم به حساب می‌آید و یک بار منجر به ابطال رأی و بار دیگر بازگشت به صحن علنی شده است، می‌تواند یک بار برای همیشه مقابل تندروی‌ها بایستد و روی افراطی‌گری‌ها خط بطلان بکشد یا باز هم تندرو‌ها با تکیه بر قدرت چانه‌زنی خود، مقابل خواست و مطالبات مردم می‌ایستند و خواستشان را نادیده می‌گیرند.
معصومه معظمی - روزنامه شرق
