با توجه به طولانی شدن جنگ روسیه در اوکراین برخی تحلیل‌ها حاکی از آن است که روس‌ها تغییر تاکتیک داده‌اند و در مقابل اوکراین نیز برای به دست آوردن برتری نیازهایی دارد.
دیدارنیوز:
منبع: اندیشکده شورای آتلانتیک آمریکا
نویسنده: کارشناسان نظامی شورا
مترجم: حمید رضا بابایی
جنگی که قرار بود تهاجمی رعدآسا باشد و در آن کی یف پایتخت اوکراین (اگر نگوییم کل کشور) به تصرف درآید، اکنون به نبردی فرسایشی تبدیل شده که هدف آن خفه کردن اوکراین است. روسیه در شمال به تاکتیک‌های محاصره کی‌یف روی آورده است، و به نظر می‌رسد خطر شکست سریع اوکراین، رفع شده باشد. با این وجود، روسیه رویکرد موسوم به "تاکتیک‌های گروزنی" را درپیش گرفته است یعنی حملات بی وقفه به مناطق غیرنظامی و تقریبا نابودی کامل شهرها. در جنوب، روسیه به دنبال ویرانی ماریوپول است و تقویت محور امنیتی کریمه به دونباس (در شرق اوکراین) را تقریبا به پایان برده است. روسیه به زودی به بندر اودِسا در سواحل دریای سیاه (درجنوب اوکراین) روی خواهد آورد و تلاش خواهد کرد کمربندی امنیتی از کریمه تا ترانس نیستریا در کشورِ مولداوی برقرار کند. بعد از تحقق این اهداف، پیش بینی می‌کنیم که روسیه احتمالا به جنگ فرسایشی روی خواهد آورد، یعنی جلوگیری از ورود مایحتاج به اوکراین، مسدود کردن دریای سیاه و سرانجام ایجاد قحطی، زیرا کشاورزان اوکراینی قادر نیستند محصولات خود را درو کنند.
آسمان و دفاع هوایی: روسیه همچنان از ایجاد برتری هوایی خود ناکام مانده است و در نتیجه در حال از دست دادن تعداد زیادی از جنگنده‌های هوایی است. نیروی هوایی روسیه به میزانی چشمگیر حملات خود را به اهدافی در غرب دور اوکراین افزایش داده است و احتمالا با حملات خود به مناطق نزدیک مرز لهستان، با کمک‌های آمریکا و اروپا به نیرو‌های اوکراینی مقابله خواهد کرد.
بسیار بعید است که در هفته آینده هر کدام از طرف‌های درگیر، برتری هوایی خود را در آسمان کی یف تثبیت کنند، و یا این که روسیه بتواند همچنان به حملات موشکی یا هوایی خود به مسیر‌های تدارکاتی منتهی به اوکراین ادامه دهد.
ـ ادامه نابودی جنگنده‌ها و بالگرد‌های روسی: به گفته وزارت دفاع اوکراین، روسیه تاکنون ۸۱ فروند هواپیما، ۹۵ چرخبال و ۹ پهباد را در جنگ از دست داده است. البته منابع مستقل نمی‌توانند این ادعا‌ها را تایید کنند، اما تصاویر و ویدئو‌های فراوانی نشان می‌دهد که بسیاری از جنگنده‌های هوایی روسیه تاکنون نابود شده است...
ـ تحرکات هوایی. روسیه همچنان روزانه حدود دویست سورتی پرواز انجام می‌دهد، گرچه بسیاری از این عملیات رزمی در خارج از حریم هوایی اوکراین صورت می‌گیرد. این در حالی است که نیروی هوایی اوکراین که حدود ۵۶ جنگنده در اختیار دارد، روزانه فقط ۵ تا ۱۰ سورتی پرواز انجام می‌دهد.
ـ حملات هوایی روسیه به پایگاه آموزشی یاووریف. روسیه در ۱۳ مارچ (۲۲ اسفند) با موشک‌های کروز به یک پایگاه آموزشی اوکراین در ۱۰ مایلی مرز لهستان حمله کرد. آمریکا و ناتو پیشتر از این پایگاه برای آموزش نیرو‌های اوکراینی استفاده می‌کردند. پیش از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، نیرو‌های نظامی آمریکایی، از گارد ملی فلوریدا، این پایگاه را ترک کردند. حمله به یاووریف نشان داد که روسیه می‌تواند هر منطقه دوررس در اوکراین را هدف قرار دهد و ما معتقدیم هدف از این حمله، بیان آشکار این مساله به آمریکا و ناتو است که کرملین دیگر دخالت‌های بیشتر ناتو را تحمل نخواهد کرد.
ـ خطوط تدارکاتی در تیررس. روسیه در ۱۲ مارچ (۲۱ اسفند) تهدید کرد کمک‌های تسلیحاتی آمریکا و اروپا به اوکراین را هدف قرار خواهد داد. با وجود لفاظی‌های شدید، روسیه در حال حاضر تقریبا به هیچ وجه قادر نیست در ارسال محموله‌های وارداتی به اوکراین از مرز‌های غربی آن در لهستان، اختلالی ایجاد کند. تا این لحظه، نیروی هوایی روسیه تقریبا در پیدا کردن، شناسایی و نابودی اهداف متحرک، ناتوان بوده است. البته فعالیت سیستم‌های موشکی ۳-۳۰۰ نشان می‌دهد که روسیه قادر به اجرای عملیات پویا و در زمان‌های مقضی است. علاوه بر آن، حملات به مناطق غرب دور اوکراین ظاهرا موشکی بوده نه هوایی؛ لذا بعید است که نیروی هوایی روسیه بتواند به کاروان امداد در این مناطق حمله کند؛ و موشک‌هایی هم که از صد‌ها مایل دورتر پرتاب می‌شوند، قادر نیستند به اهداف متحرک برخورد کنند؛ لذا روسیه برای جلوگیری از کمک‌های تدارکاتی متحرک، هیچ گونه توانایی ندارد.
ـ نیرو‌های زمینی. با تغییر ماهیت مناقشه به سمت جنگ فرسایشی، روسیه هم استراتژی خود را تغییر داده و برای اعمال فشار حداکثری، به سمت تاکتیک محاصره روی آورده است. روسیه به شدت محموله‌های تدارکاتی از جمله اقلام امداد انسانی به اوکراین را هدف قرار خواهد داد...
ـ جنگ افزار محاصره. روسیه برای مجبور کردن اوکراین به تسلیم، از تاکتیک‌های محاصره علیه شهر‌های بزرگ این کشور بهره می‌برد. روسیه تاکنون به تلفات نیرو‌های خودی اهمیت چندانی نداده و تلفات انسانی دشمن از جمله کشتار غیرنظامیان، برایش هیچ گونه اهمیتی نداشته است. روسیه اعلام کرده است هرگونه محموله‌های کمک‌های تسلیحاتی غرب، هدف قانونی محسوب می‌شود. این مساله احتمالا به نگرانی ناتو از تشدید جنگ دامن زده، برنامه ریزی برای ارسال تجهیزات بیشتر را نیز کند خواهد کرد.
ـ اقلام لجستیک روسی. برخی گزارش‌ها حاکی است روسیه بعد از آغاز حمله به اوکراین، از چین درخواست کمک‌های نظامی کرده است. این نشان می‌دهد روسیه تمام بخش‌های های نظامی و صنعتی خود را برای حمایت از جنگی طولانی مدت، کاملا بسیج نکرده است. با ادامه جنگ، انتظار داریم روسیه برای حفظ نیروهایش، تمرکز بیشتری بر سیستم‌های تدارکات مالی و انسانی اِعمال کند.
ـ خطرات تشدید جنگ. همزمان با تشدید حملات روسیه به غرب اوکراین، خطر رویارویی نظامی با ناتو پیچیده‌تر می‌شود. ناتو و روسیه باید برای باز کردن خطوط تماس میان خود، تلاش هایشان را بیشتر کنند تا عواقب ناخواسته‌ای رخ ندهد.
ـ جنگ اطلاع رسانی. روسیه به احتمال قوی، کوریدور‌های انسانی به سمت روسیه یا بلاروس را ایجاد خواهد کرد تا از آن به عنوان ابزار تبلیغاتی بهره ببرد. البته روسیه و بلاروس کشور‌هایی هستند که اوکراینی‌های چندانی میل ندارند به آنجا بروند. روسیه همچنین به شدت آزادی بیان و مطبوعات را برای شهروندان روسی محدود می‌کند، تا از حمایت‌های عمومی استفاده ابزاری کند، زیرا بروز یک جنگ درازمدت را پیش بینی می‌کند. روسیه در فضای خارج، در حال شکست در جنگ اطلاع رسانی است. رهبری اوکراین با بهره گیری از سیستم اطلاع رسانی، در حال مقابله با روسیه است. این روند سبب شده است کمک‌ها به اوکراین افزایش یابد تا بتواند به مقاومت ادامه دهد.
ـ نیروی دریایی. بیشترین پیروزی‌ها همچنان در جنوب شامل حال روسیه می‌شود. زیرا در آن مناطق، نیرو‌های روسی از برتری خود در دریای سیاه بهره می‌برند. روسیه همچنان به حملات خود به غرب و در امتداد مناطق ساحلی ادامه خواهد داد تا ایجاد پل امنیت زمینی از دونباس را تکمیل کند. پیش بینی ما آن است که دونباس هدف بعدی نیرو‌های روسی خواهد بود. این منطقه، بزرگ‌ترین بندر اوکراین بوده و ۸۰ درصد از حجم تجارت دریایی کشور از طریق آن صورت می‌گیرد. از دست دادن دونباس، اوکراین را در محاصره کامل قرار می‌دهد.
ـ جنگ افزار‌های دریایی. اوکراین مدعی است واسیلی بایکوف، کشتی اصلی در پروژه ۲۲۱۶۰ عملیات گشت زنی روسیه را هدف قرار داده است. این کشتی مجهز به سیستم‌های موشک انداز گراد BM-۲۱، ۱۲۲ میلیمتری (MLRS) است. اگر این ادعا صحت داشته باشد، این حادثه نخستین مورد از تلفات دریایی روسیه در جنگ خواهد بود.
ـ عملیات آبی-خاکی. ارزیابی ما آن است که احتمال هرگونه تلاش روسیه برای اجرای عملیات آبی-خاکی در اودسا، کم خواهد بود. روس‌ها در حملات آبی-خاکی تجربه رزمی ندارند و از طرفی فاقد مسیر‌های مواصلاتی از کشتی به ساحل هستند تا بتوانند علیه نیرو‌هایی که موضع دفاعی بسیار خوبی دارند، عملیات موثر انجام دهند. احتمال این سناریو بیشتر است که پیاده نظام نیروی دریایی روسیه، در عملیات زمینی که هم اکنون جریان دارد، مشارکت کند...
ـ موشک‌های ضدکشتی مستقر در خشکی. در حال حاضر موشک‌های حملات رزمی نروژی (NSM) در نروژ، لهستان و آمریکا به کار گرفته شده اند و هر یک از این کشور‌ها می‌توانند آن‌ها را به راحتی در اختیار اوکراینی‌ها قرار دهند. این سیستم موشکی متحرکی است که برد آن ۱۰۰ مایل دریایی است. استقرار این موشک‌ها در اطراف اودسا، می‌تواند روند پیشتیبانی نیرو‌های دریایی روسیه از عملیات زمینی در جنوب را مختل کند.
کمک‌های تدارکاتی به اوکراین. مسیر‌های تدارکات دریایی به سمت اوکراین کاملا مسدود است، و خطوط هوایی پشتیبانی مجدد نیز به شدت محدود شده است، اما مسیر‌های ارسال تدارکات (عمدتا از طریق لهستان و رومانی) باز است. پیش بینی ما این است که روسیه به زودی برای جلوگیری از ارسال این کمک‌ها به اوکراین اقدام خواهد کرد. بمب باران‌های هوایی، حملات کمین و تخریب خطوط راه آهن از جمله این راهکار‌ها است.
در بحبوحه اعلام علنی و سپس تکذیب اعزام جنگنده‌های میگ-۲۹ از لهستان به اوکراین، تمرکز حمایت‌های امنیتی در آینده عمدتا حول محور جنگنده‌ها است.
نیروی هوایی اوکراین در حال حاضر تنها ۵۶ فروند جنگنده در اختیار دارد و لذا قطعا اضافه شدن جنگنده‌های جدید برای مقابله با برتری هوایی روسیه، به نفع آن خواهد بود.
اما از نظر ما، جت‌های جنگنده تجهزاتی نیست که ارتش اوکراین در حال حاضر بیش از همه اقلام دیگر به آن نیاز داشته باشد. به نظر ما، تجهیزات دفاع هوایی مستقر در زمین، سلاح‌های مقابله با آتش دشمن، و پهبادها، اقلامی هستند که بیشتر از جنگنده‌ها و همچنین در کوتاه مدت، تاثیرگذارند. این نیاز‌های اساسی را می‌توان از طریق آمریکا، ناتو و/یا اتحادیه اروپا تامین کرد:
۱ ـ تجهیزات دفاع هوایی. موفقیت اوکراین در مقابله با برتری هوایی روسیه، عمدتا به خاطر تجهیزات دفاع هوایی مستقر در زمین بوده است تا هواپیما‌های جنگنده. سیستم‌های S-۳۰۰ ساخت شوروی تاکنون بسیار موثر بوده است.
۲ ـ توانایی‌های مقابله با آتش دشمن. ناتوانی روسیه در گسترش برتری هوایی آن در منطقه سبب شده است مسکو نتواند از اهرم فشار ناشی از قابلیت‌های فنی برتر و نفرات بیشتر، به منظور حمایت کامل از تهاجم زمینی خود، بهره ببرد. دلیل تلفات انسانی و همچنین خسارات جنگی، ناشی از آتش تجهیزات زمینی روسیه نظیر توپخانه و خمپاره انداز است. بهترین ابزار برای کاهش این تلفات و خسارات، آتش مقابل علیه سلاح‌های دشمن است...
۳ ـ پهپاد‌ها و پرنده‌های بدون سرنشین. اوکراین ده‌ها ویدئو منتشر کرده است که نشان می‌دهد پهباد‌های ساخت ترکیه موسوم به بایراکتار TB۲ خودرو‌های زرهی و سیستم‌های دفاع هوایی روسیه را نابود می‌کنند. از این پهبادها می‌توان اطلاعات زمینی جمع آوری کرد و سپس با استفاده از سلاح‌های دقیق زن، اهداف مورد نظر را نابود کرد. وزیر دفاع اوکراین چندی پیش گفت که ترکیه پهباد‌های بایراکتار بیشتری تحویل اوکراین داده است؛ و ارسال TB۲های بیشتر به اوکراین کمک خواهد کرد پیشروی نیرو‌های زرهی روسیه در شمال کُند شده، تجهیزات بیشتر روسی نابود شوند...
۴ ـ سیستم‌های NSM. این سیستم نروژی قادر است برتری نیرو‌های روسی را در دریای سیاه مختل کند و مقابل نقش حمایتی آن در پیشروی روس‌ها در محور جنوب بایستند. نیروی دریایی لهستان در حال حاضر دو لشکر ساحلی موشک‌های ضد کشتی در اختیار دارد که هر یک به ۱۲ سیستم NSM مجهز است. این سیستمی مطلوب برای به کار گیری و دفاع از اودسا است. اگر لهستان مایل باشد سیستم‌های فراوان NSM به اوکراین بدهد، ارتش لهستان می‌تواند پیش از تحویل موشک‌ها به اودسا، به نیرو‌های اوکراینی – در خاک لهستان- آموزش دهد.
جنگ به صورت کامل از حمله برق آسا برای تسخیر سریع کی یف، به جنگی فرسایشی تبدیل شده است. روس‌ها از تاکتیک گروزنی و همچنین سوریه استفاده کرده اند. گروزنی، مرکز جمهوری خودمختار چچن در روسیه است که در سال ۱۹۹۵ شاهد جنگ شدید بود. روس‌ها در آن جنگ از تاکتیک ویرانی استفاده کردند. گرچه خطر سقوط سریع کشور یا حتی کی یف رفع شده است، روسیه همچنان به اِعمال فشار شدید به اوکراین ادامه می‌دهد. روند ارسال کمک از طریق دریا و هوا به اوکراین، به صورت موثر مختل شده است.
به نظر می‌رسد روسیه هم اکنون درنظر دارد اوکراین را تحت فشار قرار دهد تا شرایط نامطلوب صلح را به آن تحمیل کند. ایجاد خرابی‌های وحشتناک و تحمیل تلفات گسترده انسانی به شهر‌های اصلی اوکراین، نابودی اقتصاد و ازبین بردن توانایی‌های احیاء، ایجاد فاجعه بالقوه انسانی از طریق اختلال در برداشت محصولات بهاری کشاورزی، از جمله این شیوه هاست. گرچه توانمندی‌های روسیه در سراسر اوکراین کاهش می‌یابد، مسکو همچنان تهدیدی علیه شهر‌های اصلی اوکراین است.
در روز‌های اخیر شاهد تغییرات اندک در منطقه عملیاتی روسیه در شمال بوده ایم. پیشروی‌های روسیه با هدف محاصره خارکیف و کی یف اندک بوده است. در این مدت، گرچه نیرو‌های روسی اندکی به سمت پایتخت پیشروی کردند، عملیات چشمگیری علیه هیچ یک از این شهرها صورت نگرفت. بعید است روسیه عملیاتی عمده را علیه کی یف آغاز کند، اما تلاش خواهد کرد تا این شهر را کاملا به محاصره درآورده، به سمت مرکز آن پیشروی کند و در این عملیات به شدت بر آتش سلاح‌های زمینی تکیه خواهد کرد تا تلفات انسانی گسترده به اوکراین وارد کند.
ناتوانی روسیه در ایجاد برتری هوایی در شمال، مانع از آن خواهد شد تا از نیرو‌های زمینی، پشتیبانی لازم هوایی را به عمل آورد. روسیه هم اکنون تمام نیرو‌هایی را که به صحنه فرستاده، درگیر نبرد کرده است و به نظر می‌رسد برای تقویت موضع، درنظر دارد از نیرو‌های خارجی استفاده کند.
در جنوب، روسیه موفق‌تر بوده است، اما شدت تهاجم به میزانی چشمگیر کاهش یافته است. روسیه ماریوپول را محاصره کرده است، اما همچنان کنترل شهر را در اختیار ندارد. روسیه به تقویت پل امنیتی از کریمه به سمت دونباس ادامه خواهد داد.
از شرق، نیرو‌های در کنترل میکولایف و آغاز حمله به اودسا ناتوان بوده اند. این امر از نظر ما به معنای آن است که پیشروی سریع روسیه در سواحل دریای سیاه به افزایش استقرار تدارکات نظامی منجر شده و همزمان با مقاومت شدید اوکراین، شتاب پیشروی روس‌ها به سمت شرق تقریبا متوقف شده است.
طرح عملیات آبی-خاکی علیه اودسا باز هم محقق نشده است، گرچه احتمال آن می‌رود به زودی آغاز شود. روسیه تلاش خواهد کرد میکولایف را آرام کرده، در جنوب شرق به سمت اودسا پیش برود. پیش بینی ما آن است که روسیه در پشت خطوط جنگ، عملیات آبی-خاکی اجرا خواهد کرد و بدون مواجهه با مقاومت، با هدف تقویت نیرو برای تسخیر اودسا اقدام خواهد کرد. تا زمان آغاز آن عملیات، روسیه با آتش نیروی دریایی و هوایی، اودسا را همچنان هدف قرار خواهد داد و به خسارات وارد شده به این شهر تاریخی نیز اهمیت چندانی نخواهد داد.
