«اوکراین» تاثیری بر «وین» ندارد

دیدارنیوز ـ حسن محمدیان: رحمان قهرمان‌پور در گفتگویی در پاسخ به این که برخی معتقدند بحران اوکراین میان آمریکا و روسیه بر مذاکرات هسته‌ای در وین تاثیر گذاشته است؟ گفت: روند مذکرات وین نشان می‌دهد که بحران اوکراین تاثیر زیادی بر این مساله نداشته است. از زمانی که مذاکرات احیای برجام در وین شروع شده است، توقف غیر عادی در روند کار با توجه به تحولات بین المللی نمی‌بینیم که اکنون بگوییم به خاطر بحران اوکراین این مذاکرات تاثیر پذیرفته است.

وی ادامه داد: از سویی اصولا قدرت‌های بزرگ مسایل را جداگانه ارزیابی می‌کنند و به هم ربط نمی‌دهند. به عنوان مثال چین با سایر کشور‌ها و آمریکا و کانادا در موضوعی همکاری دارد، اما در مسایل دیگر خیر. یا اگر چین در پیمان کیوتو و پاریس نیست این طور نیست که آمریکایی‌ها بگویند ما هم از سازمان تجارت جهانی بیرون می‌آییم. به علاوه بحران اوکراین یک مساله بلندمدت است و امروز به وجود نیامده است. این بحران از ۲۰۰۳ تا الان ادامه دارد و ۲۰۱۴ با الحاق کریمه به روسیه روند به شکل دیگری دنبال شد و این مساله تا الان ادامه دارد از این رو بحران اوکراین تاثیر آنچنانی بر روند مذاکرات وین نداشته است و بر اساس منطق داخلی خودش پیش رفته است و حتی در میانجی‌گری روسیه در مذاکرات اخلالی نمی‌بینیم.

این کارشناس مسایل بین الملل تصریح کرد: مساله هسته‌ای مساله کنترل تسلیحاتی در سطح بالاتر است و پنج کشور عضو برجام که دولت‌های اتمی هستند و توسط ان پی تی به عنوان قدرت هسته‌ای شناسایی شده اند، حتما منافع مشترک دارند و حتما روسیه با فرانسه و انگلیس درباره معماری امنیت هسته‌ای اروپا اتفاق نظر دارد، چون می‌داند هر چه تعداد کشور‌های اتمی در دنیا زیاد شود از حوزه امنیت هسته‌ای خود کاسته می‌شود.

قهرمان‌پور در ادامه در پاسخ به این پرسش که این روز‌ها درباره تضمین سیاسی توافق بر سر بازگشت به برجام صحبت زیاد می‌شود و گزینه‌های مختلفی هم درباره آن از سوی ایران یا طرف‌های مختلف مطرح می‌شود. برجام با قطعنامه ۲۲۳۱ به نوعی تضمین سیاسی و بین المللی دریافت کرد و همچنان این تضمین وجود دارد، اما بیش از آن چه می‌توان پیشنهاد کرد؟ گفت: واقعیت این است که مناسبات بین الملل تابع قدرت است و قدرت تعیین می‌کند که چه توافقی پایدار بماند یا نماند. اگر به رابطه آمریکا و روسیه درباره کنترل تسلحاتی نگاه کنیم می‌بینیم که پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد (INF) سال‌ها سنگ بنای بازدارنده میان روسیه و اروپا بود، اما امریکا در مقطعی آن را تمدید نکرد، چون به این نتیجه رسید که می‌تواند زیر توافق بزند.

وی اظهار کرد: در شرایطی که قدرت نابرابر با طرف مقابل دارید، انتطار اینکه یک تضمین محکم از طرف مقابل بگیرید با واقعیت سیاست بین الملل هم خوانی ندارد. بر اساس روابط بین الملل میزان قدرت‌های مختلف طرف‌ها توافق است که کشور‌ها را از اقدام علیه هم باز می‌دارد. فرض کنید با کشور پرو در آمریکای جنوبی توافقی با ایران انجام شده است، چه اتصالاتی با پرو داریم که به خاطر آن اتصالات از این که توافق را بهم بزنیم منصرف شویم؟ آنچه ادبیات و اقتصاد سیاسی بین الملل می‌گوید این است که تضمین یعنی باید اتصالات را بیشتر کنید تا امکان بر هم زدن توافقات کم شود. امروز کره جنوبی و آمریکا در موقعیتی هستند که آمریکا به کره تضمین دهد، چون نیروی نظامی و سلاح در آن کشور دارد و در بحت نیمه رسانا‌ها اصلی‌ترین بازیگر در دنیا است که از طریق آن می‌تواند چین را محدود کند.

این کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: میزان اتصالات کره با آمریکا به اندازه‌ای است که هر دو طرف نگران از هم گسیخته شدن روابط باشند، اما ایران به خاطر اینکه اتصالات چندانی با اروپا و امریکا ندارد، گسسته شدن هر نوع توافق برای هر دو طرف هزینه‌ای ندارد. در مذاکرات وین می‌بینیم که ایران بیشتر ملاحظه چین و روسیه را دارد، چون اتصالش با آن‌ها بیشتر است.

قهرمان‌پور ادامه داد: در ۲۰۱۵ از بحث‌های مهم در روند مذاکرات هسته‌ای این بود که اوباما و کشور‌های طرف برجامی اروپایی می‌گفتند بعد از توافق آن اندازه توافق‌های اقتصادی مان را با ایران گسترش می‌دهیم که رفتن ایران به سمت سلاح هسته‌ای هزینه بالای اقتصادی برایش داشته باشد و آن را به نوعی تضمین توافق برجام عنوان می‌کردند. پس اکنون در شرایطی که اتصالات سیاسی، نظامی، اقتصادی با مجموعه غرب نداریم، رسیدن به تضمین سیاسی معتبر در برجام کار سختی است. بایدن می‌خواهد از شر فشار‌های منطقه‌ای و لابی امارات و عربستان و اسراییل خلاص شود، ایران هم از شر تحریم‌ها، اما در هر دو طرف اراده‌ای نیست که زمینه‌ساز گسترش روابط سیاسی و اقتصادی باشد، چون بی اعتمادی عمیق میان هر دو طرف وجود دارد و در هر یک از دو طرف هم تمایلی به گسترش روابط دیده نمی‌شود. در کنگره آمریکا که هم اکنون دموکرات‌ها اکثریت را دارند از ترس لابی صهیونیستی نمی‌توانند از برجام دفاع کنند و در ایران هم با وجود اینکه دولت دست اصولگراهاست کسی محکم از توافق حمایت نمی‌کند و هر دو طرف نگاهشان به برجام این است که آن را نمی‌خواهند، اما یک شر ناگریز است.

وی تاکید کرد: ما نباید از احیای برجام انتظارات زیادی داشته باشیم، چون اتصالات قابل توجهی میان ایران و اروپا و آمریکا نیست. این برجام در بهترین شرایط بیشتر از هفت تا هشت سال دوام نمی‌آورد اگر تازه بایدن در ۲۰۲۴ پیروز انتخابات شود. باید نگاه مان این باشد که این یک امر موقت است و برای این شرایط تضمین بگیریم حتی اگر تضمین دادند که ۲۰ سال از برجام خارج نمی‌شویم اشتباه است و واقعی نیست.