دوحه، برگ برنده غرب مقابل كرملين

دیدارنیوز: بحران اوکراین و اختلال بالقوه در عرضه انرژی در پی حمله احتمالی روسیه به این کشور در کنار دیگر چالش‌های منطقه‌ای و جهانی، انگیزه‌ای شده تا امیر قطر برای اولین بار در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن در سفری رسمی به واشنگتن برود.

سفر امیر قطر به آمریکا همچنین نخستین سفر یکی از رهبران کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس به این کشور محسوب می‌شود. انتظار می‌رود «شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی» در دیدار با رئیس‌جمهوری آمریکا به او اطمینان دهد که کشورش در صورت قطع عرضه گاز روسیه به آلمان، به دنبال تأمین گاز مایع اضطراری کوتاه‌مدت برای کمک به جبران کمبود‌ها خواهد بود.

قطر اعلام کرده که به دنبال تأمین گاز اروپا از طریق انتقال گاز اضافی در انبار‌های شرق آسیا است. تجربه حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۱۴ که به افزوده‌شدن شبه‌جزیره کریمه به خاک روسیه منجر شد، نشان داد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از حربه انرژی برای اعمال فشار به اوکراین و کشور‌های اروپایی استفاده می‌کند. قطر همچنین امیدوار است که با افزایش سطح تولید گاز خود با مقیاس بزرگ‌تری به بازار اروپا بازگردد.

یکی از مقام‌های حاضر در مذاکرات قطر و کشور‌های اروپایی به گاردین می‌گوید: «به نظر می‌رسد هفته آینده موضوعی برای اعلام رسمی به رسانه‌ها وجود خواهد داشت. در سفر امیر قطر به آمریکا و در جریان مذاکرات او با بایدن نکات کلیدی این مذاکرات حل‌وفصل خواهد شد».

منابع بریتانیایی معتقدند با وجود اینکه آلمان که به گاز طبیعی روسیه وابسته زیادی دارد، هنوز ترمینال واردات گاز مایع ندارد؛ اما دوحه همچنان می‌تواند به نجات اروپا از روسیه کمک کند. بخش عمده گاز قطر در بازار‌های آسیایی با قرارداد‌های بلندمدت فروخته می‌شود؛ اما انتظار می‌رود که دوحه انعطاف‌پذیری‌هایی از خود نشان دهد. با‌این‌حال و در صورت توافق نهایی با قطر، همچنان اروپا آمادگی کامل برای قطع واردات گاز از روسیه ندارد.

امیر قطر در شرایطی به دیدار جو بایدن می‌رود که مناسبات دوحه و واشنگتن در وضعیت بسیار خوبی به سر می‌برد و اروپایی‌ها هم با اطلاع از این موضوع خواستار مذاکره بایدن با امیر قطر برای تأمین انرژی مورد نیاز خود شده‌اند که قطر به اروپا کمک کند تا در صورت وقوع درگیری بر سر اوکراین، اروپا در تاریکی و سرما فرو نرود. قطر در کنار استرالیا بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز طبیعی مایع جهان است. استرالیا، متحد نزدیک ایالات متحده هم وعده همکاری برای تأمین بخشی از گاز مورد نیاز اروپا را داده است.

چالش انرژی آلمان
اتحادیه اروپا حدود ۴۰ درصد از انرژی مورد نیاز خود را از روسیه تأمین می‌کند و واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش در حال جست‌وجوی بازار‌های جهانی برای یافتن منابع انرژی جایگزین هستند. قطر، متحد نزدیک ایالات متحده، دارای ذخایر عظیم گاز است و بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان به‌شمار می‌رود.

وعده کمک دوحه برای تأمین بخش بزرگی از گاز مورد نیاز اروپا ممکن است سیاست پوتین برای اعمال فشار بر اروپا بر سر اوکراین با استفاده از حربه انرژی را کم‌اثرتر کند و حتی برنامه حمله احتمالی او به اوکراین را تغییر دهد. در‌حال‌حاضر مهم‌ترین نگرانی آمریکا و اتحادیه اروپا، وابستگی زیاد آلمان قدرتمندترین کشور اتحادیه اروپا به واردات انرژی از روسیه است. مدیران انرژی آلمان خوش‌بین هستند که وابستگی متقابل روسیه و آلمان مانع از توقف عرضه نفت یا رویارویی گسترده‌تر شود.

«مارکوس کربر» مدیر اجرائی شرکت RWE، بزرگ‌ترین تأمین‌کننده برق آلمان، به رسانه‌ها گفته است در صورت قطع کامل عرضه انرژی از طرف روسیه، آلمان تنها برای چند هفته انرژی مورد نیاز خود را می‌تواند تأمین کند. آلمان گاز مایع مورد نیاز خود را از طریق سه ترمینال در بلژیک، هلند و لهستان دریافت می‌کند. ترمینال جایگزین دیگر هم در ایتالیا قرار دارد. برنامه‌های ساخت ترمینال داخل آلمان در «برونسبوتل» با وجود فشار‌های دولت قبلی ایالات متحده هنوز به نتیجه نرسیده است.

با‌این‌حال اروپا و آمریکا که اکنون نیازمند کمک قطر هستند، می‌دانند که پوتین نمی‌تواند به‌راحتی چنین اقدامی انجام دهد. اگر پوتین عرضه انرژی را قطع کند، روسیه ذخایر ارز خارجی خود را از دست خواهد داد و آینده خط لوله بحث‌برانگیز نورد استریم ۲ را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد؛ زیرا حامیان احداث این خط لوله دیگر نمی‌توانند استدلال کنند که روسیه پروژه را از ملاحظات ژئوپلیتیکی کنار گذاشته است.

همکاری نزدیک در افغانستان

نزدیکی روابط آمریکا و قطر با درخواست کنگره آمریکا در ژانویه ۲۰۲۲ مبنی بر ثبت قطر در قانون مجوز دفاع ملی برای سال مالی ۲۰۲۲ به اوج خود رسید. از طرف دیگر کمک دوحه به روند مذاکرات واشنگتن و طالبان در سال‌های اخیر و همچنین تسهیل حمل‌ونقل هوایی ایالات متحده در افغانستان پس از سلطه طالبان بر این کشور باعث نزدیک‌تر‌شدن واشنگتن و دوحه شده است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، هم در ماه‌های اخیر از قطر تمجید کرده است و اعلام کرده که تنها تنش سیاسی میان دو کشور ناشی از فشاری است که قطر بر ایالات متحده وارد کرده است تا برای آزاد‌کردن کمک‌های بشردوستانه برای کمک به قحطی افغانستان اقدامات جدی‌تری انجام دهد. قطر همچنین مرکزی برای انتقال شهروندان آمریکا و سایر کشور‌های غربی بود و آمریکا هیئت نمایندگی خود در افغانستان را نیز به دوحه انتقال داد. این کشور همچنین هزاران نفر را که از افغانستان خارج شدند، به‌صورت موقت پذیرفت و در پایگاه العدید جای داد.

وزیر خارجه آمریکا و لوید آستن، وزیر دفاع آمریکا، نیز در سپتامبر ۲۰۲۱ و برای تشکر از قطر به دوحه رفته و در کنفرانس مطبوعاتی که نخستین در نوع خود در منطقه به‌شمار می‌رفت، با محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر و «خالد العطیه»، وزیر دفاع قطر، شرکت کردند. قطر اکنون میزبان مذاکرات بین آمریکا و طالبان در تلاش برای ایجاد یک رویکرد بین‌المللی برای تحقق ثبات در افغانستان است. جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، در آستانه دیدار امیر قطر و جو بایدن اعلام کرد که این دیدار فرصتی را برای رهبران آمریکا و قطر فراهم می‌کند تا درباره تضمین ثبات عرضه جهانی انرژی گفتگو کنند. موضوعات دیگر شامل ارتقای امنیت و رفاه در خلیج فارس و منطقه خاورمیانه و حمایت از مردم افغانستان هم از دیگر موضوعات مورد توجه دو طرف خواهد بود. در‌همین حال در آستانه سفر امیر قطر به آمریکا، وزیر خارجه این کشور به تهران سفر کرده بود و مذاکره بر سر توافق هسته‌ای احتمالی با ایران هم می‌تواند از موضوعات مذاکره بایدن و امیر قطر باشد.

همچنین منابع دیپلماتیک به رویترز گفته‌اند که دوحه با توجه به موقعیت خود در خاورمیانه و رفع تنش‌ها با عربستان قصد دارد گام‌هایی برای پایان‌دادن به جنگ یمن بردارد و در اولین گام می‌خواهد با واشنگتن مذاکره کند. ورود‌نکردن قطر به جنگ یمن یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده تا دوحه به متحد ویژه آمریکا در سطح شورای همکاری خلیج فارس تبدیل شود.