مذاکرات وین؛ دولت بایدن «فرصت‌سوزی» می‌کند

دیدارنیوز: درحالی که مذاکرات رفع تحریم‌ها به لطف رفتار حرفه‌ای و ابتکارات تیم مذاکره کننده ایران پیشرفت‌هایی را تجربه کرده است تعلل دولت جو بایدن برای جبران اقدامات غیرقانونی دولت سابق و تداوم کارزار فشار حداکثری منجر به تردید‌های در جدیت این کشور و طولانی شدن روند گفتگو‌ها شده است.

رئیس جمهوری آمریکا به رغم محکوم کردن تصمیم دولت دونالد ترامپ برای خروج از توافقات سال ۹۴ و ابراز تمایل برای پیوستن مجدد این کشور به برجام، هنوز اقدام ملموسی را که به تسریع روند گفتگو‌ها کمک کند صورت نداده است.

هرچند دولت ترامپ به عنوان یک دولت یاغی و قانون‌شکن، با خروج یکجانبه از برجام، در بروز وضعیت فعلی توافق هسته‌ای نقشی اساسی داشته است، اما دولت بایدن نمی‌تواند خود را از مسئولیت شرایط کنونی تبرئه کند.

دولت کنونی آمریکا ماه‌ها فرصت داشت تا به کارزار موسوم به فشار حداکثری و تحریم‌های غیرانسانی علیه ملت ایران پایان دهد، اما نه تنها چنین نکرده که بر اساس شنیده‌ها تلاش کرده است از تحریم‌های دوران ترامپ به عنوان اهرمی در مذاکرات بهره گیرد.

بخش عمده این مساله به مناسبات داخلی نهاد‌های سیاسی آمریکا به ویژه نقش کنگره در عرصه سیاست خارجی و تصمیمات رئیس جمهوری بر می‌گردد. درحال حاضر دمکرات‌ها کنترل مجلس نمایندگان را با اکثریت شکننده و جمهوری‌خواهان اکثریت مجلس سنا را در دست دارند.

این آٰرایش با توجه به اینکه تمام دمکرات‌ها هم لزوما با رفع تحریم‌ها علیه ایران و پیوستن دوباره آمریکا به برجام موافق نیستند، کار را برای تصمیم‌گیری بایدن دشوار کرده است. هرچند رئیس جمهوری آمریکا از اختیارات لازم برای پیشبرد برنامه‌های دولت برخوردار است، اما این گزینه با توجه به مشکلات متعدد داخلی آمریکا و روابط تنگاتنگ دولت و کنگره، برای بایدن صرف نمی‌کند.

رئیس جمهوری آمریکا هم تا این مرحله تمایلی برای به چانه زنی با اعضای کنگره نشان نداده و پیامد‌های آن در مذاکرات وین منجر به طولانی شده روند گفتگو‌ها شده است.

این درحالیست که چهارشنبه بیش از ۱۰۰ نفر از نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره آمریکا بار دیگر با بازگشت این کشور به برجام مخالفت کرده و توقف گفتگو‌های وین را خواستار شدند. این نامه به ابتکار «مایکل مک‌کاول»، عضو ارشد کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان تنظیم شده و ۱۰۹ همکار دیگر او، نامه را امضا کرده‌اند.

در این نامه خطاب به بایدن نوشته شده است: «ما این نامه را نوشته‌ایم تا از شما بخواهیم فوراً از مذاکرت بی‌حاصل برای بازگشت به "برنامه جامع اقدام مشترک" را متوقف کرده و به جای آن با قدرت تحریم‌های موجود علیه ایران، به خصوص درباره تجارت نفت میان ایران و چین را اجرا کنید.»

در این رابطه، باید تأکید کرد که این دست بیانیه‌ها دلیلی بر پافشاری هیأت ایرانی بر دریافت تضمین‌های لازم است. در شرایطی که انتخابات میان‌دوره‌ای و ریاست‌جمهوری آمریکا در پیش است و با توجه به تجربیات به دست‌آمده از شرایط اجرای توافق سال ۲۰۱۵، پافشاری ایران بر دریافت تضمین‌های لازم و اطمینان از پایداری توافق، نه تنها امری قابل توجیه و منطقی است، بلکه یک ضرورت به شمار می‌آید.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه در نشست خبری خود به‌صراحت به این موضوع اشاره کرد و گفت: ما به‌دنبال یک توافق پایدار و قابل اتکا هستیم و هیچ توافقی که این دو مؤلفه را نداشته باشد در دستور کار ما قرار ندارد. همه باید مطمئن باشیم که بازگشت آمریکا همراه با راستی‌آزمایی و دریافت تضامین است و چرخه‌ای از رفع تحریم‌ها هم باید انجام شود، این‌ها با هیچ توافق موقتی حاصل نمی‌شود.

در طول مذاکرات وین، بار‌ها به طرف مقابل یادآوری شده است که دولت بایدن نمی‌تواند از یکسو در بیانیه‌های خود از سیاست دولت سابق آمریکا در قبال ایران انتقاد کرده و از سوی دیگر همان سیاست‌ها را ادامه داده و بر حفظ تحریم‌ها علیه ایران اصرار ورزد.

اگر دولت بایدن در انتقاد از سیاست فشار حداکثری و خروج آمریکا از توافق هسته‌ای صادق است، مذاکرات وین این فرصت را در اختیار دولت آمریکا قرار داده است که بالأخره به این سیاست پایان داده و رویکردی جدید در پیش گیرد.

دولت بایدن اکنون این شانس را دارد که با اتخاذ هرچه سریع‌تر تصمیمات سیاسی لازم، راه را برای حصول سریع‌تر توافق، هموار کند.