چند ضلعی معجوج میز وین!/به وین می‌روند که رفته‌ باشند

دیدارنیوز: پدری که خوان رزقش تهی گشته بود، پسرش را گفت، آماده شو تا تو را به بازار برده و سودا کنم و چند سکه گرفته و لقمه نانی برای خواهر و برادرانت تهیه کنم. پسر گفت ای پدر من پسرت هستم چگونه راضی می‌شوی مرا بفروشی؟ پدر که از این عجز پسر دلش سوخت به او گفت، پسرم قیمتی می‌گویم که کس تو را نخرد.

این روزها ایران و طرف‌های غربی در تب و تاب برگشت به مذاکرات هسته‌ای هستند. پس از شکست ترامپ در آخرین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و استقرار دولت دموکرات در کاخ سفید، ایران و طرف‌های مقابل شش دور مذاکره انجام دادند و در روزهای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری ایران در بهار ۱۴۰۰، این مذاکرات که می‌رفت خان هفتم خود را هم پشت سر گذارد، متوقف شد و سرنوشت آن به دولت بعدی سپرده شد. گرچه همه می‌دانند تصمیم در مورد برنامه هسته‌ای، مذاکرات و کلا سیاست خارجی ایران نه در کابینه‌های پاستور که در جاهای دیگری گرفته می‌شود، اما عنوانا دولت سیزدهم مسئول اجرای این دست از امور است.

موعد دور جدید مذاکرات، هشتم آذر است و طرف‌های اصلی یعنی ایران و آمریکا ضمن استقبال از میز مذاکره هر کدام حرف خود را می‌زنند. بایدن همان روز اول ریاست جمهوری مانند رویکردی که در قبال توافق زیست محیطی پاریس اتخاذ کرد، می‌توانست با یک امضا به برجام برگردد، اما نکرد. 

رودربایستی را باید کنار گذاشت، تمام حرف ترامپ این بود که اوباما دلارها را در چمدان ریخت و تحویل ایران داد ولی ایران از شرایط پیش آمده به نفع بهبود روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور استفاده نکرد و بالعکس گشایش‌های برجامی را در خدمت ضربه زدن به منافع آمریکا و متحدانش قرار داد. به درست و غلط بودن این تحلیل ترامپ کاری نداریم، اما آنچه که روشن است گویا بایدن و دموکرات‌ها نیز به همان نتیجه‌ای رسیدند که ترامپ از آن می‌گفت. البته شرایط هم عوض شده بود و جمهوری اسلامی هم تعهدات برجامی خود را بر مبنای همان توافقات برجامی کاهش داده است و مابقی قصه...

خیلی روشن است که آمریکایی‌ها در شش دور مذاکرات قبلی اصرار داشتند در متن توافق چند جمله بگنجانند که طی آن با ایران به یک توافق منطقه‌ای در خصوص سوریه، یمن  و حزب‌الله از یک سو و از سوی دیگر حول برنامه موشکی ایران برسند. تا اندازه‌ای که از آخرین تلاش‌ها و اظهارات عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد تیم مذاکره‌کننده ایرانی دریافت می‌شد -و البته شاید برداشت نگارنده این بوده-  دو طرف در خصوص این دو موضوع به هم نزدیک شده بودند.

حالا اما ایران از ماه‌ها قبل شروطی را برای توافق هسته‌ای روی میز قرار داده است. بدیهی‌ است آمریکایی‌ها هم بر خواسته‌های جدید و حداکثری خود پافشاری خواهند کرد. جمهوری اسلامی ایران هم از طرف مقابل تضمین‌هایی می‌خواهد. از جمله اینکه تحریم‌های اولیه و ثانویه برداشته شود، آمریکا از برجام خارج نشود و مکانیسمی برای راستی آزمایی لغو تحریم‌ها و اجرای سریع توافق تعریف شود. همچنین مذاکرات طولانی نشده و نتایج آن با سرعت در ایران حس شود. حتی امیرعبداللهیان از این هم جلوتر رفت و گفت؛ مقدمتا ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران آزاد شود!

در این میان البته نباید از قدرت لابی سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها هم غافل بود، بدین معنی که اگر آمریکا هم بخواهد، زورش به متحدانش نمی‌رسد.

بنابراین و با توجه دیتا‌های فوق نمی‌توان چشم‌انداز روشن، سریع و کوتاه مدتی برای مذاکرات وین متصور بود‌. دلیلش هم روشن است. آمریکا فقط و فقط با شرایط جدید حاضر به کنار آمدن با ایران است و شروط ایران را هم باید به پیچ در پیچ این روند افزود.

ایران و آمریکا قیمتی را تعیین کرده‌اند که هیچ‌کدام مشتری کالای دیگری نیستند. روایت ابتدای یادداشت هم به همین دلیل درج شد. لذا به نظر می‌رسد این‌ها وارد مذاکرات می‌شوند، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود و آمریکا که در دوره ترامپ اجماع جهانی بر علیه ایران را از دست داده بود، این‌بار  به اروپا، چین و روسیه خواهد گفت، ما آمدیم اما ایران نخواست. ایران هم با این استدلال جناب سید ابراهیم رئیسی که در شرایط تحریم و تهدید فروش نفت ما رو به افزایش، آینده روشن و امیدوار کننده است، روابط بین‌المللی و منطقه‌ای ما رو به بهبود و اقتصاد را به مذاکرات گره نمی‌زنیم، به مذاکرات می‌رود که فقط رفته باشد و حکایت همچنان باقی است.

به وین می‌روند که رفته باشند و هیچ خروجی نخواهد داشت -حداقل در چند ماه آینده-. آمریکایی‌ها خواهند گفت ایران بر ماجراجویی‌های خود در منطقه اصرار دارد و تیم دولت جدید ایران هم معترض زیادی‌ خواهی‌های فرا برجامی آمریکا خواهند شد.

گروسی به تهران آمد و رفت. در تهران دو لبه و محافظه‌کارانه صحبت کرد ولی بعد از خروج از ایران، صراحتا گفت: مذاکرات تهران بی نتیجه بود. لذا به راحتی می‌توان شکست مذاکرات ۸ آذر را از امروز پیش‌بینی کرد.

*اسفندیار عبداللهی، روزنامه‌نگار/روزنامه مستقل