جریان مقتدی صدر در حالی پیروز انتخابات عراق شده است که مشارکت در انتخابات بسیار اندک بوده است. ناامیدی گسترده مردم از کل نظام سیاسی هشداری بزرگ برای عراق است.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: جریان صدر با کسب ۷۳ کرسی پیروز انتخابات پارلمانی عراق شد. این انتخابات حاشیه‌های فراوانی داشته است آن چنان که قبل از اعلام نتایج بسیاری از گروه‌ها اعلام پیروزی کردند. به نظر می‌رسد عراق شرایط سیاسی مطلوبی ندارد و مردم عراق از فساد‌ها و ناامنی در این کشور خسته هستند.
انتخابات پارلمانی در عراق درمیان تدابیر شدید امنیتی روز یکشنبه ۱۰ اکتبر یک سال زودتر از موعد و با هدف جلب رضایت معترضان خیابانی برگزار شد. البته این انتخابات حواشی بسیاری داشته است. میزان کم مشارکت و اختلافات سیاسی در عراق هشدار جدی برای این کشور محسوب می‌شود.
مقتدی صدر بعد از پیروزی در این انتخابات سخنرانی ای انجام داد که بسیاری این سخنرانی را هشداری برای ایران و گروه‌های وابسته به ایران تلقی کرده اند. انتخابات زود هنگام پارلمان عراق آشفتگی سیاست این کشور و شکاف دولت این کشور با مردم را به خوبی به تصویر کشیده است.
اوضاع عراق مانند افغانستان وارد فاز جدیدی شده است. شاید باید به عراقی‌ها هشدار افغانستان امروز را داد. در واقع نتایج انتخابات وضعیت عراق را پیچیده‌تر کرده است. نتایج شمارش آرای پنجمین انتخابات پارلمانی عراق پس از سقوط صدام، نشان از پایین‌ترین مشارکت مردمی در انتخابات بعد از حمله آمریکا دارد.
بر اساس بیانیه‌ای که کمیسیون عالی انتخابات عراق روز دوشنبه صادر کرد، شهروندان بغداد با ۳۱ درصد مشارکت کمترین میزان مشارکت و اهالی استان دهوک با ۵۴ درصد بیشترین میزان مشارکت در این انتخابات را داشته‌اند. در این میان مشارکت پایین پایتخت‌نشینان بسیار برجسته و مهم است. در واقع این مشارکت پایین از شکاف میان جامعه و دولت خبر می‌دهد. تصاویر منتشرشده از روز رای‌گیری نشان‌دهنده غیبت مشهود جوانان پای صندوق‌های رای است. نتایج منتشرشده از رای‌گیری نیز نشان می‌دهد نه تنها نمایندگان معترضان به پارلمان راه نیافته‌اند، بلکه احزاب سنتی و ائتلاف‌هایی که در دوران اعتراضات سال ۱۳۹۸ عمده کرسی‌های مجلس را در اختیار داشتند، به تعداد کرسی‌های خود افزوده‌اند.
این انتخابات بدون شک می‌تواند هشداری جدی برای دولتمردان عراقی باشد. زیرا به نظر می‌رسد سناریو افغانستان در عراق نیز ممکن است بار دیگر تکرار شود. دولتی که شکلی از مردم سالاری را دارد، این سال‌ها به دلیل فساد‌ها نتوانسته است با مردم همراه باشد. دقیقاً این رویداد در افغانستان نیز به همین شکل رقم خورد که سرانجام طالبان به قدرت بازگشت. در عراق نیز این انتخابات و تجربه افغانستان می‌تواند هشدار بزرگی باشد تا دولتمردان عراقی راه محمد اشرف‌غنی، رئیس جمهوری سابق افغانستان را طی نکنند.
مقتدی صدر دو ماه پیش در بیانیه‌ای خواستار تحریم انتخابات شده بود و از عدم مشارکت در این انتخابات گفته بود، اما در آخر ائتلافی شکل داد. او توانسته است با افزایش قابل توجه تعداد کرسی‌های فراکسیون سائرون، به حزب اول پارلمان تبدیل شود.
جریان صدر در واقع با اتخاذ موضع گیری‌های سلبی پیروز انتخابات پارلمانی شده است. صدر و حامیانش بر موضوع فساد سوار بودند که یکی از اصلی‌ترین موضوعات این دور از انتخابات بود. از سوی دیگر مقتدی صدر سیاستمدار قابلی است که روند انتخابات در عراق را به خوبی می‌شناسد و بازی انتخابات را به سمتی که می‌خواهد پیش می‌برد. صدر که از سال ۲۰۰۵ با کمک به انتخاب ابراهیم جعفری از طریق رای ۳۰ کرسی هوادارش، به یکی از کلیدی‌ترین سیاستمداران عراقی تبدیل شده است. این بار نیز بعد از ۱۶ سال توانسته نقش پررنگی تری در سیاست عراق بازی کند.
مقتدی صدر به میزانی از پیروزی ائتلافش خوشحال بود که کمتر از ۲۴ ساعت بعد از برگزاری انتخابات بیانیه خود را منتشر کرد. ساعتی بعد سخنرانی پیروزی کرد که برخی این سخنرانی را متفاوت از تمام سخنرانی‌های او دانسته اند. او در این سخنرانی خواهان ممنوعیت استفاده از سلاح خارج از محدوده اختیار دولت شد. بسیاری در ایران سخنان مقتدی صدر را مربوط به حضور ایران در این کشور و خط و نشان برای گروه‌های وابسته به ایران دانسته اند.
صحنه سیاسی عراق تابع لابی‌ها و توافق‌های بین احزاب مختلف است. در واقع تشکیل دولت در عراق به آسانی رقم نمی‌خورد و باید منتظر ائتلاف‌های سیاسی پسا انتخاباتی بود تا بتوان شرایط دولت آینده را پیشبینی کرد. برای تشکیل دولت در عراق حداقل چهار حزب باید ائتلاف کنند.
تا اینجای کار می‌توان به خوبی دید که پراکندگی گسترده آراء و عدم مشارکت مردم باعث می‌شود که مقتدی صدر، بعد از این انتخابات مسیر پرپیچ‌وخمی برای مذاکره با فراکسیون‌ها و فهرست‌های دیگر برای انتصاب نخست‌وزیر مد نظرش در قدرت پیش رو داشته باشد. تا اینجای کار نیز بسیاری این انتخابات را به رسمیت نشناخته اند و برای مثال هادی عامری، رهبر ائتلاف فتح این انتخابات را دارای تقلب دانسته است. با این شرایط که اختلافات در عراق به اوج خود رسیده است، صدر فقط از مرحله پارلمانی که مرحله اول است، گذشت و باید دید که آیا صدر توانایی تشکیل یک ائتلاف برای تشکیل دولت را دارد یا خیر؟
مقتدی صدر، رهبر ائتلاف برنده در انتخابات، در سخنرانی بعد از پیروزی ممنوعیت خواست که استفاده از سلاح خارج از محدوده اختیار دولت شامل کسانی هم بشود که خود را محور مقاومت می‌دانند. بسیاری این سخنان را هدف قرار دادن گروه حشدالشعبی و دیگر گروه‌های وابسته به ایران خوانده اند. از این رو برخی تحلیلگران معتقد هستند که جایگاه ایران در مناقشات عراق تضعیف شده است. حتی اخباری در خصوص حضور غیر منتظره اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس در سپاه پاسداران ایران در بغداد را بر همین اساس تحلیل می‌کنند (البته خبر حضور قاآنی از سوی منابع معتبر از جمله منابع رسمی ایران تایید نشده است). در واقع مطرح می‌شود که بعد از ترور شهید قاسم سلیمانی دیگر ایران جایگاه قبل را در عراق ندارد.
با این حال برخی دیگر از کارشناسان معتقد هستند که ایران خود نیز خواستار این شرایط در عراق است. در واقع ایران دیگر نمی‌خواهد حضور نظامی و هزینه‌های نظامی در عراق داشته باشد و در شرایط امروز عراق خواهان ورود به بازی‌های سیاسی منطقه و از جمله عراق است. در واقع ایران به دلیل شرایط جدید منطقه، قدرت گرفتن طالبان و تنش با جمهوری آذربایجان سعی دارد از شکل گیری تنش بیشتر جلوگیری کند و منابع کمتری در عراق صرف نماید.
عراق همسایه استراتژیکی برای ایران است و در شرایطی که به نظر می‌رسد منطقه خاورمیانه صورت بندی جدیدی را تجربه می کند، ایران باید با دقت بیشتری روند سیاست‌های عراق را دنبال کند. تجربه و سابقه رفتار مقتدی صدر نشان می دهد که اگر بتواند ائتلافی برای تشکیل دولت شکل دهد، آن گاه روابط ایران و عراق پیچیدگی های بیشتری را تجربه می کند.
