تصادفات رانندگی از مواردی است که اکثر افراد با آن روبه‌رو شده‌اند؛ بعضی مواقع پیش می‌آید که مقصر تصادف از صحنه سانحه می‌گریزد؛ در این صورت خسارت دیده چه باید بکند و قانون چه حمایتی از خسارت دیده می‌کند؟ این مطلب را بخوانید تا با قوانین مربوطه آشنا شوید.
دیدارنیوز ـ سرویس اجتماعی: کم و زیادش را نمی‌دانم، اما متأسفانه هستند رانندگانی که پا روی وجدان می‌گذارند و با اینکه باعث و بانی تصادف هستند، صحنه را از ترس عواقب امر ترک می‌کنند و در واقع فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد؛ چنانچه در تصادفی این اتفاق افتاد خسارت دیده چه باید بکند و قانون چه برخوردی با مقصر حادثه خواهد داشت؟ سعی می‌کنیم در مطلب پیش‌رو به سوالاتی از این دست پاسخ بدهیم.
تصادف‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. تصادف غیر جرحی و تصادف جرحی؛ چنانچه تصادف غیر جرحی باشد یعنی فردی در این حادثه آسیب ندیده و صرفا خودرو خسارت دیده باشد اگر مقصر فرار کند قانونگذار او را مجرم نمی‌داند و نمی‌توان پیگیری کیفری انجام داد. در این صورت فردی که دچار حادثه شده است در صورتی که شماره پلاک ماشین مقصر حادثه را داشته باشد میتواند شکایت حقوقی کند، اما اگر تصادف جرحی باشد یعنی فردی آسیب دیده باشد و مقصر تصادف از صحنه بگریزد مجرم است و می‌توان علیه او شکایت کیفری کرد.
اگر خودرو مقصر فرار کرده باشد و شما مشخصات آن خودرو را ثبت و ضبط کرده اید، باید برای شکایت از طرف و دریافت دیه تصادف راننده فراری مراحل زیر را به ترتیب طی کنید:
ـ باید مشخصات وسیله نقلیه مقصر را بردارید.
ـ باید در اولین فرصت با پلیس ۱۱۰ تماس گرفت اعلام کرد که خودرو مقصر فرار کرده است.
ـ بعد از آن باید یک صورت جلسه از حادثه و با شهادت افرادی که در صحنه تصادف حاضر بوده اند تهیه کرد.
ـ اگر تصادف منجر به جرح شود در آن صورت گزارش مأمورین اورژانس ۱۱۵ الزامی است.
ـ بعد از آن باید گزارش دریافتی را به هیأت حل اختلاف تسلیم کرد.
ـ پس از آن هیات حل اختلاف پرونده فوق را به دست کارشناسان رسمی دادگستری در رشته تصادفات سپرد.
اگر به هر دلیلی نتوانستید مشخصات خودروی مقصر را ثبت کنید، می‌توانید به صندوقی به نام «صندوق تأمین خسارت‌های بدنی» مراجعه کنید و خسارات بدنی که به خودتان وارد شده را مطالبه کنید.
قانون مجازات اسلامی به بحث مقصری که موجب جرح شده و یا از صحنه تصادف گریخته ورود کرده است. ذیلا به بررسی مواد قانونی در این باره می‌پردازیم.
ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی مقرر کرده است: «هرگاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسایط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیرعمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم میشود».
ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند: «هرگاه یکی از جهات مذکور در ماده ۷۱۴ موجب مرض جسمی یا دماغی که غیرقابل علاج باشد و یا از بین رفتن یکی از حواس یا از کار افتادن عضوی از اعضاء بدن که یکی از وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهد یا تغییر شکل دایمی عضو یا صورت شخص یا سقط جنین شود مرتکب به حبس از دو ماه تا یک سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم میشود.»
ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی مقرر کرده است: «هر گاه یکی از جهات مذکور در ماده ۷۱۴ موجب صدمه بدنی شود که باعث نقصان یا ضعف دایم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود و یا باعث از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم گردد، بدون آن که عضو از کار بیفتد یا باعث وضع حمل زن قبل از موعد طبیعی شود مرتکب به حبس از دو ماه تا شش ماه (۱ ماه تا ۳ ماه) و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم خواهد شد.»
بیشتر بخوانید: ازدواج سفید
لازم به ذکر است در حال حاضر طبق قانون جدید کاهش مجازات حبس تعزیری مجازات این قانون به نصف کاهش پیدا کرده است؛ لذا جرم موضوع این ماده حبس ۱ ماه تا ۳ ماه خواهد بود.
در خصوص مجازات فرار از صحنه جرم ماده ۷۱۹ قانون مجازات اسلامی اشاره می‌کند: «هرگاه مصدوم احتیاج به کمک فوری داشته و راننده با وجود امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی و یا استمداد از مأمورین انتظامی از این کار خودداری کند و یا به منظور فرار از تعقیب، محل حادثه را ترک و مصدوم را رها کند حسب مورد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در مواد ۷۱۴ و ۷۱۵ و ۷۱۶ این قانون محکوم خواهد شد و دادگاه نمی‌تواند در مورد این ماده تخفیف قائل شود.»
در تبصره یکم این ماده آمده است:
راننده در صورتی میتواند برای انجام تکالیف مذکور در این ماده وسیله نقلیه را از صحنه حادثه حرکت دهد که برای کمک رسانیدن به مصدوم توسل به طریق دیگر ممکن نباشد.
در تبصره دوم ماده ۷۱۹ قانون مجازات اسلامی گفته شده:
در همه موارد مذکور هرگاه راننده مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مأمورین مربوطه را از واقعه آگاه کند و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند، دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد کرد.
به طور کلی علاوه بر فرار از صحنه تصادف برخی از اعمال قبل از تصادف هم موجب میشود که مجازات مجرم شدیدتر شود.
این اعمال به شرح زیر است:
ـ مست بودن راننده
ـ نداشتن گواهینامه
ـ نقص فنی خودرو
ـ سرعت غیر مجاز یعنی راننده بیش از سرعت مقرر حرکت کرده باشد
ـ در صورتی که راننده دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی موثر در تصادف به کار انداخته باشد.
ـ در صورتی که راننده در محل‌هایی که برای عبور پیاده رو علامت مخصوص گذاشته شده است، مراعات لازم را نکند یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع شده است، رانندگی کند.
در همه این موارد راننده به بیش از دو سوم حداکثر مجازات قانونی مذکور در مواد فوق محکوم میشود. دادگاه نیز میتواند علاوه بر این مجازات که برای متهم در نظر می‌گیرد او را بین ۱ تا ۵ سال از رانندگی محروم کند.
هر کس شخص یا اشخاصی را در معرض خطر جانی مشاهده کند و بتواند با اقدام فوری خود یا کمک طلبیدن از دیگران یا اعلام فوری به مراجع یا مقامات صلاحیت دار از وقوع خطر یا تشدید نتیجه آن جلوگیری کند بدون اینکه با این اقدام خطری متوجه خود او یا دیگران شود و با وجود استمداد یا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت کمک از اقدام به این امر خودداری نماید، به حبس جنحه‌ای تا یک سال و یا جزای نقدی تا پنجاه هزار ریال محکوم خواهد شد. در این مورد اگر مرتکب از کسانی باشد که به اقتضای حرفه خود می‌توانسته کمک مؤثری بنماید به حبس جنحه‌ای از سه ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده هزار ریال محکوم خواهد شد.
در تصادفات رانندگی فرد پس از تصادف ممکن است از ترس اینکه به مجازات جرم قتل محکوم شوند از صحنه تصادف فرار می‌کنند. در حالی که در سوانح رانندگی اگر از روی عمد نباشد و منجر به کشته شدن کسی شود قصاص نخواهد داشت و فرد باید دیه پرداخت کند.
اما در مواردی ممکن است تحت شرایطی فردی که با ماشین با کسی تصادف کرده است با فرار کردن از آن صحنه باعث وخیم‌تر شدن حال مصدوم شود؛ حسب مورد نسبت به آسیبی که وارد کرده به شدیدترین و حداکثر آن مجازات محکوم شود که میزان این مجازات در ماده ۷۱۴ و ۷۱۵ و ۷۱۶ پیش بینی شده است.
با توجه به تعریف انواع قتل در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی باید گفت با توجه به اینکه راننده‌ای که مست بوده، فاقد قصد می‌باشد یعنی به دلیل مسلوب الاراده بودن، نمی‌تواند دارای قصد باشد، لذا نمی‌توان قتل حاصله را از نوع عمدی دانست.
ماده ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی در این زمینه بیان می‌دارد: «ارتکاب جنایت در حال مستی و عدم تعادل روانی در اثر مصرف مواد مخدر، روانگردان و مانند آنها، موجب قصاص است؛ مگر اینکه ثابت شود بر اثر مستی و عدم تعادل روانی، مرتکب به کلی مسلوب الاختیار بوده است که در این صورت، علاوه بر دیه به مجازات تعزیری مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم میشود.
لکن اگر ثابت شود که مرتکب قبلا خود را برای چنین عملی مست کرده و یا علم داشته است که مستی و عدم تعادل روانی وی ولو نوعا موجب ارتکاب آن جنایت یا نظیر آن از جانب او میشود، جنایت عمدی محسوب می‌گردد».
مصرف مسکرات به تنهایی جرم می‌باشد، حال اگر شخصی در مستی اقدام به رانندگی با وسیله نقلیه نیز بکند، در این حالت مشمول مجازات مقرر در ماده ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات خواهد شد.
این ماده مقرر می‌دارد: «در مورد مواد فوق هرگاه راننده یا متصدی وسایل موتوری در موقع وقوع جرم مست بوده یا پروانه نداشته یا زیادتر از سرعت مقرر حرکت می‌کرده است یا آنکه دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی مؤثر در تصادف به کار انداخته یا در محل‌هایی که برای عبور پیاده رو علامت مخصوص گذارده شده است، مراعات لازم ننماید و یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع گردیده است رانندگی نموده، به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در مواد فوق محکوم خواهد شد. دادگاه میتواند علاوه بر مجازات فوق مرتکب را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی یا تصدی وسایل موتوری محروم نماید»؛ بنابراین خود رانندگی در حال مستی هم به طور مجزا یک تخلف محسوب شده و قابل مجازات است یعنی برای اینگونه افراد جریمه‌ای به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان اعمال خواهد شد، ضمن اینکه ۲۰ نمره منفی نیز برای آنها لحاظ خواهد شد.
در چنین مواقعی اگر تصادف یا خسارتی به دلیل مستی راننده ایجاد شده باشد، میتواند مجازات‌های مختلفی را برای فرد به همراه داشته باشد؛ لذا قانونگذار در هر مورد، مجازات این افراد را تشدید کرده یعنی بیش از دو سوم مجازات مقرر را برای آنها در نظر گرفته است.
اگر وسیله نقلیه دارای بیمه نامه معتبر باشد، در این صورت پرداخت خسارت برعهده شرکت بیمه خواهد بود. بند «ب» ماده ۱۵ قانون بیمه وسایل نقلیه مصوب سال ۱۳۹۵ در این زمینه بیان می‌دارد: «شرکت بیمه گر مکلف است در مورد رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان موثر در وقوع حادثه که به تایید نیروی انتظامی، پزشکی قانونی یا دادگاه رسیده باشد، بدون هیچ شرط و اخذ تضمین خسارت زیان دیده را پرداخت کند و پس از آن میتواند به قائم مقامی زیان دیده از طریق مراجع قانونی برای بازیافت تمام یا بخشی از وجوه پرداخت شده به شخصی که موجب خسارت شده است مراجعه کند».
بیشتر بخوانید: حق طلاق زن و هر آن چه باید در مورد شرایط، مزایا و معایب آن باید بدانید
پس در درجه اول باید خسارت از طرف شرکت بیمه پرداخت شود سپس شرکت بیمه میتواند با دردست داشتن اسناد و مدارک مربوط به تخلف راننده به طرح شکایت از راننده بپردازد و در صورت اثبات تقصیر یا سوء نیت شخص راننده در دادگاه، نسبت به دریافت خسارت از وی اقدام نماید.
