ساخته شدن اکانت‌هایی به نام افراد مشهور و عادی در اپلیکیشن روبیکا رسوایی بزرگی به بار آورد و پای نهادهایی قانونی را هم وسط کشید. اما ربط این اتفاقات با طرح موسوم به طرح صیانت چیست؟
دیدارنیوز
– رسول شکوهی: تا همین چند وقت پیش اگر تلویزیون را روشن می‌کردید تبلیغات و لوگوی این اپلیکیشن را در همه شبکه‌ها و اکثر برنامه‌ها می‌توانستید ببینید و مجریان تلویزیون شما را دعوت می‌کردند که این اپلیکیشن مراجعه کرده و در فلان مسابقه شرکت کنید و از امکانات آن بهره‌مند شوید. با اینکه روبیکا چند وقتی است به خاطر برخی تخلفات از تبلیغات تلویزیونی محروم شده است، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و هر چند وقت یکبار نیز حاشیه ساز می‌شود.
حاشیه جدیدی که روبیکا به وجود آورده اعتراض برخی ورزشکاران و بازیگران به وجود صفحاتی به نام آن‌ها در این سوپر اپلیکیشن است. حسین کنعانی زادگان بازیکن سابق پرسپولیس و سعید آقایی و مهدی عبدی بازیکنان فعلی این تیم فوتبال در صفحه اینستاگرام خود اعلام کردند که صفحاتی به نام آن‌ها در روبیکا وجود دارد که آن‌ها از وجود آن بی خبر هستند. قسمت عجیب این ماجرا آنجا است که این صفحات با تیک آبی فعالیت می‌کنند. تیک آبی در شبکه‌های اجتماعی نشانگر صفحه رسمی و اصلی آن فرد یا برند و محصول است که با این کار نشان می‌دهند که اعتبار صفحه تایید شده است. اما تیک آبی در روبیکا این معنی را ندارد و افرادی تیک آبی دارند که خودشان هم از وجود چنین صفحه‌ای بی خبر هستند.
بعد از این خبر چند بازیگر مانند ترانه علیدوستی، شبنم فرشادجو و سحر دولتشاهی نیز اعلام کردند که صفحاتی در روبیکا با نام آن‌ها مشغول به فعالیت است و آن‌ها هیچ صفحه و کانالی در روبیکا ندارند. این وضعیت فقط در سطح چهره‌های شناخته شده نماند و بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که به اسم آن‌ها در این شبکه اجتماعی کانال و صفحه‌ای وجود دارد و آن‌ها از وجود چنین صفحه‌ای بی خبر هستند.
کار به جایی کشید که روبیکا مجبور به صدور بیانیه‌ای شد و درباره مسائل مربوط به این صفحات توضیحاتی ارائه کرد. در توضیحات روابط عمومی روبیکا آمده است: «این موارد اندک بوده و صفحاتی که به صورت عمومی یا همان پابلیک هستند در اینجا وجود دارند، موضوعی که در خود اینستاگرام هم رخ می‌دهد و گاهی یک صفحه تمام اطلاعات یک صفحه دیگر را عینا منتشر می‌کند و توسط هر فردی ممکن است رخ دهد.»
روبیکا البته در اطلاعیه دیگری اعلام کرد که «سلب شناسه کاربری بدون کسب اجازه از مالک کانال امکان پذیر نیست» و از کاربران و متخصصان درخواست پیشنهاد در این زمینه داشت. معلوم نیست که پیگیری‌های افراد و چهره‌های شناخته شده به جایی می‌رسد یا نه، ولی نهاد‌های نظارتی به این پرونده ورود کردند.
پلیس فتا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «مستند بر رصد‌های صورت گرفته و گزارشات متعدد مردمی به پلیس فتا از سوی کاربران عادی و تعداد زیادی از چهره‌های مطرح شده هنری و ورزشی مبنی بر "استفاده غیر مجاز از اطلاعات شخصی کاربران و ایجاد حساب کاربری بدون اطلاع و اجازه افراد" کلیه موارد و تخلفات مربوطه هم اکنون در کارگروه ویژه و تخصصی پلیس فتا مطرح شده است. در این رابطه، ضمن استخراج ادله دیجیتال مرتبط با تخلفات صورت گرفته مراتب در حال پی گیری است و نتیجه اقدامات متعاقبا اعلام خواهد شد».
این خبر در کنار اظهارات علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر) فشار را بر روبیکا افزایش داد. او در توئیتر خود نوشت: «از بهمن ماه ۹۹ پیگیری پرونده تضییع حقوق کاربران در روبیکا را شروع کردیم و با طیف وسیعی از تخلفات روبرو شده‌ایم. تخلفات ترافیکی و درآمد‌های غیرقانونی، فعالیت بدون مجوز، نقض قوانین رقابت، گزارش‌های اخیر مبنی بر استفاده غیرمجاز از اطلاعات شخصی کاربران و... ضرورت اصلاح را بیش از پیش روشن می‌کند».
علی سعد در ادامه توییت خود از اقدامات ساترا می‌گوید. اقداماتی که تا به امروز نتیجه مشخصی نداشته است: «ساترا با ابطال مجوز سرویس صوت و تصویر سوپر اپلیکیشن روبیکا و منع پخش تبلیغات بازرگانی آن در رسانه ملی، اقدامات اولیه را به انجام رساند. در مورد تخلفات ترافیکی با نامه‌نگاری با وزارت ارتباطات و طرح شکایت در کمیسیون اصل ۹۰ پرونده احقاق حقوق کاربران را پیگیری کرد که منجربه حذف محاسبه غیرقانونی پهنای باند در آن شد. اما متاسفانه به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها همچنان شاهد تداوم فعالیت‌های متخلفانه این پلتفرم هستیم». سعد این وعده را داد که ساترا پیگیر تخلفات روبیکا تا اصلاح نهایی و فعالیت قانونمند خواهد بود.
روبیکا نیز باز هم اعلامیه‌ای منتشر کرد و در آن به صراحت اعلام کرد که روبیکا هیچگونه مجوزی از ساترا نداشته است که ساترا بخواهد آن را باطل کند. در این اعلامیه آمده است: «این سوپراپلیکیشن با محوریت شبکه اجتماعی و پیام‌رسان است نه iptv. طی سالیان گذشته ساترا همواره سعی کرده است که علاوه بر iptvها و vod ها، پیام‌رسان‌ها را هم متقاعد به اخذ مجوز از ساترا کند که هیچکدام از پیام‌رسان‌ها از جمله روبیکا قبول نکردند.
در خصوص بخش فیلم و سریال روبیکا نیز روبیکا در سال ۱۳۹۷ فقط برای مدت شش ماه و به‌صورت موقت مجوز از ساترا برای این قسمت داشت که همان موقع نیز منقضی شد و هیچگاه تمدید نشده است؛ زیرا روبیکا اقدام به عقد قرارداد با سایر پلتفرم‌های دارای مجوز کرده و انتشار محتوا از سیستم‌های این پلتفرم‌ها انجام می‌شود نه روبیکا.
در نهایت حتی در صورت وجود مجوزی برای ابطال از سوی ساترا، زیبنده یک نهاد حاکمیتی نیست که بدون انجام هیچگونه تحقیقاتی و اخذ توضیح بابت شایعات و اکاذیب منتشره علیه روبیکا در روز‌های اخیر، از طریق یک رشته توئیت و نه حتی نامه‌ای رسمی، ابطال مجوز یک پیام‌رسان که حتی رسانه صوت و تصویر فراگیر نیز محسوب نمی‌شود و حتی درخواست مجوزی نداده، اعلام شود».
در عین حال که این بهم ریختگی‌ها و نا هماهنگی‌ها بین نهاد‌های حاکمیتی و دیگر بخش‌ها وجود دارد؛ چند وقتی است که صحبت از طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» یا همانی که در افکار عمومی با عنوان طرح صیانت می‌شناسند، می‌شود. طرحی که قرار است بر اساس اصل ۸۵ در کمیسیون‌های تخصصی بررسی شود و بعد به شورای نگهبان برود و حتی با تلاش‌هایی که شد قرار نیست به صحن علنی نیز بیاید.
روبیکا یک اپلیکیشین جامع یا یک سوپر اپلیکیشن ایرانی است که خدمات متنوعی ارائه می‌کند. از پرداخت‌های الکترونیک تا مشاهده کلیپ و پخش موسیقی و عکس و ... در این اپلیکیشن وجود دارد. روبینو نیز یکی از بخش‌های این سوپر اپلیکیشن است و نسخه کپی شده اینستاگرام محسوب می‌شود. این نسخه مشابه اینستاگرام آنقدر شبیه این اپلیکیشن است که به سختی می‌توان در نگاه اول بین نسخه بومی سازی شده و نسخه اصلی تفاوتی فهمید.
در رابطه با طرح صیانت نیز بسیاری گفته و نوشته اند، ولی ایده اصلی طرح نظارت بر فضای مجازی و بهبود وضعیت اینترنت داخلی و استفاده از خدمات و سرویس‌هایی که نمونه داخلی دارند و همچنین محدودسازی و نظارت بر برخی سرویس‌های اینترنت بین المللی است.
در این فضا است که باید به اهمیت اپلیکیشن‌هایی نظیر روبیکا و روبینو بیش از پیش توجه شود. در این طرح اپلیکیشن‌هایی که نمونه داخلی دارند و توان پاسخگویی به نیاز‌های مخاطبان را داشته باشند به مرور جایگزین نمونه‌های خارجی و بین المللی می‌شوند. با اینکه گفته شده که قرار نیست اینستاگرام فیلتر شود، ولی وقتی نمونه داخلی آن یعنی روبینو وجود دارد می‌توان پیش بینی کرد که مسیر به چه سمتی خواهد رفت.
شاید به صورت مستقیم هیچ ارتباطی به بین این برنامه‌ها و برنامه‌هایی نظیر آن با طرح صیانت وجود نداشته باشد، ولی برنامه‌هایی از این دست مثل رویه‌ای که درباره باقی برنامه‌ها پیش گرفت بازوی اجرایی طرح صیانت محسوب می‌شوند و با اقداماتی از این دست یعنی ساخت اکانت‌های جعلی به اسم افراد می‌توان به این جمع بندی رسید که پروژه شکست خورده‌ای را دنبال می‌کنند و فقط هزینه گزافی به دوش کشور و مردم گذاشته می‌شود، چون اعتماد متقابل بین مخاطبان و برنامه در سطح قابل قبولی نیست.
