در حالی که طالبان مدعی است بیش از ۹۰ درصد خاک افغانستان را در کنترل دارد، اشرف غنی رئیس جمهور این کشور عصر روز جمعه بعد از چند سفر ترجیح داد که به رستوران مورد علاقه‌اش در کابل سر بزند. همزمان طالبان مدعی است که بر تمام مرز‌های این کشور مسلط است و در حکومت آن‌ها زنان آزاد خواهند بود که به دانشگاه و سرکار بروند به شرط آن که حجاب داشته باشند. دولت آمریکا هم مدعی است که حکومت مرکزی افغانستان سقوط نخواهد کرد.
دیدارنیوز: سخنگویان طالبان از یک‌سو می‌گویند که ۹۰ درصد مرز‌های افغانستان را تحت کنترل خود در آورده‌اند و از سوی دیگر ادعا می‌کنند که علاقه‌ای به انحصار قدرت در این کشور ندارند ولی تا کناره‌گیری اشرف‌غنی از قدرت و توافق برای تشکیل یک دولت جدید به جنگ ادامه خواهند داد.
این در حالی است که اشرف‌غنی بعد از چند سفر نمایشی به برخی از شهر‌های امن افغانستان در ولایت‌های هرات، خوست، بلخ و ننگرهار، روز جمعه را بدون توجه به جنگ مخربی که سراسر افغانستان را در بر گرفته است، به تفریح و سر زدن به رستوران مورد علاقه‌اش در کابل گذراند.
همزمان برخی گزارش‌ها از افزایش درگیری‌ها در بلخ و کشیده‌شدن جنگ به مناطق مسکونی در این ولایت منتشر شده است و در ولایت هرات نیز گزارش‌ها حاکی از آرایش نظامی نیرو‌های امنیتی و مجاهدین برای بازپس گرفتن مناطق تصرف‌شده توسط طالبان از جمله مرز اسلام‌قلعه با ایران است.
سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی «امارت اسلامی افغانستان (دولت خودخوانده طالبان)» که در پایتخت قطر مستقر است در گفت‌وگویی با خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس گفته است: «من می‌خواهم این موضوع را مشخص کنم که طالبان به انحصار قدرت اعتقاد ندارد؛ به این دلیل که هر دولتی که در گذشته درصدد انحصار قدرت در افغانستان بوده، دولت موفقی نبوده است. ما نمی‌خواهیم همان فرمول را تکرار کنیم.» شاهین مدعی شده است که اگر اشرف غنی از قدرت کناره‌گیری کند و بر سر یک دولت انتقالی توافق کند، طالبان سلاح را بر زمین خواهد گذاشت. پیش از این طالبان ادعا می‌کرد که در صورت خروج نظامیان خارجی از خاک این کشور سلاح را بر زمین خواهد گذاشت، اما ۳۸ روز مانده به خروج کامل همه نظامیان خارجی از خاک افغانستان، شروط جدیدی برای پایان جنگ در افغانستان از سوی طالبان مطرح می‌شود.
در برابر ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در افغانستان می‌گوید: «طالبان حدود ۹۰ درصد مرز افغانستان با کشور‌های همسایه را کنترل می‌کند. مرز‌های افغانستان با تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران تحت کنترل ما است. مرز با ترکمنستان و مرز با ایران کاملا تحت کنترل ما بوده و همچنین مرز‌های پاکستان (به استثنای چند بخش کوچک) نیز تحت کنترل ما است.» با این حال فواد امان، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان گفت: ادعای طالبان درخصوص کنترل بر ۹۰ درصد مرز‌های کشور کذب و بی‌اساس است. وی با بیان اینکه این ادعا با هدف تبلیغات انجام شده، گفت: متاسفانه برخی رسانه‌ها این موضوع را با خبر فوری منتشر کردند.
در طول هفته‌های گذشته طالبان در استان‌های شمالی، شرقی و غربی افغانستان پیشرفت‌های قابل توجهی به دست آورده است و ده‌های گذرگاه مرزی در مرز‌های افغانستان با همسایگانش از جمله ایران، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان را تحت تسلط خود در آورده است. سخنگوی طالبان در قطر مدعی است که اساسا این پیشروی‌ها با استفاده از نیروی نظامی و جنگ نبوده است بلکه با گفتگو و توافق با مقام‌های محلی و استقبال مردم این نقاط اشغال شده‌اند. شاهین گفته است: «مناطقی که به دست ما رسیده یا نیرو‌های نظامی به ما پیوستهاند، با واسطه‌گری مردم و مذاکره بوده‌اند، نه از طریق جنگ و درگیری.»
یکی از تازه‌ترین نقاط مرزی که طالبان در طول هفته گذشته تصرف کرد، گذرگاه مرزی اسلام‌قلعه در استان هرات و در مرز با ایران بود. نیرو‌های طالبان بعد از تصرف این شهر پرچم‌های افغانستان را از مراکز دولتی و مرز پایین کشیدند و پرچم‌های امارت اسلامی خودشان را جای آن برافراشتند.
سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی امارت اسلامی در مصاحبه با خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس گفته است: «هیچ افغانی، از جمله من خواهان جنگ داخلی نیست؛ و من فکر می‌کنم همه افغانان باید پیرامون ارزش‌های ملی و ارزش‌های اسلامی خود گرد هم آیند و مدارا نشان دهند.» وی با این ادعا که در صورت کناره‌گیری اشرف‌غنی آماده مذاکره برای تشکیل یک دولت جدید است، گفت: «در دولت جدید زنان اجازه کار، به مدرسه رفتن و اجازه مشارکت در سیاست را دارند؛ اما مجبور به پوشیدن حجاب هستند. زنان برای بیرون‌شدن از خانه، لازم نیست یک خویشاوند مرد با خود داشته باشند و فرماندهان ما در مناطقی که تحت حاکمیت طالبان است، اجازه دادند مدارس، دانشگاه‌ها و بازار‌ها مانند گذشته برای زنان فعالیت داشته باشند.»
پیشروی‌های افغانستان در غرب و شمال کشور، نگرانی‌های زیادی در میان شهروندان این مناطق ایجاد کرده است. تیرماه سال جاری زمانی که طالبان ولسوالی زنده‌جان در ولایت هرات را تصرف کرد، نگرانی‌ها از سقوط هرات به عنوان یکی از مراکز اقتصادی عمده افغانستان و هم‌مرز با ایران افزایش یافت. سخنگویان طالبان مدعی شدند که هر چند بعد از تصرف زنده‌جان توانایی تصرف هرات را هم داشته‌اند، اما «به دلیل احترام به توافق‌شان با امریکا» از این کار خودداری کرده‌اند.
حالا، اما از ولایت هرات خبر می‌رسد که نیرو‌های دولتی و مجاهدین محلی برای آزادسازی زنده جان، اسلام‌قلعه و دیگر مناطق متصرفه طالبان آماده می‌شوند. اسماعیل‌خان، از مجاهدان شناخته‌شده هرات که در دوران جنگ با اشغالگران شوروی سابق مبارزات برجسته‌ای داشت، اعلام کرده است که جمع کثیری از نیرو‌های محلی را برای کمک به نیرو‌های امنیتی افغانستان برای مقابله با پیشروی طالبان در هرات بسیج کرده است.
نخستین عملیات نیرو‌های محلی و نیرو‌های امنیتی افغانستان صبح جمعه در ولسوالی کروخ ولایت هرات انجام شد. به نوشته رسانه‌ها در این عملیات ۱۵ شبه‌نظامی طالبان کشته و ۲۰ نفر دیگر مجروح شدند و ولسوالی کروخ از دست نیرو‌های طالبان رهایی یافت. فواد امان، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان گفته است که نیرو‌های نظامی این کشور به سرعت عملیات نظامی گسترده‌ای را برای آزادی مناطق تحت تصرف طالبان آغاز خواهد کرد.
هر چند طالبان می‌گویند مادامی که اشرف‌غنی از قدرت کناره‌گیری نکند سلاح زمین نمی‌گذارند و جنگ را ادامه می‌دهند، اما اشرف‌غنی که در طول هفته‌های گذشته در مقابل پیشروی سریع طالبان در نقاط مختلف افغانستان منفعل مانده بود، حالا سفر‌های خود را به مراکز ولایات برای نمایش اهمیت دادن به سرنوشت کشور آغاز کرده است. سفر‌های غنی هفته پیش از شهر هرات آغاز شد و حالا بعد از خوست و مزارشریف، دیروز به ننگرهار سفر کرد تا از این شهر بازدید کند.
هر چند نهایتا رییس‌جمهور افغانستان آشوب‌زده، بعد از بازگشت از سفر به ننگرهار، ترجیح داد به جای برنامه‌ریزی جدی برای مقابله با پیشروی‌های نظامی طالبان در نقاط مختلف، با همسرش به یک رستوران مجلل در کابل برود و تصور این تفریح در میدان جنگ را در اینستاگرام شخصی‌اش منتشر کند. طالبان، اما می‌گویند که اشرف‌غنی جنگ‌افروز است و باید از کار کنار برود. او در پست اینستاگرام خود نوشته است که سه روز عید را مشغول بازدید از نیرو‌های مسلح ملی در مرکز و شمال کشور بودم، برای عصر روز جمعه به رستوران بی‌بی‌گل آمدم.»
گفته می‌شود که مالک رستوران بی‌بی‌گل، خانم شکیلا ابراهیم، روابط بسیار نزدیکی با اشرف‌غنی دارد و از امتیاز‌های خاص دولتی بهره‌مند است. برای مثال بهار سال گذشته زمانی که به دستور وزارت داخله و وزارت صحت عامه افغانستان، تمامی مراکز عمومی شهر کابل از جمله رستوران‌ها برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا تعطیل شده بودند، رستوران بی‌بی‌گل با تعدادی نگهبان مسلح باز مانده بود و حتی پلیس هم توانایی نزدیک شدن به آن برای تعطیل کردن این رستوران را نداشت.
در آن زمان شبکه خبری طلوع‌نیوز افغانستان گزارش داد که نگهبانان این رستوران با تیم خبری این شبکه که برای تهیه گزارش از تنها رستوران باز مانده در دوران قرنطینه رفته بودند با خشونت برخورد کردند و شخص خانم ابراهیم، دوربین یکی از فیلمبرداران این شبکه تلویزیونی را شکسته است. سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است: «دولت افغانستان به دنبال آتش‌بس نیست؛ بلکه می‌خواهد طالبان تسلیم شود و پیش از برقراری هر گونه آتش‌بس، باید توافقنامه‌ای در مورد دولت جدید بسته شود. »
غنی پیش از سفر به ننگرهار روز پنجشنبه از پادگان نیرو‌های ویژه کوماندو افغانستان بازدید به عمل آورد. او در این بازدید طی سخنانی پاکستان را به پشتیبانی از افغانستان متهم کرد. غنی در این سخنرانی که به نظر می‌رسد بخشی از آن فقط با هدف حمله به پاکستان و ابراز ارادت به هندوستان، رقیب سنتی پاکستان در جنوب آسیا تنظیم شده‌بود، مدعی شد که طالبان روابط بسیار عمیقی با لشکر طیبه و جیش محمد دارد.
دو گروه شبه‌نظامی جیش‌محمد و لشکر طیبه، از جمله گروه‌هایی هستند که در کشمیر تحت کنترل هند عملیات تروریستی انجام می‌دهند و متهم به حمایت از سوی دولت پاکستان شده‌اند. غنی، اما فقط به تخریب رابطه با همسایه جنوبی افغانستان بسنده نکرد و با نقب زدن به موضوع آب که چندی پیش در سخنرانی دیگرش ایران را مخاطب آن قرار داده‌بود، تلویحا ایران را نیز به دشمنی با افغانستان متهم کرد و گفت: «اکنون مالکیت آب افغانستان از خود افغانستان است و به‌همین دلیل دشمنان افغانستان با توطئه در تلاش انتقام‌گیری‌اند: «که آب و موقعیت استراتژیک از خود ما شده است، به همین دلیل دشمنان در توطئه‌اند و می‌خواهند با جنگ از ما انتقام بگیرند.»
دو مقام ارشد نظامی و امنیتی امریکایی در طول روز‌های گذشته تاکید کرده‌اند که به‌رغم پیشروی‌های بی‌سابقه طالبان در سراسر افغانستان در آستانه خروج نیرو‌های امریکایی از این کشور، تصور نمی‌کنند که دولت افغانستان سقوط خواهد کرد. ویلیام برنز رییس آژانس اطلاعات مرکزی امریکا (CIA) درباره درگیری‌های اخیر افغانستان با NPR گفت: «ما شاهد موفقیت‌های بزرگ نظامی برای طالبان بوده‌ایم. این روند نگران‌کننده است، اما تشخیص این نکته مهم است که دولت افغانستان هنوز از قابلیت‌های قابل توجهی برخوردار است. مساله، معمولا در چنین مواردی اتفاق اراده سیاسی و وحدت رهبری مهم است.» وی افزود: «اکنون کابل توانایی مقاومت دارد، اگرچه این امر به اراده سیاسی نیز نیاز دارد. برنز خاطرنشان کرد، وضعیت فعلی افغانستان به معنای سقوط اجتناب‌ناپذیر دولت در کابل نیست.»
مارک میلی، رییس ستاد مشترک نیرو‌های مسلح امریکا نیز روز پنجشنبه گفته بود که به نظر می‌رسد طالبان در تهاجم گسترده در سراسر افغانستان با شتابزدگی استراتژیک رفتار می‌کند، اما پیروزی آن‌ها اصلا قطعی نیست. به گفته این نظامی امریکایی طالبان هیچ‌یک از شهر‌های پرجمعیت را کنترل نمی‌کند. او افزوده با فشار شبه‌نظامیان بر حدود نیمی از مراکز ولایات افغانستان، ارتش این کشور «در حال مستحکم کردن نیروها» برای حفاظت از مراکز مهم شهری است. او گفت: «آن‌ها رویکرد حفاظت از جمعیت را در پیش گرفته‌اند و بیشتر جمعیت در مراکز ولایتی و کابل پایتخت زندگی می‌کند.»
گزارش: شهاب شهسواری
