اختلال شخصیت نمایشی یکی از انواع اختلالات شخصیت در گروه دوم است که امروزه برخی افراد را درگیر خود کرده است و آگاهی درباره چیستی، تشخیص، علائم، نشانه ها، درمان، عوارض و خسارات ناشی از این اختلال برای مبتلایان لازم است.
دیدارنیوز ـ اختلال شخصیت نمایشی نوعی اختلال شخصیتی و روانی است که در آن بیمار قصد دارد تمام توجه آدم‌های اطراف را به خود جلب کند و برای این نیت به هر کاری دست می‌زند. فرد مبتلا در این اختلال مانند اختلال شخصیت وابسته، به دیگران وابسته هستند و بدون آن‌ها نمی‌توانند به زندگی ادامه دهند؛ البته این وابستگی با وابستگی در شخصیت‌های وابسته متفاوت است.
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک، یک اختلال شخصیتی از دسته دوم اختلالات شخصیتی است که در آن مبتلایان هر کاری را به منظور جلب توجه دیگران انجام می‌دهند تا همیشه در مرکز توجه دیگران قرار گیرند. این افراد به دیگران نیاز دارند و به عبارتی وابسته هستند. مبتلایان ممکن است با تأثیر از محیط رفتار کنند و سعی بر تحریک دیگران دارند تا دائماً به آن‌ها توجه شود و مورد تحسین قرار گیرند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دارای یک وضعیت ناپایدار روحی هستند که باور به توانایی‌ها و استعداد‌های خود را در توجه دیگران جست و جو می‌کنند. این افراد با اجرای یک نمایش بسیار احساسی و اغراق‌آمیز سعی می‌کنند که برای دیگران یک نقطه مرکزی توجه بسازند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هر اقدامی را برای جلب توجه دیگران انجام می‌دهند و اگر از این توجه سلب شوند، دچار افسردگی شده و حتی دست به خودکشی هم می‌زنند. این افراد وابسته به توجه دیگران با آرایش‌های غلیظ و انگشت نما و یا حتی خال‌کوبی‌های نامتعارف سعی در حفظ این توجه دارند. لباس‌های خاص، خنده‌های بلند و حتی تصمیمات بی پایه و اساس از رفتار‌هایی است که می‌توان در این افراد مبتلا ملاحظه کرد. اغراق‌های زیاد در ابراز هیجانات و احساسات موجب می‌شود که با فریب دیگران، فرای واقعیت خود را به نمایش بگذارند که این از دسته ویژگی ناپایداری در روابط این مبتلایان نمایشی است. عزت نفس این افراد با نگاه دیگران شارژ می‌شود و گاهی در جهت حفظ نگاه دیگران از کنترل رفتاری خارج می‌شوند. در این هنگام فرد سعی می‌کند با استفاده از تکنیک‌های مختلفی از جمله شکایت کردن و یا اجرای یک نمایش در حیطه خواسته‌هایشان و خنده‌های غیر طبیعی به این نیت دست پیدا کنند؛ اگر به هر دلیلی افراد به این خواسته نرسند ممکن است دل‌شوره بگیرند و دچار استرس و دل آشوبی شوند. این آشفتگی در نهایت منجر به ایجاد خشم و پرخاشگری شده و آن را به صورت عصبانیت نیز بروز می‌دهند. به طور خلاصه باید گفت افراد مبتلا به شخصیت نمایشی را می‌توان با تلاش آن‌ها برای جلب توجه دیگران شناخت. تلقین پذیری، احساسات متغیر و سطحی، استفاده از تهدید برای جلب توجه، اعمال عجولانه و خودخواهی از دیگر مواردی است که افراد مبتلا به این اختلال با آن شناخته می‌شوند.
هیستریونیک اختلالی است که افراد در آن دارای مهارت زیادی هستند و با استفاده از این مهارت‌ها از جمله مهارت‌های روابط بین فردی و مهارت‌های اجتماعی می‌توانند به گونه‌ای عمل کنند که توجه دیگران به آن جلب شده و در مرکز توجه آن‌ها قرار بگیرند. بروز این اختلال در افراد به دلیل استفاده از شیوه‌های تربیتی نامناسب است. کودکانی که در دوران کودکی مورد بی اعتنایی والدین خود قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض ابتلاء به این اختلال هستند. در واقع مادران بیشترین تأثیر را در کودکان خود دارند و بی توجهی آن‌ها بیشترین آسیب را به افراد وارد می‌کند، این بی توجهی‌ها یکی از عواملی است که افراد را به جلب توجه و تشکیل یک شخصیت نمایشی در زندگی خود وادار می‌کند. البته الگو گرفتن از شخصیت‌های نمایشی دیگران هم یکی دیگر از دلایل ایجاد این اختلال است.
آگاهی از نشانه‌ها و علائم افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند کمک خوبی برای تشخیص افراد مبتلا باشد، اما یکی از خصلت‌های مهم افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی که شناسایی و تشخیص این اختلال را آسان می‌کند، همکاری این افراد در جلسات مشاوره است. مبتلایان به اختلال نمایشی به دلیل آنکه بسیار در مصاحبه و گفتگو حرفه‌ای هستند، بسیاری از اتفاقات را با جزئیات توضیح می‌دهند و مفصل به صحبت می‌پردازند. البته، اغراق و نمایشی رفتار کردن مبتلایان، چیزی است که یک درمانگر باید به آن توجه کند تا در دام این رفتار‌های نمایش گونه نیفتد. لغزش‌های زبانی، تاکید و مکث‌ها به همراه توضیحات اغراق‌آمیز و پر زرق و برق از جمله مواردی است که در معاینه‌های شناختی می‌تواند صورت بگیرد.
در هیستریونیک مانند سایر اختلالات باید توجه داشت که فرد به بیماری خاصی از نظر جسمی مبتلا نشده باشد. افراد مبتلا اصولاً احساساتی مانند خشم و غم را در خود نمی‌پذیرند و بنابراین اعتقادی به آنکه مبتلا به این بیماری و این نوع اختلال هستند، ندارند. این مقاومت موجب می‌شود که فرد در روند درمان به دلیل عدم آگاهی، با مشکل رو به رو شود و روند درمان را کند و تدریجی کند. اصولاً آنچه که این افراد را به مراجعه به درمانگر وادار می‌کند، ابتلاء به بیماری افسردگی است. ابتدا در جلسات روان درمانی، درمانگر در تلاش است که افراد مبتلا بتوانند احساسات خود را بشناسند و آن‌ها را بپذیرند. این بیماری روند پیشگیرانه‌ای ندارد، اما توصیه می‌شود که با در پیش گرفتن شیوه‌های تربیتی مطلوب از ابتلای افراد به این نوع اختلال جلوگیری کرد.
این اختلال به دلیل وجود شخصیت احساسی و نمایشی، در بانوان بیشتر از آقایان بروز می‌کند. همچنین نشانه‌های این بیماری را در ایام نوجوانی و جوانی می‌توان مشاهده کرد که افراد قصد دارند شخصیت مطلوبی را به صورت نمایش از خود بروز دهند تا مورد توجه دیگران قرار بگیرند. از آن جایی که افراد با عدم توجه دیگران به خشم دچار شده و حتی دچار افسردگی می‌شوند، تشخیص این بیماری اهمیت دارد و باید با شتاب انجام بگیرد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، با ایجاد حس افسردگی در روابط اجتماعی خود دچار اشتباه شده و حتی این اشتباهات تا آن جایی ادامه پیدا می‌کند که روابط عاطفی افراد دستخوش اختلالات مختلفی می‌شود. این اختلالات می‌تواند تا روابط شغلی افراد نیز ریشه بزند. افراد به مرور با عدم پیگیری و مراجعه به مراکز درمانی، در برابر ترس‌ها و شکست‌هایی که در مسیر زندگی خود با آن رو به رو می‌شوند و یا با عدم توجه دیگران به بروز یک سری واکنش‌های نا مطلوب اقدام می‌کنند و حتی گاهی دست به خود کشی می‌زنند. این افراد با تهدید دیگران به انجام کار‌های مختلف نظیر خودکشی سعی می‌کنند که به توجه دوباره دست پیدا کنند.
