در حوزه حمل و نقل شهرداری تعامل خوبی وجود ندارد (گفت‌وگو با محمد علیخانی، نماینده شورای اسلامی شهر تهران)

دیدرانیوز ـ تهران مشکل و معضل‌ کم ندارد اما بعضی از این معضلات آنچنان گلوی پایتخت را می فشارند که نفس هایش را به شماره انداخته اند؛ یکی از مهم‌ترین این موارد،«ترافیک» است. حالا پس از انجام صدها طرح موفق و ناموفق در این حوزه،کار ترافیک تهران تا جایی بالاگرفته است که تابلوهای اعلام آلودگی هوای تهران هم درزمينه به یادآوری روزهای پاک شهر تهران دچار مشکل شده اند.در بسیاری از کلانشهرهای دنیا راهکارهای مختلفی برای کنترل ترافیک در نظر گرفته شده و با استفاده از روش‌های گوناگون سعی در حل این معضل کرده‌اند. به طور مثال در شهری مانند پاریس،علاوه بر اصلاح زیرساخت ها،ایجاد شبکه گسترده حمل‌و نقل عمومی در موضوعاتی مانند تعیین قیمت سوخت، پارکینگ و هزینه های ورود به مناطق مرکزی شهر و از همه مهم‌تر تشویق مردم به عدم استفاده از خودروهای شخصی دست به بازنگری اساسی در سیاست های مدیریت شهری زده‌اند. در خصوص ترافیک تهران نظرها متفاوت است،عده ای نبود زیرساخت ها را عامل اصلی رشد این معضل گریبانگیر تهران می دانند و گروهي دیگر کفه ترازوی رفتارهای غلط ترافیکی را در ایجاد این مشکلات سنگین تر قلمداد می‌کنند. سال‌هاست که مسئولان و کارشناسان این حوزه راهکارهای متفاوتي ارائه می‌دهند و طرح های مختلف اجرا می‌کنند اما هیچ‌کدام نتوانسته اند نقش موفقیت‌آمیزی در کاهش ترافیک تهران داشته باشند.شهریور گذشته شورای پنجم، نظارت بر امورات شهر تهران را بر عهده گرفت و مدیریت شهر تهران نیز بعد از 12 سال تغییر یافت. حالا یک سال از آمدن اعضای جدید به مسند پارلمان شهری می گذرد و باوجود اجرای طرح های مختلف، اوضاع در حیطه ترافیک شهر تهران همچنان بر همان پاشنه می چرخد.در همین خصوص با محمد علیخانی، رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران به گفت و گو نشسته ایم و از او در خصوص عملکرد شورا و شهرداری در حوزه ترافیک طی یک سال گذشته و همچنین برنامه های آتی پارلمان شهری برای کنترل این معضل قدیمی پایتخت پرسیده ایم كه در ادامه آن را مي‌خوانيد:

اولين اقدامي كه در آغاز شورای پنجم انجام داديم، به‌روز‌رسانی آمار و اطلاعات بود. انجام این به‌روز رسانی به خصوص در حوزه حمل و نقل و ترافيك ضرورت داشت چرا که باید می دانستیم در واقع كجا هستيم و مي خواهيم به كجا برسيم.تا پیش از آن آمارهاي زيادي در حوزه عمران و حمل‌و نقل داده شده بود كه با مقداری تامل مي‌شد حدس زد که نمي‌تواند درست باشد؛ مثلا در حوزه حمل و نقل عمومی و مترو با توجه به تعداد واگن‌ها و اشكالاتي كه برخي از خط‌ها دارند و همچنین زمان حركت قطارها به راحتی قابل حدس بود که آمارهایی که پیش از این اعلام می شد، با آمارهای واقعی تفاوت فاحشی دارند.

اعضای کمیسیون عمران‌و‌حمل و نقل سال‌ها در این حوزه كار كرده اند و تجربه دارند؛ براي مثال مهندس هاشمي سال‌ها مديرعامل مترو بوده اند و بهتر از همه مي‌دانند ظرفيت مسافرگيري مترو در روز چقدر است. آمارها را براساس دقیق شدن در اطلاعات و محک زدن آن‌ها برمبنای تجربیات درحوزه ترافیک راستی آزمایی و به‌روز کردیم.باتوجه به تعداد بليط‌هايي كه در روز صادر مي‌شود، درآمدهاي حاصل از آن‌ها ، تعداد واگن‌هاي در حال فعاليت و واگن‌هاي در تعميرگاه فهمیدیم كه آمار واقعي چيزي نيست كه قبلا ارائه شده است. به طور مثال در شهرتهران اعلام شده بود که روزانه سه ميليون و 200 هزار سفر با مترو انجام مي شود.بررسی ها نشان داد در خوشبینانه ترین حالت ممکن به عدد دو و نيم ميليون سفر در روز می رسیم،یعنی حدود 700 هزارسفر در روزبا آماری که پیش از این اعلام شده بود، تفاوت وجود داشت. برای ساير وسايل نقليه عمومي هم به همين ترتيب اطلاعات نادرستي وجود داشت. در گام دوم اولويت‌هاي كميسيون را مشخص كرديم؛ به هر حال بايد مشخص می شد كه دنبال چه اهدافي هستيم وبه كجا مي‌خواهيم برسيم.

در بحث حمل‌ونقل و ترافيك چند هدف اصلی را مشخص كرديم که يكي از مهم‌ترين شان همان‌طور كه بارها اشاره شده، تكميل وتوسعه حمل‌ونقل عمومي است.می‌گوییم تکمیل و توسعه چون خطوط مترو هم نياز به تكميل دارد و هم توسعه که البته تکمیل خطوط موجود نسبت به توسعه خطوط در اولویت است.

به طور مثال براي خطوط فعلي چیزی در حدود دوهزارواگن ديگر نياز داريم تا از ظرفیت خطوط به صورت بهینه استفاده شود و تعداد سفرها از دو و نیم میلیون سفر فعلی به حدود 6 میلیون سفر در روز افزایش یابد.خط 6 و هفت متروهم مشکلات فراوانی دارد که قبل از اقدام برای احداث خطوط جدید باید این خط ها را ساماندهی و تکمیل کنیم. اگر در همین مترو بتوانیم از ظرفیت هفت خطی که وجود دارد، به درستی استفاده کنیم تاثیر بسیار مهمی در حمل و نقل عمومی تهران خواهد داشت. حتی در آمارها از وجود خط هشتم مترو نام برده می شد که درواقع اصلا چنین خطی نداریم!خطی که از آن به عنوان خط هشت مترو نام می بردند، ادامه مسیر خط یک است. همین هفت خط مترو که درحال حاضر احداث شده، نیاز به تقویت و رفع مشکلات دارد.خط هفت که به دلیل مشكلاتي كه داشت تعطيل و حالا قسمتي از آن دوباره راه‌اندازي شده است. طبق برآوردی كه انجام دادیم، 22000 ميليارد تومان براي تكميل همين هفت خط موجود نياز داريم که از این رقم چیزی در حدود 10هزار میلیارد تومان برای تامین واگن مورد نیاز است که البته این رقم با شرایط قبلی دلار محاسبه شده و بی شک با نرخ امروز شرایطی متفاوتی ایجاد شده است. می خواهم بگویم تكميل خطوط موجود چنین اعتبار بالایی نیاز دارد، حالا دیگر توسعه بماند. اعتبارمصوب مترو در بودجه سال 97، هزار و صد ميليارد تومان است که با چنین اعتباری خطوط مترو تا 20 سال آينده هم تكميل نخواهد شد. در مصوبه شورای اقتصاد سال 95 آمده بود که دو هزار واگن برای کلانشهرها در نظر گرفته شود که این مصوبه به‌هر دلیلی تحقق پیدا نکرد.با آغاز به‌کار شورای پنجم، این مورد یکی از موضوعاتی بود که در دستور کار قرار گرفت و ما آن‌را به‌شدت پیگیری کردیم؛ جلساتی را به‌همین منظور در دولت و وزارت کشور برگزار کردیم و خوشبختانه قرارداد 630 واگن نهایی شد.

همان‌طور که اشاره کردم، سال 95 شوراي اقتصاد اين مصوبه را تصويب كرده بود که اجرا نشد؛ حالا يا دولت با شهرداري رابطه‌اش خوب نبوده يا پيگيري نشده به هر دليل تا الان اجرایی نشده بود. وقتي مي گوييم اولويت ما تكميل و توسعه است، یعنی در گام نخست باید برويم سراغ اين‌ها. پول كه در شهرداري نيست، پس ناچاریم اين ظرفيت‌هاي قانوني و مصوباتي كه دولت دارد، احيا كنيم. اگر این مصوبات محقق شود بخشي از مشكلات ناوگان حمل و نقل عمومی حل شدنی است.اگر سال 95 اين پیگیری ها و عقد قرارداد انجام شده بود، امروز شاهد راه‌اندازي اين واگن‌ها و افزايش چشمگیر ظرفیت مترو بوديم.

بله تجهيزات همواره مهم بوده است.واگن بخشی از تجهیزات محسوب می شود،برای مترو نیاز به سیگنالینگ، هواكش، پله برقی و تجهيزات مختلفي هست كه وجودشان ضرورت دارد. اين‌ها مواردي است كه در بخش تامین تجهیزات در حال پیگیری هستیم.به همین منظور اوراق مشاركتی را در شورا مصوب كرديم که قرار است توزيع شان از طريق بانك‌ عامل انجام شود و این ها بخشی از تلاش هایی بوده که تاکنون انجام گرفته است.

بله؛ به طور مثال ما بند« ق» تبصره ۲ برنامه بودجه را داريم كه بنا بر آن اگر اقداماتی در شهر صورت بگیرد که سبب کاهش مصرف سوخت شود، بخشی از درآمدهای ناشی از کاهش مصرف سوخت، صرف حمل و نقل عمومی و بهبود توسعه آن می‌شود.این هم مصوبه‌اي است كه عملي نشده است. الان به جد پيگير اين مصوبه هستيم كه يكي از دلايل حضور شهردار در دولت هم پيگيري این‌گونه مصوبات است.

بعد از به روز رسانی آمار و اطلاعات ، اولویت دوم ما در کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای پنجم «مديريت جامع و هوشمند»، ترافيك تهران بود. در دنياي امروز هوشمندسازي يكي از روش‌هاي مديريت ترافيك است. يكي از كارهايي كه دراین دوره صورت گرفت، بازنگري در طرح ترافيك بود؛ البته در اين كار عجله صورت گرفت كه نتایج طبق پیش بینی ها انجام نشد.در نهایت هم به دلیل آماده نبودن زیرساخت ها و مشکلات دیگری که در این زمینه وجود داشت، به جاي اينكه درآمد شهرداري در اين بخش مثبت شود، منفي شد که اين موضوع هم به خاطر گزارش غير دقيقي بود كه حوزه معاونت حمل و نقل به شورا داد و ما هم بر اساس اعتمادي كه به گزارشات معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری كرديم، این موضوع را مصوب كرديم ولي متاسفانه در نهایت مشخص شد كه زيرساخت برای شروع چنین طرحی آماده نبوده است.پارك حاشيه‌اي هم یکی دیگر از آیتم های هوشمندسازی ترافیک است. امروز ديگر در دنيا از پاركومتر و پاركبان استفاده نمي‌شود بلکه با استفاده ازآپ و نرم افزارها مي‌توانيد از جايي كه حركت مي‌كنيد محل پارك‌تان را رزرو كنيد. در خيلي از كشورها اين اتفاق افتاده است و در كشور ما هم شركت‌های دانش بنیان،دانشگاهيان و كساني كه در اين حوزه فعال هستند براي مشاركت در اين بخش اظهار علاقه و آمادگي كردند. ما هم شهرداري را ملزم كرديم که این کار را انجام دهد ولي متاسفانه علی رغم مصوبه و تاکید شورا تاکنون نتیجه ای حاصل نشده است.

شهرداری بايد شرايط و اطلاعات فني كه نياز است منتشر مي‌كرد و در نهایت برای انتخاب شرکت ها فراخوان مي‌داد. استارآپ‌های داخلی و افرادی كه در اين حوزه هستند به راحتی می توانند این کار را انجام دهند. به تازگي ديدم معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری در روزنامه همشهري آگهی زده و گفته اند كه قرار است این طرح در منطقه 2 شهرداري به صورت پايلوت اجرا شود که ما در کمیسیون به شدت با این موضوع مخالفیم. اول اينكه اجرای این طرح پایلوت برخلاف مصوبه شوراست چون مصوبه‌ ما در خصوص كل شهر تهران بوده است نه اينكه يك منطقه را به يك شركت واگذار كنند و باقی مناطق بر روال سابق بماند.از طرفی اگر درآينده قرار باشد این طرح در 22 منطقه اجرا شود به مشکل اساسی می خورد چون یا باید تمام مناطق را به همان شرکت اولیه واگذار کنند که نرم افزار در کل شهر تهران یکی باشد یا منطقه دو را از مناطق دیگر جدا و به صورت جزیره ای مدیریت کنند که این موضوع آسيب زدن به این طرح است .طی مكاتبه‌اي با شهردار تهران خواسته ایم که مصوبه شورا به طور کامل اجرا شود.

در بحث توسعه حمل و نقل پاك ، بحث دوچرخه را داريم كه اعتبار آن را در سال 97 دیدیم و اخيرا اقداماتي نیز در این زمینه صورت گرفته است.یکی از معضلات اساسی تهران در حمل و نقل پاک،موضوع موتورسیکلت هاست که به دلايل خاص ،خيلي اراده برخورد سفت و سخت قانوني با متخلفان در اين حوزه وجود ندارد چون بخش زيادي از افرادی كه ازموتورسيكلت استفاده مي كنند به عنوان شغل از این طریق امرار معاش می کنند و در حقیقت شهرداي و شهر تهران تاوان اقتصاد بيمار كشور را مي‌دهد .اگرچه نمی توان روی این موضوع چشم بست ولی به هرحال در این شرایط اقتصادی نباید پا را روی گلوی مردم فشرد.معضل موتورسیکلت ها اگرچه با تدبیر در سال های قبل می توانست بهتر و راحت تر حل شود اما الان هم حل این مشکل نشدنی نیست. می توان با طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی با بنزینی این مشکلات را تا حدودی برطرف کرد.

الان ماهانه 200تا 250 هزار تومان هزينه بنزين موتورسیکلت هاست که همین مقدار را موتورسواران می‌توانند به عنوان قسط خرید موتوربرقی پرداخت کنند.

در شهرتهران بيش از 50 هزار ميليارد پروژه نيمه تمام وجود دارد که براي تكميل شدن به تامین منابع مالی نیاز دارد. اين رقم چند برابر بودجه شهرداري است كه اگر فكري براي تامينش نشود سال‌ها طول مي‌كشد تا پروژه های نیمه‌کاره شهر تهران به بهره برداری برسد. ایجاد درآمدهاي پايدارمثل همان پارک حاشیه ای، يكي از پيشنهادات ما در این راستا بوده كه در اجرای آن تا کنون سهل‌انگاري شده است. جذب مشاركت بخش خصوصي يكي دیگر از توصيه‌ها و پيگيري‌هاي ما در این زمینه است كه می تواند به تکمیل پروژه‌هاي نيمه تمام و بزرگراه‌هاي نيمه کاره کمک کرد.همیشه هم گفته ایم که اگر شهرداری برای انجام آن طرح و ایده ای هم داشت بیاورد،ما در شورا بررسی و مصوب می کنیم.

شوراي شهر وظيفه اجرايي ندارد یعنی خودش نمي تواند كار اجرایی انجام دهد ولی تكليف می کند كه شهرداري این کار را انجام دهد.اگر به مصوبات عمل نشود خسارت هایی را در پی خواهد داشت.

بعد از مشخص شدن اولويت‌ها ،لوايح را ابلاغ و شورا بر اجرای آن‌ها نظارت می کند.اگر اجرا نشود یا تخلفی صورت بگیرد از اهرم‌هاي قانوني در اختیار شورا يعني تذكر و سوال استفاده می کنیم.

زمانی که قائم مقام سازمان ترافيك شهر تهران بودم،عليه معاونت حمل و نقل آن زمان که تخلف كرده بود به سازمان بازرسي كل كشور نامه نوشتم و با سربرگ سازمان ترافیک و اسم و فامیل و سمت خودم در این سازمان از معاون مربوطه شکایت کردم که به هر حال رسيدگي و معاونت مربوطه هم محكوم شد. آن زمان كارمند يا مدير زيرمجموعه سازمان بودم که تا انتها پيگيري كردم ومتخلفان محكوم شدند الان که عضو شورا هستم قطعا با جدیت بیشتری پیگیری خواهم کرد.الان هم در مورد پیگیری انجام مصوبات اگر ببينيم كه كاري نمي‌توانيم كنيم فكر كنم ناچار شوم موارد تخلف را ليست كنم وجهت رسیدگی به سازمان بازرسي كل كشورارسال کنم.

چون معتقدم این پیگیری ها به نفع شهر و مردم است.در حال حاضر در حوزه حمل ونقل متاسفانه تعامل وجود ندارد و این همكاري نكردن به ضرر شهر و شهرداري شده است. در بعضي از سازمان‌ها مثل سازمان پايانه‌ها تخلفاتی صورت گرفته که من در گزارشم برای یک سالگی شورای شهر آوردم و نوشتم اين‌ها نظارت پذيري ندارند و اطلاعاتی كه خواستيم و مكاتبه كرديم در اختیار شورا نگذاشتند. اين‌ها نظارت‌گريزي و نظارت ناپذيري است که به نظرم شهردار بايد مسببان را به تخلفات اداري معرفي كند.

در خصوص پیمانکارهای مترو و دعوای‌شان با شهرداری،شما ماجرا را چطور می بینید؟ عده ای حق را به پیمانکاران می دهند که کار را انجام ولی دریافتی نداشته‌اند و بعضی هم معتقدند همین پیمانکارها در دوره مدیریت گذشته بعد از انجام کار طلب پرداخت می کردند و حالا تغییر رویه داده اند.

این موضوع کاملا دوسویه است.پيمانكاران پروژه‌ها را انجام دادند و الان هم بايد تا جايي كه مي‌توانند كار را نخوابانند و همكاري كنند. شهرداري هم باید تعامل خود را با آن‌ها بهتر و شفاف تر کند.مثلا يكي از اتفاقاتي كه متأسفانه مي‌افتاد بي‌عدالتي در پرداخت مطالبات پیمانکاران بود.پیمانکاری که رابطه دارد نباید زودتر طلبش وصول شود و بقیه بدون پرداخت کار کنند.پیمانکاری هست که به محض اتمام کارش،چک و تسویه حسابش آماده است و دیگری سال ها در انتظار دریافتی حقش است. من پرونده كسي را كه کارش امروز تمام شده و بلافاصله چكش آماده شده و كسي را هم كه چند سال پيش مطالبات داشته و هنوز هم منتظر پرداختی است را فرستادم برای آقای افشانی و منتظر پیگیری از جانب شهردار هستم. آقاي افشاني گفته است که در حال تدوین سازوکاری برای پرداخت هاست،امیدوارم به زودی انجام و عدالت محقق شود. البته ناگفته نماند برخي از اين مطالبات هم خیلی واقعی نیست یعنی به اصلاح آب داخل صورت وضعیت ها رفته است که باید بررسي بیشتری شود. فكر كنم اگر با پيمانكاران مذاكره كنند آن‌ها هم حاضر به تخفيف هستند تا زودتر مطالبات‌شان را دریافت کنند.