تغییرات آب‌وهوایی، محدودیت سرمایه‌گذاری به‌دلیل تحریم و مصرف استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارزها، سه مقصر قطعی‌های پی‌درپی برق در روز‌های گذشته هستند. گفته می‌شود مصرف برق استخراج‌کنندگان غیرمجاز، بیش از ۲۰۰۰ مگاوات است.
دیدارنیوز ـ در روز‌های گذشته اوج مصرف برق به بیش از ۵۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات رسیده و همین موضوع موجب قطعی برق در نقاط مختلف کشور و خاموشی‌های روز‌های گذشته شده است. مصرف برق نسبت به مدت مشابه پارسال با رشد ۲۰ درصدی، حدود ۹۰۰۰ مگاوات افزایش یافته است. حال پرسش اینجاست که دلیل افزایش ۲۰ درصدی مصرف برق چیست؟ به‌طور کلی می‌توان تغییرات آب‌وهوایی، تحریم‌ها و فعالیت‌های مرتبط با استخراج رمرزارز‌ها را سه عامل قطعی برق دانست.
تغییرات آب‌وهوایی موجب کاهش بارش‌ها و نیز افزایش زودهنگام دمای هوا شده است. پیش‌بیینی می‌شود تغییرات اقلیمی در طول دهه آینده، دمای هوا را در ایران به‌طور متوسط ۲.۶ درجه سانتی‌گراد افزایش دهد. کاهش بارش‌ها به‌دلیل کاهش حجم آب مخازن سد‌ها و کاهش ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق‌آبی در کشور، محدودیت‌هایی را در تأمین برق ایجاد کرده است. همچنین افزایش زودهنگام دمای هوا موجب شده تجهیزات سرمایشی زودتر از سال‌های گذشته وارد چرخه مصرف برق شوند و این موضوع با افزایش مصرف برق موجب قطعی‌های روز‌های گذشته شده است.
تحریم‌ها از مسیر کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت برق، به مانعی برای افزایش تولید و عرضه برق تبدیل شده است؛ بنابراین می‌توان تحریم‌ها را یکی از عوامل قطعی برق و خاموشی روز‌های گذشته دانست. از آنجایی که به واسطه تحریم‌ها امکان واردات تجهیزات سرمایه‌ای مورد نیاز این صنعت وجود ندارد یا به صورت بسیار محدودی امکان‌پذیر است، فعالان حوزه تولید برق ناچار به خریداری، تعمیر و استفاده از تجهیزات کارکرده هستد. این موضوع با تأثیرگذاری بر بازدهی نیروگاه‌های برق موجب کاهش تولید و عرضه شده است. به همین دلیل بخشی از تقاضای مصرف برق، بدون پاسخ می‌ماند و شاهد خاموشی و قطعی برق هستیم.
محسن طرز طلب مدیرعامل شرکت برق حرارتی نیز پیش از این در رابطه با تأثیر تحریم بر صنعت برق گفته بود، تفاهم‌نامه‌های متعددی با شرکت‌های کره‌ای، تُرک و حتی کشور‌های اروپایی همچون آلمان درباره سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در صنعت برق به امضا رسید. با این حال پس از خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، در عمل این تفاهم‌نامه‌ها لغو شد. قرار بود خارجی‌ها در ایران ٦ تا ٧ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری انجام دهند و ٩ هزار مگاوات برق تولید کنند.
تحریم‌ها نه تنها در زمینه تولید، بلکه در زمینه صادرات برق نیز که پیش از این در روند صعودی قرار گرفته بود، اختلال ایجاد کرده است. صادرکنندگان که پیش از این امکان سرمایه‌گذاری دوباره را از طریق درآمد‌های صادراتی داشتند، اکنون با مشکل تأمین مالی مواجه‌اند و به دلیل کندی سرعت افزایش برق نسبت به سرعت افزایش مصرف، شاهد خاموشی‌ها هستیم.
مراکز غیرقانونی استخراج رمزارزها نیز بر خاموش‌های روز‌های گذشته تأثیرگذار بوده و حتی مراکز مجاز را نیز ناچار به توقف فعالیت کرده است. اکنون مصرف برق مراکز استخراج رمزارز مجاز به ۳۰۰ مگاوات می‌رسد که با هدف حفظ تعادل و پایداری شبکه، برق این مراکز قطع می‌شود.
بر اساس بار‌های شناسایی شده و برآورد‌های صورت گرفته توسط وزارت نیرو، اکنون بیش از ۲۰۰۰ مگاوات برق در مراکز غیر مجاز استخراج رمزارز در کشور مصرف می‌شود. از ابتدای خردادماه، مراکز مجاز استخراج رمزارز خاموش شده‌اند و شرکت توانیر برای سرعت‌بخشی به شناسایی مراکز غیرمجاز، تا سقف ۲۰ میلیون تومان به افرادی که نسبت به شناسایی و معرفی چنین مراکزی اقدام کنند، پاداش پرداخت می‌کند.
مصرف برق مراکز غیرقانونی استخراج رمزارز از دو مسیر موجب قطعی برق و خاموشی‌ها می‌شود. نخست اینکه اتصال‌های نادرست موجب آسیب‌دیدگی تجهیزات شبکه شده و با خروج این تجهیزات از مدار برق‌رسانی موجب خاموشی‌های مقطعی می‌شود.
بر اساس آخرین اطلاعات روزانه دانشگاه کمبریج، مصرف برق در جهان برای رمزارز بیت‌کوین، معادل ۱۵ هزار تا ۶۰ هزار مگاوات تخمین زده شده است. سهم ایران بیش از ۱۰ درصد از کل مصرف برق جهان برای استخراج رمزارز تخمین زده می‌شود.
در سال گذشته ۱۵۸۰ کیلومتر خطوط انتقال و فوق توزیع، ۱۱ هزار کیلومتر خطوط توزیع، ۹۵۰۰ مگاولت آمپر ترانسفورماتور‌های انتقال و فوق توزیع و ۲۷۰۰ مگاولت آمپر ترانسفورماتور‌های توزیع ساخته شده که ۱۴ درصد بیشتر از سال ۱۳۹۸ بوده است.
با این حال وزارت نیرو به دنبال جلب همکاری و تشویق مشترکان صنعتی، کشاورزی و دیگر مشترکان برای مشارکت در طرح‌های تولید برق و نیز مدیریت مصرف بوده و برای آن‌ها پاداش مناسبی در نظر گرفته است.
بر این اساس از دستگاه‌های اجرایی، نهادها، مراکز نظامی، شهرداری‌ها و سایر مراکزی که امکان تأمین برق اضطراری را در ساعت‌های اوج مصرف برق دارند، دعوت به تولید شده است. وزارت نیرو برق تولیدی مولد‌های این مراکز را خریداری خواهد کرد.
در سال گذشته با ۱۹۰ هزار مشترک بزرگ تفاهم‌نامه همکاری منعقد شد که برای تابستان ۴۲۰ میلیارد تومان و برای زمستان هم به دلیل همکاری در مدیریت سوخت زمستانی نیروگاه‌ها، ۲۰۰ میلیارد تومان پاداش همکاری دریافت کردند.
یکی دیگر از راهکار‌های عبور از خاموشی‌ها و جلوگیری از قطعی برق، مدیریت مصرف به‌ویژه در دستگاه‌های اجرایی و اداره‌هاست. برای نظارت بر مدیریت مصرف دستگاه‌های اجرایی لازم است سامانه‌های سرمایشی و روشنایی بعد از ساعات کار اداری خاموش شوند و دمای دستگاه‌های سرمایشی نیز بر روی ۲۶ درجه تنظیم شود. گروه‌های عملیاتی وزرات نیرو به صورت حضوری یا از طریق تجهیزات کنترل از راه دور بر این موضوع نظارت دارند و در صورت همکاری نکردن دستگاه‌ها، برق آن‌ها را قطع می‌کنند.
به‌نظر می‌رسد سیاست‌های قیمت‌گذاری انرژی نیز می‌تواند در زمینه سرمایه‌گذاری، تولید، عرضه و مصرف برق مؤثر باشد. اصلاح پلکانی قیمت‌ها از یک طرف با تبدیل طرح‌های سرمایه‌گذاری به طرح‌های سودآور، افزایش تولید و عرضه را به‌همراه دارد و از طرف دیگر با علامت‌دهی به مصرف‌کنندگان، نه تنها الگوی مصرف را اصلاح می‌کند بلکه با علامت‌دهی به استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارزها موجب خروج آن‌ها از مدار مصرف برق شود.
