یک کارشناس سیاست خارجی و دیپلمات ارشد سابق ایران در سازمان ملل معتقد است که روند پیشرفت مذاکرات برجامی نسبت به مدت زمانی حدودا ۵ هفته‌ای آن خوب بوده است و البته مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا می‌توانست سرعت پیشرفت کار را بسیار بیشتر کند.
دیدارنیوز - کوروش احمدی با اشاره به اظهارات اخیر عباس عراقچی پس از آخرین دور مذاکرات برجام، گفت: من فکر می‌کنم در مورد آنچه که مربوط به برجام و تحریم‌های هسته‌ای می‌شود، یعنی تحریم‌هایی که در حوزه برجام و در سال ۹۴ تعلیق شدند با توجه به اظهارات اخیر آقای عراقچی و برخی نشانه‌های دیگر، توافقات خوبی حاصل شده است. چنین به نظر می‌رسد که در این موارد مشکلی وجود نداشته و مساله حل شده باشد، چراکه بدون تعلیق این دسته از تحریم‌ها، اساسا بازگشت به برجام معنی ندارد.
وی با اشاره به تحریم‌های ضد ایرانی در دوران ترامپ، گفت: ما در آن دوره شاهد بودیم که ترامپ تحریم‌هایی را مثل تحریم بانک مرکزی با عنوان مبارزه با تروریسم علیه ایران صادر کرد که چنین کاری قابل قبول نبود و با متن برجام مغایرت دارند و آقای عراقچی هم اشاره کردند که در این موارد توافقانی حاصل شده است. البته باید این نکته را در نظر گرفت که لحن مثبتی که آقای عراقچی درباره کلیت مذاکرات داشت، عینا در گفتار اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها منعکس نبود. کمااینکه ند پرایس، سخنگوی وزارت خارج آمریکا، گفت راهی که در پیش داریم طولانی‌تر از راهی است که تاکنون پیموده ایم.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: به نظر می‌رسد که مسائل سخت و دشوار فعلا کنار گذاشته شده اند که البته این یک شیوه معمول مذاکره در مورد موضوعات متعدد و متنوع است؛ به این شکل که طرفین ابتدا درباره مسائل ساده‌تر و قابل توافق مذاکره کرده و سپس به مسائل سخت می‌پردازند. از جمله این مسائل سخت می‌توان به یکسری تحریم‌های جدید در دوره ترامپ علیه ایران اشاره کرد.
وی افزود: مثلا در حالیکه تحریم سپاه و شرکت‌ها و نهاد‌ها و افراد مرتبط با آن با ادعای حمایت از تروریسم قبلا در سال ۲۰۱۰ وضع شده بود و بعد از نهایی شدن برجام هم تعلیق نشدند؛ در دوران ترامپ، سپاه ذیل عنوان تروریستی هم تحریم شد؛ همچنین برخی از مقامات عالی کشور و منصوبان آن‌ها تحریم شدند. این‌ها از جمله موضوعات و مسائل سخت این دوره از مذاکرات است. آمریکا مدعی است که این‌ها تحریم هسته‌ای و برجامی نیستند و ایران معتقد است که کلیه تحریم‌های جدید که در دوره ترامپ وضع شده اند، باید برداشته شوند.
وی در پاسخ به این پرسش که ورود طرفین به نگارش متن مشترک چقدر در پیشرفت مسیر مذاکرات برجام موثر است، گفت: این طبیعی است که موارد مورد توافق باید روی کاغذ آورده شود و لذا جمله بندی و انتخاب کلمات فنی و حقوقی در یک متن که مورد توافق دو طرف باشد، قطعا حساسیت و دقت بالایی را می‌طلبد و به همین دلیل نیاز است که طرفین وقت بیشتری را صرف آن کرده و چه بسا این متن باید بار‌ها و بار‌ها در وین و در پایتخت‌های مرور و بررسی شود. حتی ممکن است با توجه به حساسیت‌ها در مورد برجام در ایران کار مشکل‌تر از قبل باشد.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: نکته دیگر این است که مذاکرات تا هفته گذشته در قالب ۲ کارگروه کارشناسی انجام می‌شد. جدیدا یک کارگروه سومی نیز ایجاد شده که وظیفه آن تمرکز بر ترتیب و توالی اجرای توافقات و تعهدات است. درباره این کارگروه سوم گفته می‌شود که هنوز در ابتدای راه است و فعلا کار چندانی در آن انجام نشده است. ولی اهمیت این کارگروه سوم در آن است که باید مشخص شود که ترتیب اجرای اقدامات مورد توافق باید چگونه باشد که با توجه به مواضع طرفین از مسائل حساس است.
احمدی در پاسخ به این پرسش که منظور آقای عراقچی از پختگی مباحث و روشن شدن اختلافات در مذاکرات برجامی چه می‌تواند باشد، گفت: طبعا در ابتدای کار هر یک از طرفین تصورات و برداشت‌های خاص خود را از موضوعات مبتلابه دارند. وقتی این موضوعات به بحث گذاشته می‌شود و طرفین دیدگاه‌های خود را مطرح و مبادله می‌کنند طرفین درک دقیقی از برداشت طرف مقابل پیدا می‌کنند و مشخص می‌شود که دقیقا مشکل و اختلاف نظر احتمالی که باید بر آن متمرکز شود، کجا است و چیست و کدام وجه مسائل برای طرف‌ها مهم است و موانعی که بر سر راه طرف‌ها برای توافق وجود دارد کدام‌ها است. رسیدن به این مرحله خود تحول مهمی است و به همه طرف‌ها امکان می‌دهد که دقیقا آنچه را که ضروری است در دستور کار خود قرار دهند و درک روشنی از نگرانی‌ها و معضلات طرف مقابل نیز بیابند.
وی در پاسخ به این پرسش که سرعت پیشرفت مذاکرات چقدر خوب و امیدوارکننده بوده است، تصریح کرد: پیشرفت در مذاکرات خوب بوده است. به ویژه آنکه پیشرفت‌های حاصله در یک دوره زمانی ۵ هفته‌ای شکل گرفته است و نسبت به زمان صرف شده، سرعت کار و پیشرفت خوب بوده است؛ ضمن اینکه تمامی طرف‌های ذی ربط موافق اند که مذاکرات سازنده و عملگرایانه بوده است.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: البته در این میان شاید به نظر آید که خاتمه مهلت سه ماهه مندرج در توافق موقت ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در ۳۱ اردیبهشت مسئله مهمی است. چراکه مشکل می‌توان تصور کرد که تا قبل از این تاریخ توافق نهایی شود. اما همزمان نباید این ضرب الاجل را به عنوان مشکل حادی در نظر گرفت، چراکه اگر ایران رضایت کافی از روند مذاکرات و پیشرفت کار داشته باشد، ممکن است با تمدید این مهلت موافقت کند. کمااینکه مدیرکل آژانس نیز در این خصوص سخن گفته و از آمادگی برای سفری به تهران در این رابطه گفته است.
احمدی همچنین در پاسخ به این پرسش که اگر سطح مذاکرات از معاونان به وزرا تغییر کند یا مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا در دستور کار قرار بگیرد، روند دستیابی به توافق سریعتر و بهتر نخواهد بود، گفت: طبعا اگر مذاکرات مستقیم باشد، سرعت مذاکرات بسیار بیشتر خواهد شد. چراکه همین غیرمستقیم بودن باعث می‌شود که ایران یا آمریکا برای رساندن پیام خودشان به دیگری به واسطه‌هایی متکی باشند و طبعا تفهیم و تفاهم و شکل گیری درک متقابل از طریق واسطه بسیار زمان‌بر است.
وی افزود: در خصوص سطح مذاکرات بعید است که سطح مذاکرات تغییری کند و فعلا این مذاکرات در سطح معاونان و کارشناسان احتمالا ادامه خواهد داشت و حداقل فعلا نیازی نیز به ارتقا سطح وجود ندارد.
