امروز روز معلم است. روز تقدیس معلمان و حرفه معلمی. اما راستی در این سال‌ها بر معلمان چه گذشته است و می‌گذرد و معیشت و منزلت معلم چگونه است؟ این سوالی است که از علی اصغر فانی پرسیده‌ایم.
دیدارنیوز ـ رسول شکوهی: امسال به مانند سال گذشته خبری از جشن‌های خودمانی دانش آموزان برای معلمان در مدرسه نیست. روز و هفته معلم فرا رسیده است و امسال شاهد پیام‌های تبریک به صورت مجازی هستیم. با اینکه با زحمات معلمان تعلیم و تربیت تعطیل نشده است، ولی مدارس بر اساس مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا تعطیل هستند و هنوز مشخص نیست که برنامه سال آینده تحصیلی به صورت حضوری دنبال می‌شود یا نه.
در دوره کرونا معلمان فشار کاری بیشتری را متحمل شده‌اند و می‌شوند. تولید محتوا از یک طرف و تدریس با نرم افزار‌های کارآمد و ناکارآمد آموزش مجازی از طرف دیگر باعث شده است که فشار کاری بیشتری متوجه فرهنگیان کشور باشد.
موضوع کرونا و آموزش و پرورش و همچنین دوران پسا کرونا در این وزارتخانه مهم و حیاتی یکی از عناوینی است که باید صاحب نظران تعلیم و تربیت به سراغ آن بروند تا هم نگاه تحلیلی و کارشناسی نسبت به این موضوع داشته باشیم و هم در دوران پسا کرونا غافل گیر نشویم. در همین راستا با علی‌اصغر فانی از وزرای پیشین آموزش و پرورش گفت‌وگویی داشتیم. فانی، چون از معلمی تا پست وزارت را در کارنامه خود دارد از جمله صاحب نظران این حوزه محسوب می‌شود که هم می‌داند در مدرسه چه خبر است و هم با مناسبات حاکم بر وزارتخانه آشنا است.
علی‌اصغر فانی وزیر پیشین آموزش و پرورش در ابتدای صحبت‌های خود به این نکته اشاره کرد که از حدود ۱۵ سال پیش شعار مدرسه هوشمند smart school در آموزش و پرورش و کشور مطرح شد. براساس گفته‌های فانی اقداماتی نظیر مجهز کردن کلاس‌ها به تخته هوشمند و ویدئو پروژکتور و ... در دوره وزرای مختلف صورت گرفت، اما عملا تا قبل از کرونا هیچ اقدام اساسی صورت نگرفته بود. او در این‌باره می‌گوید: «از اسفند ۹۸ که بحث کرونا در کشور مطرح شد و مدارس تعطیل شدند ما شاهد یک تحول عظیم در این یک سال و چند ماه در رابطه با آموزش از راه دور و آموزش الکترونیک و تولید محتوا و ... بودیم».
او افزود: «به جرئت می‌توانم بگویم که این یک سال و چند ماه خیلی بیشتر از آن ۱۵ سال که شعار مدرسه هوشمند مطرح شده دستاورد داشته است. این اتفاق هم محقق نشده مگر با تلاش‌هایی که معلمان و مدیران و دست اندرکاران مدارس انجام دادند. البته وزارت آموزش و پرورش هم با راه اندازی سامانه شاد اقداماتی انجام داد و این سامانه توانمندی‌های بسیار خوبی دارد و نقاط ضعفی هم دارد، ولی در مجموع حرکت معلمان بود».
این چهره فرهنگی با سابقه کشور با توجه به برخی تلقی‌های اشتباه در این رابطه که کار معلمان با تعطیلی مدارس کمتر شده است خاطر نشان کرد: «بعضی فکر می‌کنند حال که مدرسه تعطیل است کار معلمان کمتر شده است و این تصور صددرصد غلطی است. کار معلم حداقل دو برابر شده است. چون هم باید تولید محتوا کند و هم درس بدهد. بسیاری از معلمان ما بدون هیچ چشم‌داشتی هم صبح کار می‌کنند و هم بعد از ظهر. آن‌ها فقط یک انتظار از مسئولین دارند و آن این است که قدردان این زحمات باشند».
علی‌اصغر فانی در این‌باره می‌گوید: «معلم گوشی و تبلت شخصی خودش را برای آموزش گذاشته است و از اینترنت شخصی استفاده می‌کند و بعضا مورد بی‌مهری‌هایی هم قرار می‌گیرد و امیدوارم مسئولین آموزش و پرورش و سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری استخدامی این زحمات را قدر بدانند».
فانی به سهم خود این روز را به همه معلمان مخصوصا معلمانی که با کمترین امکانات و در دور افتاده‌ترین نقاط و بدون اینترنت و با وجود بیماری تعلیم و تربیت را ادامه داده‌اند تبریک می‌گوید.
علی‌اصغر فانی در ادامه صحبت‌های خود به سراغ مشکلاتی که کرونا برای نظام تعلیم و تربیت به وجود آورد رفت. او به ضعف جدی دانش آموزان مقطع اول و دوم ابتدایی اشاره کرد که در این دوره آموزش مجازی نتوانست به اندازه آموزش حضوری در این دو مقطع حساس کارایی داشته باشد.
وزیر پیشین آموزش و پرورش در این‌باره می‌گوید: «وزارت آموزش و پرورش باید فکر جدی برای عقب ماندگی دانش آموزان مخصوصا در مقطع اول و دوم ابتدایی داشته باشند. آنگونه که به من گزارش داده‌اند سه تا سه ونیم میلیون دانش آموز در کشور هنوز از امکانات آموزش مجازی محروم هستند. بحث ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل بسیار مهم است و در پسا کرونا با آن مواجه خواهیم بود. کم شدن تعاملات اجتماعی دانش آموزان و تربیت فردی به جای تربیت اجتماعی که قبلا در مدرسه شکل می‌گرفت و همچنین چاقی دانش آموزان به خاطر کم تحرکی آن‌ها مسائلی است که از امروز باید برای آن فکر کرد. من چند بار در شورای عالی آموزش و پرورش این تذکر را دادم که جا دارد یک کمیته یا گروهی ماموریت پیدا کنند تا برای آموزش و پرورش پسا کرونا فکر کنند و برنامه داشته باشند تا غافل گیر نشویم».
علی‌اصغر فانی وزیر پیشین آموزش و پرورش معلم را رکن اصلی توسعه پایدار در هر کشوری می‌داند. او برای این بحث خود در ابتدا به سه بحث مهم اشاره می‌کند. فانی بر این عقیده است که زیرساخت منابع انسانی کشور و تامین آن به عهده آموزش و پرورش است. همچنین نیروی انسانی عامل اصلی توسعه پایدار محسوب می‌شود و در آموزش و پرورش نیز معلم رکن اصلی تعلیم و تربیت است. با این اوصاف است که به عقیده فانی معلم رکن اصلی توسعه پایدار محسوب می‌شود و باید توجه بیشتری به این قشر مهم جامعه صورت بگیرد.
فانی در این‌باره می‌گوید: اگر معلم با سواد و باانگیزه و حرفه‌ای باشد ما آینده کشور را با رشد و توسعه و پویایی خواهیم دید. این جمله را جا‌های مختلف گفتم و باز تاکید می‌کنم که هر جامعه‌ای از قد معلمی خود فراتر نمی‌رود. هر چقدر معلم توانا باشد جامعه توانا است. امروز آموزش و پرورش هر کشور آینه تمام نمای آینده آن کشور است».
طبق گفته‌های فانی اگر به دنبال آینده خوب و پیشرفته و متعالی هستیم باید امروز به معلمان بیش از پیش توجه کنیم، چون معلمان کلید توسعه یافتگی هر جامعه‌ای هستند. این چهره شناخته شده آموزش و پرورش برای دولت آینده نیز توصیه‌ای داشت: «من برای دولت آینده یک توصیه جدی در رابطه با معلمین دارم و آن این است که معلم کارمند نیست. اما امروز قانون مدیریت خدمات کشوری بر وضعیت استخدامی معلمان حاکم است. قانون مدیریت خدمات کشوری برای کارمندان است. معلم یک عنصری است که ویژگی‌های خاص خود را دارد. تربیت روانی جسمی فکری و همه این‌ها با معلم است و من پیشنهادم این است که ما یک آیین نامه یا قانونی خاص در رابطه با امور استخدامی معلمان که در آن ارتقا، آموزش، نظارت و حقوق معلمان آمده باشد».
فانی انتقادی هم نسبت به برخی دیدگاه‌ها که می‌گویند معلمان ۴ ماه تعطیل هستند و هفته‌ای ۲۴ ساعت کار می‌کنند نیز داشت: «برخی می‌گویند که معلمان در سال ۴ ماه تعطیل هستند و هفته‌ای ۲۴ ساعت کار می‌کنند و کارمندان ۱۱ ماه در سال و ۴۴ ساعت در هفته. من می‌گویم که این مقایسه‌ها حاصل کج فهمی برخی است. زمانی که معلم در کلاس می‌گذراند با زمانی که کارمندان می‌گذرانند فرق می‌کند. میانگین ساعت کار مفید کارمندان با معلمان کاملا متفاوت است. هر یک ساعت تدریس با حداقل دو ساعت کار اداری برابری می‌کند. من هم در اداری بودم هم در کلاس. می‌توانم این را شهادت دهم».
فانی در پایان صحبت‌های خود با ابراز امیدواری برای بهبود وضعیت فرهنگیان به صراحت گفت: «نظام و جامعه حق معلم را تاکنون ادا نکرده است. امیدواریم دولت‌های آینده حق معلم را ادا کنند».
