گامی بلند برای رونق نگارخانه‌ها؛ استقبال هنرمندان از رویکرد حمایتی دولت

دیدارنیوز ـ گاهی گالری‌ها به صورتی مدیریت می‌شوند که فعالیت را برای هنرمندان دشوار می‌کنند. برای تسهیل عملکرد هنرمندان، آیین‌نامه جدید مجوز تاسیس و فعالیت نگارخانه‌ها تدوین شده‌است.

هادی مظفری مدیرکل هنر‌های تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۳۰ فروردین با اعلام این خبر گفت: این پروسه با پژوهشی بین‌المللی شکل گرفت که به استادان دانشگاه هنر سپرده شد. وضعیت مدیریت نگارخانه‌ها در دیگر کشور‌ها بررسی و بر مبنای آن و همچنین شرایط نگارخانه‌ها در کشور، آیین‌نامه پیشین و اسناد بالادستی و شرایط و اقتضائات هنر‌های تجسمی در کشور، آیین‌نامه جدید تدوین شد.

به گفته مظفری، صدور مجوز تأسیس و فعالیت نگارخانه‌ها به ۲۰ سال پیش تعلق داشت، به همین دلیل براساس مقتضیات و شرایط زمان و بررسی‌های همه‌جانبه برای توسعه هنر‌های تجسمی در کشور و گستره بین‌المللی، در کمیته ساماندهی مجوز‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازنگری و تدوین شده است.

بازشدن فضا برای فعالیت هنرمندان در نگارخانه‌ها

یکی از مهم‌ترین بخش‌های آیین‌نامه جدید این است که مرجع صدور مجوز و بررسی عملکرد نگارخانه‌ها از نگاه فقط مدیریتی خارج شده و مراحل صدور مجوز و نظارت و دیگر امور، به شورای هفت نفره واگذار شده است.

محمود مکتبی هنرمند و فعال این حوزه با تاکید بر اهمیت این بخش از آیین‌نامه جدید گفت: شاید این شورا بتواند کمی فضا را برای فعالیت هنرمندان در نگارخانه‌ها باز کند و مقداری تاثیرگذارتر باشد. به لحاظ نظری مطمئنا زمانی که تصمیم‌گیری از حالت تک نفره خارج می‌شود، شایسته‌تر انجام خواهد شد.

او ادامه داد: افراد در شورا می‌توانند، مستقل و با ایده‌ها و دیدگاه‌های مختلف باشند، اما واقعیت این است که به عنوان افرادی که سال‌ها در این فضا کار می‌کنیم، خوش‌بین نیستیم. هنرمندانی خارج سیستم هستند، اگر بخواهند وارد شورا شوند باید تائید شوند.

اعضای تشکیل دهنده شورا معمولا افراد ثابتی می‌شوند، در حالی که باید به هنرمندانی که حرفه‌ای کار می‌کنند و در جامعه هنری نقش دارند، اجازه فعالیت داده شود.

اعتماد هنرمندان جلب شود

دیگر تفاوتی که در آیین‌نامه جدید به آن توجه شده است، شغل نگارخانه‌داری و ورود به حوزه تخصصی هنر‌های تجسمی تعریف شده و صلاحیت افراد ارزیابی می‌شود.

مکتبی این بخش از آیین‌نامه را اتفاق خوبی خواند و افزود: اگر بخواهیم به آیین‌نامه جدید نگاه صوری داشته باشیم، این بخش کمک می‌کند تا هر فردی نتواند وارد این حوزه از فعالیت شود. برای مثال بار‌ها در شهرداری شاهد بودم بخش عمده سفارش‌های هنری را کارفرمایانی می‌گیرند که کوچکترین ارتباطی با هنر ندارند. هنرمندان نقش کارگر را برای آن‌ها دارند.

به گفته این هنرمند، اگر فضای هنر‌های تجسمی بخواهد رشدی داشته‌باشد، باید با هنرمندانی که کمتر شناخته شده‌اند همکاری شکل گیرد تا اعتماد آن‌ها جلب شود.

او بیان کرد: همه هنرمندان باید اجازه کار کردن پیدا کنند تا شاهد اتفاق‌های خوب باشیم. این اعتماد تا حد زیادی از بین رفته است و گاهی نمونه‌های آن را در رویداد‌های فرهنگی و شرکت هنرمندان در آن می‌بینیم.

گالری‌های دولتی نمی‌توانند فروش داشته باشند

پیش از این بسیاری از نگارخانه‌ها، دولتی یا زیر نظر نهاد‌های عام‌المنفعه بودند، به گفته مظفری، اداره کل هنر‌های تجسمی بر این اعتقاد است که نگارخانه‌ها باید خصوصی باشند، زیرا مساله فروش و اقتصاد هنر اهمیت به‌سزایی دارد و نگارخانه‌های دولتی معمولا در اقتصاد هنر نقشی نداشتند و بیشتر به صورت نمایشگاه عمل می‌کردند. با به روز شدن مجوز نگارخانه‌ها، آن‌ها از سوی شورای مرکزی صاحب شناسه‌ای می‌شوند که پروانه فعالیت و شماره صنفی آن‌ها محسوب می‌شود.

مکتبی با بیان به اینکه گالری‌های خصوصی زیادی در ایران فعالیت می‌کند، درباره نوع فعالیت گالری‌های دولتی گفت: اگر نگارخانه‌ها خصوصی شوند، اتفاق خوبی برای جامعه هنری است، زیرا با توجه به فعالیت نگارخانه‌های دولتی، می‌بینید که در آن‌ها نمایشگاهی برگزار نمی‌شود که در حوزه هنر‌های تجسمی مهم باشد. با اینکه ممکن است هنرمندان حرفه‌ای در آن‌ها فعال باشند، اما آنقدر تحت تاثیر شرایط جانبی هستند که نمی‌توانند فعالیت خوبی داشته باشند.

به گفته مکتبی، برخی گالری‌های هنری دولتی تحت تاثیر شرایط، اعتبار خود را از دست داده‌اند و هنرمندان نمی‌توانند در آن‌ها کار کنند.

او افزود: البته بسیاری از نمایشگاه‌های خوب در گالری دولتی برگزار شده است، اما در گالری‌های دولتی ارتباط کمی با بدنه جامعه هنر‌های تجسمی وجود دارد. در نهایت اگر نمایشگاه پراهمیتی در گالری دولتی برگزار شود، به بزرگداشت هنرمندان، جشنواره‌ها و آثاری که نمایش داده نشده، اختصاص پیدا می‌کند. به این معنی که کار‌های جدید وارد گالری دولتی نمی‌شود و در این شرایط این گالری‌ها نمی‌توانند فروش داشته باشند.

امکان پیچیده بودن روند پرداخت برای هنرمند

براساس آیین‌نامه جدید تاسیس و فعالیت در نگارخانه‌ها به تبعیت از آیین‌نامه قبلی، مسئولیت برپایی هر نمایشگاه با مدیرمسئول است و شامل همه جوانب برپایی نمایشگاه و فروش اثر و قوانین مرتبط با کپی‌رایت و حقوق معنوی هنرمندان بوده و مسئولیت اصالت اثر هم با مدیر نگارخانه است.

نکته دیگری که در آیین‌نامه جدید نسبت به آیین‌نامه قبلی تغییر کرده، شناور شدن حق‌العمل نگارخانه‌ها در فروش آثار است. حق‌العمل نگارخانه پیش از این ۳۰ درصد بود و بر اساس آیین‌نامه جدید بین ۲۰ تا ۴۰ درصد شناور است.

مکتبی درباره این درصد درنظر گرفته شده گفت: نوع پرداخت، تخفیف‌هایی که گرفته می‌شود، تغییراتی که در روش پرداخت اعمال می‌شود، ممکن است برای هنرمند سخت و پیچیده باشد و در نهایت درصد پایین‌تری برای هنرمند در نظر گرفته شود.

به گفته این هنرمند، اگر درصد حق‌العمل نگارخانه‌ها در فروش آثار شناور و مرجع آن برای تشخیص، مسئولان گالری باشد، احتمال دارد که به نفع خود عمل کنند.