دیدارنیوز ـ
اسفندیار عبداللهی: در مورد نقشه‌های قدیمی تهران شنیده بودم و تا حدودی می‌دانستم روند نقشه برداری تهران دارای یک تاریخچه بلند است، اما نمی‌دانستم در تهران دفتر و دستکی تحت عنوان "موزه نقشه تهران" وجود دارد. تنها زمانی متوجه چنین تشکیلاتی شدم که یکی از دوستانم رییس موزه شد. به اتفاق همکارم سرکار خانم
حنانه محمدی مدیر هنری و عکاس دیدارنیوز به محل موزه نقشه تهران رفتیم.
در آنجا به اتفاق آقای
حسین امیدوار رییس موزه و کارشناسان مجموعه از قسمت‌های مختلف و بخش‌های متنوع موزه بازدید کردیم. طی گزارشی که کارشناسان دادند متوجه شدیم نقشه ای در موزه نقشه تهران است که به "نقشه ادریسی" معروف است. این نقشه توسط ادریسی ریاضی دان کشیده شده است. جالب است بدانید، ترسیم کننده هنوز تصوری از گرد بودن زمین در ذهن ندارد و البته به نقشه وارونه معروف است، چون دقیقا اقیانوس هند و منجمد جنوبی در شمال نقشه است. یک نقشه‌ای هم در موزه موجود است که توسط نقشه‌کشان انگلیسی ترسیم شده است.
نقشه "توسعه کالبدی" تهران هم از دیگر نقشه‌های جالب بود. ۱۰ نقشه بر دیوار نصب شده است. هر نقشه سالهای مختلفی از توسعه شهری تهران را نشان می‌دهد. در نقشه اول که به اوایل قاجار بر می‌گردد تهرانی وجود ندارد. شهر ری است و ده‌ها ده از جنوب تا شمال تهران و باغ‌های فراوان. از سرچشمه، قلهک، زرگنده، دربند و دارآباد گرفته تا امام زاده‌های شمال تهران، و به خوبی تهران ۱۲۰۰ به بعد را نمایش می‌دهد. آخرین نقشه تا پایان سال ۹۰ است که تهران را یکپارچه برج ، آجر ، خیابان و اتوبان نشان می‌دهد.
سیر توسعه شهر تهران
عکس‌ها مربوط به توسعه کالبدی شهر تهران از سال ۱۲۷۰ تا سال ۱۳۹۰ که در بازه‌های زمانی از ۳۰ تا ۵ سال تفکیک شده می‌باشد. هر نقشه گواه تغییرات اساسی شهر تهران در بازه‌های زمانی ذکر شده بشرح ذیل می‌باشد.
تهران سال ۱۲۷۰: نمایش نقشه تهران در دوران قاجار می‌باشد که بصورت ۸ ضلعی با اقتباس از شهر پاریس به دستور ناصر الدین شاه طراحی شده است.
تهران سال ۱۳۰۰: گسترش تهران
تهران سال ۱۳۲۰: شکل گیری شمیرانات و مناطق جنوبی تهران
تهران سال ۱۳۳۵: شکل گیری ارتباط بین تهران مرکزی و شمیرانات و گسترش محلات جنوبی شهر تهران
تهران سال ۱۳۴۵: گسترش تهران مرکزی و شمیرانات و شکل گیری شهر نشینی در شهر تهران
تهران سال ۱۳۵۵: گسترش تهران غرب
تهران سال ۱۳۶۵: در این بازه زمانی بعد از انقلاب اسلامی و ۸ سال جنگ تحمیلی انفجار جمعیت در تهران رخ داد که به تبع آن شهر گسترده شد.
از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ نیز روند گسترش شهر تهران را نمایش می‌دهد.
دستگاه‌های نقشه برداری و پرینتر‌های قدیمی که عکس برداری‌ها را به نقشه تبدیل می‌کرد هم حس نوستالژیکی به آدم می‌داد. از جمله موارد جالب دیگر، اولین چارت شهرداری تهران در دوره رضا شاه بود که در آن حوزه‌ها و معاونت‌های اولیه بلدیه تهران در آن مستند شده بود. اسناد و کتب مرجعی هم موجود بود که معادلات و ترتیبات اداری شهر تهران در دوره های مختلف تاریخی را شرح می‌دهد.
موزه نقشه تهران گنجینه‌ای بی نظیر از نقشه‌های قدیمی و اصیل و همچنین مستندات تاریخی و کتب است که به عنوان بخشی از مرکز آمار و رصد شهری در زیر مجموعه سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران قرار دارد.
برای درک کامل این مجموعه باید در آنجا حضور یافت و از نزدیک دید.
گزارش تصویری دیدار از موزه نقشه تهران را در ادامه می‌توانید ببینید:
